De faam van Ambrogio Lorenzetti

Ambrogio Lorenzetti was een schilder van de Sienese school die actief was van ongeveer 1317 tot 1348. Zijn werk toont de invloed van Simone Martini hoewel het natuurlijker oogt dan het werk van zijn Siënese tijdgenoot. Het vroegste gedateerde werk van Lorenzetti is een Madonna met Kind (1319, Museo Diocesano, San Casciano). Zijn aanwezigheid werd gedocumenteerd in Firenze tot 1321. Na een verblijf van een aantal jaren zou hij terugkeren naar Siena.
Hij werd vooral bekend door de fresco's die hij, in opdracht van de Raad van Negen, maakte in het Palazzo Pubblico in Siena. De fresco’s in de Sala dei Nove hebben een totale omvang van 296 x 1398 cm vormen een van de omvangrijkste en belangrijkste profane muurschilderingen uit de Middeleeuwen. Het is zeer bijzonder dat Ambrogio in de 14e eeuw al schilderingen maakte over niet-kerkelijke onderwerpen.

Ambrogio Lorenzetti signeert het fresco: Ambrosius Laurentii De Senis hic pinxit utrinque. Het opschrift, dat in fijne gotische letters in het witte lint onder het fresco is geschilderd, verwijst met utrinque (dit en dat) naar de tweeledigheid van de voorstelling.
De allegoriën van goede en slechte regering en de effecten van goed en slecht bestuur in de stad en op het platteland in het stadhuis van Siena vormen samen een soort manifest of synthese van de politieke ethiek van de Sienese regering van de Nove, 'een door het stadsbestuur afgegeven testimonium over positie en functioneren van de Sienese stadstaat aan het begin van de veertiende eeuw' [3].

Peter Hoppenbrouwers:

«Wat Ambrogio Lorenzetti ons in Siena laat zien - de worsteling van een ambitieus stadsbestuur met de vestiging van soevereine macht over een eigen territoriale staat - kan model staan voor het moeizame proces van staatsvorming dat zich in de veertiende en vijftiende eeuw in uiteenlopende vormen overal in Europa aftekent. Overal gaat het om de transformatie van traditionele politieke gemeenschappen waarvan de leiders (in de middeleeuwen veelal koningen of daarmee gelijk te stellen vorsten) slechts uiterst onvolkomen macht over onderdanen uitoefenden in de ‘moderne’ staten die wij nu kennen»[3] .

Tussen tussen Gerechtigheid en Goed Bestuur in zien we op de bank een ontspannen Vrede (Pax, met een olijftak in de linkerhand, draagt een olijfkrans en steunend op een harnas), Standvastigheid (la Fortezza) en Voorzichtigheid (la Prudenza).[2]

Naast de zeven hoofdzonden die een rol spelen in de katholieke traditie zijn er ook de zeven deugden, bestaande uit de vier kardinale deugden en de later toegevoegde drie goddelijke of theologale deugden (geloof, hoop en liefde).

De zeven deugden

Prudentia (Voorzichtigheid - verstandigheid - wijsheid)
Iustitia (Rechtvaardigheid - rechtschapenheid)
Temperantia (Gematigdheid - matigheid - zelfbeheersing)
Fortitudo (Moed - sterkte - vasthoudendheid - standvastigheid - focus)
Fides (Geloof), in Latijnse teksten vaak omschreven als Pietas
Spes (Hoop)
Caritas (Naastenliefde/Liefde - liefdadigheid) [5]

Een samenleving in beweging en beroering

In Zien is genoeg ontvouwt Henk van Os zijn fascinatie voor Siena en zijn kunst en formuleert het idee dat politieke veranderingen in het verleden op verschillende manieren werden opgevangen door een overheid die zich de moeite getroostte ingrijpende veranderingen intensief te sturen.

Normen en waarden doen zich in de samenleving niet zomaar voor. Ze moeten worden bedacht, geformuleerd, bediscussieerd en toegepast. Voortdurend onderhoud ervan is noodzakelijk.
Het is onder meer de vroegmiddeleeuwse geschiedenis van de Italiaanse stadstaat Siena die leert dat de overheid in ethisch opzicht de samenleving met succes kan sturen. Ook de Sienese samenleving was in beweging en beroering, nieuwe en grotere samenhangen moesten tot stand komen en nieuwe groepen mensen moesten worden geïntegreerd. Wat opvalt in deze geschiedenis van deze stadsrepubliek, is de behoefte die de regering voelde om een gemeenschappelijk besef van deugdzaamheid visueel te verbeelden, om mede daardoor de vereiste samenhang in de snel veranderende samenleving te verkrijgen [6].

Rechts van fet Goede Bestuur zien we de kardinale deugden Grootmoedigheid (Magnanimitas, met schaal muntstukken op haar schoot), Gematigdheid/Geduld (Temperantia, met zandloper in de hand) en Rechtvaardigheid (Giustizia, voor de tweede maal).[3]