Piero della Francesca


Enkele werken


Polittico della Misericordia (1444-1465)

Sigismondo Pandolfo Malatesta in preghiera davanti a san Sigismondo, (1451)

De Geschiedenis van het Ware Kruis  (1452 - 1466)


De dood van Adam

De aanbidding van het kruis

De Ontmoeting tussen de Koningin van Sheba en Koning Salomon

Het begraven van het hout

De Annunciatie

De droom van Constantijn

De slag tussen Constantijn en Maxentius

De marteling van de jood

De vondst en herkennen van het Ware Kruis

De slag tussen Heraclius en Chosroes

De Verheffing van het Kruis

 

Maria Magdalena (1460-1466)

Madonna del parto (ca. 1460)

De Verrijzenis  (ca 1463)


plaatsen


AREZZO

De basiliek van San Francesco

Rimini

Sansepolcro

Monterchi

Kaart | Piero della Francesca in Toscane en Midden Italië


 


 

 

 

 

 

 





 
Art in Tuscany

Le Storie della Vera Croce (de geschiedenis van het ware kruis) van Piero della Francesca, Capella Bacci nella Basilica di San Francesco, Arezzo

I T Le Storie della Vera Croce di Piero della Francesca nella Capella Bacci nella Basilica di San Francesco, Arezzo [1]

 

Tosacana, Galleria di immagini  
     
   

Le Storie della Vera Croce (de geschiedenis van het ware kruis) van Piero della Francesca, Capella Bacci in de Basilica di San Francesco, Arezzo


   
   

De frescocyclus La Leggenda della Vera Croce (De geschiedenis van het ware kruis of de legende van het ware kruis) werd geschilderd door Piero della Francesca achter het hoogaltaar in de Cappella Bacci van de basiliek van San Francesco in Arezzo. Het is zijn grootste en belangrijkste werk en een meesterwerk uit de vroege Renaissance.


Le Storie della Vera Croce

De cyclus van fresco's Le Storie della Vera Croce (De Verhalen van het Ware Kruis) bevindt zich in de hoofdkapel van de basiliek van San Francesco in Arezzo. De eerst fresco's werden nog door Bicci di Lorenzo uitgevoerd, maar na zijn dood werd de cyclus geschilderd door Piero della Francesca, tussen 1452 en 1466.
Inhoudelijk was de frescocyclus gebaseerd op de Legenda Aurea van Jacobus de Voragine, een populaire 13de-eeuwse tekst en een van de dragers van het middeleeuwse geheugen.
De Legenda aurea, gedurende de vijftiende eeuw ook wel het Passionael genoemd naar de vele lijdens-geschiedenissen, behoorde tot de meest gelezen en gebruikte boeken uit de late Middeleeuwen.[3]

Twee hoofdstukken uit de Legenda Aurea liggen aan de basis van De Legende van het kruishout, hoofdstuk 68, Inventione Sanctae Crucis (‘Over de vinding van het heilig kruis’) en hoofdstuk 137, Exaltatione Sanctae Crucis (‘Over de verheffing van het heilig kruis’). 


Vanuit een iconografisch oogpunt was Piero wellicht vertrouwd met voorbeelden zoals de fresco's van Agnolo Gaddi in het koor van Santa Croce in Firenze, die van Cenni di Francesco in de kapel van de Croce di Giorno in Volterra en die van Masolino in de kapel van Sant'Elena in Empoli.
Piero besteedde geen aandacht aan het chronologisch verloop van het verhaal, en gaf de voorkeur aan een puur esthetisch-formele benadering waarbij hij een symmerisch totaalbeeld creëerde, zonder daarbij filosofisch-theologische verbanden tussen de verschillende scènes te negeren. Boven, bijvoorbeeld, zowel in de linkermuur als in de rechtermuur is er een buitentafereel, terwijl in het middelste register er twee hofscènes zijn in een architecturale achtergrond. Daaronder schildert Piero twee veldslagen. Naast bepaalde scènes uit het Oude Testament zijn er ook andere uit het Nieuwe Testament [2].

