Duccio di Buoninsegna, Maestà del Duomo di Siena (1308-1311), predella della Maestà, Disputa di Gesù fanciullo con i dottori

Dit kleine paneeltje is afkomstig van het altaarstuk dat bekend staat als de Maestà, gemaakt voor het hoofdaltaar van de kathedraal van Siena. De Maestà is het meesterwerk van Duccio di Buoninsegna. en een van de belangrijkste schilderijen van de Italiaanse pre-Renaissance kunst.

Oorspronkelijk bestond de Maestà, aan de voorzijde, de kant die naar het schip gericht was en dus zichtbaar was voor de gelovigen, uit een grote centrale compositie met de tronende Madonna die het Kind in haar armen houdt en omringd wordt door twintig engelen, zes heiligen en de vier beschermers van de stad die op de voorgrond knielen.

De Maestà was aan beide zijden beschilderd: de scene Disputa di Gesù fanciullo con i dottori komt van de predella aan de voorkant. De predella zelf had de vorm van een rechthoekige kist, met afbeeldingen aan beide zijden, het was een voetstuk dat ondersteuning bood voor het grote, dubbelzijdige retabel.

Het tafereel Disputa di Gesù con i dottori speelt zich af in de tempel. Een reeks bogen ondersteund door weelderige rechthoekige pilaren waatop gedraaide zuilen zijn gebeeldhouwd, en met kapitelen versierd met acanthusbladeren, vormen de achtergrond van de scène waarin Jezus, zittend op een trapje, zich richt tot de drie artsen rechts van hem,. Achter hen staan Jozef en Maria die hem met opgeheven armen bij zich roepen. Lucas (2:41-50) vertelt dat Jozef en Maria, op weg naar Jeruzalem voor het Pascha, Jezus waren kwijtgeraakt en toen ze drie dagen achter elkaar naar hem zochten, vonden ze hem uiteindelijk in de tempel. De marmeren vloerbedekking met polychrome inleg van geometrische vormen is buitengewoon.[2]

In de predella op het voetstuk van het altaarstuk staan zeven verhalen uit l'infanzia di Gesù, de Kindertijd van Jezus. Het kleine paneel met de Disputa di Gesù fanciullo con i dottori staat rechts in de predella, naast t omringd de profeet Osea.
De scène stelt het geschil met de artsen voor, een episode uit de jeugd van Christus die zich afspeelt in de Tempel van Jeruzalem, een paar jaar na zijn terugkeer uit Egypte. De episode wordt verteld in twee verschillende momenten: de discussie met de artsen en de 'genezing' van Jezus door zijn ouders.
Het evangelie van Lucas ( Lc 2:41-52 ) verhaalt dat tijdens een terugreis van de heilige familie van Jeruzalem naar Nazareth, Jezus, die toen 12 jaar oud was, in Jeruzalem achterbleef zonder dat zijn ouders het wisten. Zij dachten dat hij ergens in de karavaan was en reisden een dag lang voordat ze zich realiseerden dat hij vermist was en naar hem op zoek gingen. Toen ze bij de Tempel aankwamen, ontdekten ze het kind 'zittend tussen de artsen', 'allen onder de indruk van zijn intelligentie en zijn antwoorden'. Jozef en Maria, beiden perfect herkenbaar (Jozef doet nooit de prachtige roze mantel uit die hij in alle scènes van de predella draagt), zijn net de tempel binnengegaan, de plaats van de ontmoeting tussen Christus en de artsen. Hun gebaren weerspiegelen de ouderlijke opluchting dat ze de jonge tiener hebben gevonden. Hij zit tussen de geleerde artsen en drukt zich uit met houdingen en gebaren die doen denken aan die van de filosofen, zoals die in de de Griekse beeldhouwkunst worden afgebeeld, en wekt bij zijn toehoorders een verbazing en bewondering op die expliciet uitgedrukt wordt [3].

De episode is geplaatst in dezelfde architectonische omgeving met halfronde gewelven als het cebtrale paneel met de Presentazione al Tempio. Het effect is geweldig: ook al lijken het tapijt en de meubels die op de vloer rusten in een wankel evenwicht te staan, en ook al lijken de personages theatraal opgesteld, de architectuur van het gebouw op de achtergrond is een soort portiek waarin licht en schaduw de illusie van ruimte versterken en draagt sterk bij aan het uitvergroten van de ruimte van de afgebeelde scène [3].