Firenze, Basilica of Santa Croce | De Pazzi Kapel

Architectuur

Zoals typisch is voor renaissancekerken is de Pazzi-kapel opgebouwd uit eenvoudige geometrische vormen: kubussen, halve kubussen en bollen. De hele constructie is wiskundig bepaald en dat resulteert in een bijzonder sobere maar sublieme eenvoud. Hieraan valt een metafysische betekenis te koppelen: het goddelijke weerspiegelt zich in het evenwicht en de harmonie die in de kerk terug te vinden zijn.
Acht jaar eerder had Brunelleschi met het ontwerp van de 'oude sacristie' van de Basilica San Lorenzo al een gebouw ontworpen waarin hij eenzelfde schoonheid en evenwichtigheid had bereikt. Evenals de sacristie van de San Lorenzo was het uitgangspunt in de Pazzi -kapel: een vierkant met een koepel, waaraan hier 2 zijtraveeën en een tongewelf werden toegevoegd.

Binnenruimte

Tegen de wit gepleisterde wanden heeft Brunelleschi accenten aangebracht in 'pietra serena' (grijze zandsteen) in de vorm van pilasters, omlijstingen, friezen en bogen; zo worden de vormen aan de buitenkant in het interieur herhaald en versterkt.

De architect, Brunelleschi, besteedde veel aandacht aan lichtinval. De vestibule tempert het licht en via de lantaarn en de oculi stroomt het licht volop binnen.

De enige objecten, die kleur geven in deze ruimte, zijn de emailgeglazuurde medaillons van terracotta in de vorm van een tondo gemaakt door Luca della Robbia. Op de muren zijn de 12 apostelen afgebeeld en in de pendentieven de 4 evangelisten; hiervoor schijnt Luca della Robbia de ontwerpen van Brunelleschi zelf te hebben gebruikt.°

Mary McCarthy schrijft in haar onvolprezen The Stones of Florence:

«De grote kerken van Brunelleschi, en vooral de San Lorenzo, de parochiekerk van de Medici-familie, zijn min of meer verknoeid door latere toevoegingen. De Pazzi-kapel, die net buiten de franciscanerkerk van Santa Croce werd gebouwd als een soort privé-oratorium voor de Pazzi-familie, heeft daar echter sinds de vijftiende eeuw niet van te lijden gehad, en hier vinden we de zuivere Brunelleschi. Het is een bescheiden, kleine, rechthoekige, geelachtige tempel met een overhangende dakrand die van buiten doet denken aan een klein mausoleum, of aan zo'n kleine bruine Etruskische urn in de vorm van een huis, zoals die te zien is in het Archeologisch Museum - de 'aedes tuscanica'. Het heeft een atrium of pronaos, gedragen door slanke Corinthische zuilen met daarboven een fries van engelenkopjes in kleine medaillons, gemaakt door Desiderio.»[4]

 

«Onder het dak bevindt zich een vliering en erboven een koepel met een zeer verfijnde hoge lantaarn. Boven de deur zit een tondo in geglazuurd terracotta van de Heilige Andreus (de kapel werd gebouwd in opdracht van Andrea de' Pazzi) door Luca della Robbia.
Het interieur bestaat uit een simpele rechthoek van lege witte muren met vier hoge smalle ramen en een kleine apsis aan het eind. In de vier hoeken bevinden zich op de witte muren hoge gesloten bogen van donkergrijs pietra serena, als een herinnering aan ramen. Tegen de wanden staan·gecanneleerde zuilen met Corinthische kapitelen, ook van pietra serena, die de steunpunten markeren. De lunetten en steunbogen van de kapel vormen op dezelfde manier donkere banen van steen tegen het witte pleisterwerk, en de verbindingsbogen hebben op de witte achtergrond rozetten omlijst door rechthoeken. Boog herhaalt boog; gebogen lijn herhaalt gebogen lijn; rozet herhaalt rozet. Boven de rechthoeken van het lagere deel zitten de halve cirkels van lunetten en bogen, met daar weer boven de halve bol van de koepel. Het constant herhaalde spel van deze basisvormen en hun variaties - vierkant tegen rond, reliëf tegen vlak - is als de mooiste muziek: de muziek van het universum, ten gehore gebracht in een kleine zaal.»[4]