De schijnbare eenvoud en de radicale innovatie van de details, van de weelderige gewaden van de processie van de koningin van Sheba, tot de uitdrukkingen van de strijdende soldaten, de reflecties op de harnassen, of de paarden in volle beweging, onthullen het meesterschap van Piero della Francesca.

 

  De geschiedenis van het Kruishout, thematische symmetrie

Thematische symmetrie

 

   


Le Storie della Vera Croce van Piero della Francesca in de Capella Bacci (linkerzijmuur), Basilica di San Francesco, Arezzo
 
 

Le Storie della Vera Croce van Piero della Francesca in de Capella Bacci (rechterzijmuur), Basilica di San Francesco, Arezzo

De linkerzijmuur

 

  Volgorde van de scenes  

De rechterzijmuur

De verschillende scenes

 

   

De tien fresco’s, geschilderd op drie registers, vertellen het verhaal van het kruishout, het hout waaraan Jezus gekruisigd werd.

De volgorde van de taferelen is niet onmiddellijk leesbaar: de eerste, op de rechter muur bovenaan, toont de dood van Adam (1), in wiens  mond zijn oudste zoon Seth een tak van de levensboom plant, waaruit later het kruis zal worden gemaakt. Net hieronder, in een van de meest indrukwekkende scènes door het gebruik van perspectief, is de aanbidding van het heilige kruishout door de koningin van Sheba en de ontmoeting met Solomon (2). De volgende fresco's bevinden zich rechts van het venster op de achterwand, in het tweede en derde register beginnend vanaf de bovenkant, en geven respectievelijk Het begraven van het kruishout (3) en de droom van Constantijn (4) weer, waarin een engel hem de overwinning in de strijd beloofd als hij zich zou bekeren.

Op de muur linksonder, schildert Piero een Annunciatie (5), die inhoudelijk buiten de verhaallijn van De legende van het ware kruis valt, maar dat net als het dertiende-eeuwse houten kruisbeeld van de Meester van Sint Franciscus toch een rol speelt in de christelijke iconografie van de frescocyclus. In het gebogen lichaam van Christus merk je de gelijkenis met de werken van Cimabue, zoals het Kruisbeeld van San Domenico, 1268-1271, ook in Arezzo.

Op dit punt in het verhaal van Piero della Francesca worden geschiedenis en legende door elkaar gebruikt: het zesde schilderij op de rechter muur, onderaan, illustreert de overwinning van Constantijn op Maxentius (6): de zevende, op de achterwand links in het tweede register, toont de wrede marteling van de jood (7), die in opdracht van Helena (de moeder van Constantijn) in een put wordt neergelaten om de locatie van het kruishout te onthullen; de achtste, zeer beroemde fresco, op de linkermuur in het midden, vertelt de vondst van de drie kruisen en de verificatie van het ware kruis (8) om te begrijpen welk kruis aan Jezus toebehoorde. Door de aanraking met het ware kruis wordt een dode tot leven gewekt, nadat hij op wonderbaarlijke wijze in contact komt met het heilige relikwie. Op de achtergrond zien we een mooi uitzicht op het Arezzo van de 15e eeuw.

Hieronder vinden we de meest spectaculaire aflevering die zich afspeelt in de late middeleeuwen, de veldslag tussen Heraclius en Chosroes (9)(de laatste was een Perzische koning die het kruis rond de zevende eeuw had gestolen). Ten slotte is er bovenaan de verheerlijking van het kruis (10), na de overwinning van Heraclius die het heilig kruis vervolgens terugbracht naar Jeruzalem.

 

 

1 La Morte di Adamo | De dood van Adam

Adorazione della Croce e Incontro tra Salomone e la Regina di Saba | De aanbidding van het kruis en De Ontmoeting tussen de Koningin van Sheba en Koning Salomon

Sollevamento della Croce | Het begraven van het hout

L'Annunciazione | De Annunciatie

Sogno di Costantino  | De droom van Constantijn

La Vittoria di Costantino su Massenzio | De slag tussen Constantijn en Maxentius

Tortura dell'ebreo | De marteling van de jood

Ritrovamento delle tre croci e verifica della Croce | De vondst en herkennen van het Ware Kruis

Battaglia di Eraclio e Cosroè | De slag tussen Heraclius en Chosroes

10 Esaltazione della Croce | De Kruisverheffing

11 Profeta Ezechiele

12 Profeta Geremia

13 Un' angelo 

 


Piero della Francesca, Storie della Vera Croce, basilica di San Francesco, Arezzo [scene Battaglia di Eraclio e Cosroè e Ritrovamento delle tre croci e verifica della Croce]

Piero della Francesca, Storie della Vera Croce, basilica di San Francesco, Arezzo [scene Battaglia di Eraclio e Cosroè e Ritrovamento delle tre croci e verifica della Croce] (1)



   
   
Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Morte di Adamo   Piero della Francesca, Adorazione della Croce (parete destra), affresco, Basilica di San Francesco, Arezzo   Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Incontro tra Salomone e la Regina di Saba, Basilica di San Francesco, Arezzo

Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Morte di Adamo

 

 

Piero della Francesca, Adorazione della Croce (parete destra), affresco, Basilica di San Francesco, Arezzo

 

 

Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Incontro tra Salomone e la Regina di Saba, Basilica di San Francesco, Arezzo

 

Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Sollevamento del legno della Croce, Capella Bacci, Basilica di San Francesco, Arezzo   Piero della Francesca, Il Sogno di Costantino of De droom van Constantijn, Capella Bacci, Basilica di San Francesco, Arezzo   Piero della Francesca, Annunciazione, Capella Bacci, Basilica di San Francesco, Arezzo

Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Sollevamento del legno della Croce, Capella Bacci, Basilica di San Francesco, Arezzo

 

  Piero della Francesca, Il Sogno di Costantino of De droom van Constantijn, Capella Bacci, Basilica di San Francesco, Arezzo   Piero della Francesca, Annunciazione, Capella Bacci, Basilica di San Francesco, Arezzo
Piero della Francesca, Vittoria di Costantino su Massenzio (De overwinning van Constantijn over Maxentius), le Storie della Vera Croce, Basilica di San Francesco, Arezzo   Piero della Francesca, Vittoria di Costantino su Massenzio, parte destra (De overwinning van Constantijn over Maxentius), le Storie della Vera Croce, Basilica di San Francesco, Arezzo   De overwinning van Constantijn over Maxentius (detail), de geschiedenis van het ware kruis van Piero della Francesca in de Basilica di San Francesco, Arezzo

Piero della Francesca, Vittoria di Costantino su Massenzio (De overwinning van Constantijn over Maxentius), le Storie della Vera Croce, Basilica di San Francesco, Arezzo

 

 

Piero della Francesca, Vittoria di Costantino su Massenzio, parte destra (De overwinning van Constantijn over Maxentius), le Storie della Vera Croce, Basilica di San Francesco, Arezzo

 

 

De overwinning van Constantijn over Maxentius (de veldlag bij de Milvische brugl), de geschiedenis van het ware kruis van Piero della Francesca in de Basilica di San Francesco, Arezzo

 

Piero della Francesca, Battaglia di Eraclio e Cosroè, affresco, parte sinistra, Basilica di San Francesco, Arezzo   Piero della Francesca, Battaglia di Eraclio e Cosroè, affresco, Basilica di San Francesco, Arezzo   Piero della Francesca, Storie della Vera Croce, basilica di San Francesco, Arezzo [Battaglia di Eraclio e Cosroè, l'Esecuzione)

Piero della Francesca, Battaglia di Eraclio e Cosroè, affresco, parte sinistra, Basilica di San Francesco, Arezzo

 

  Piero della Francesca, Battaglia di Eraclio e Cosroè, affresco, Basilica di San Francesco, Arezzo  

Piero della Francesca, Storie della Vera Croce, basilica di San Francesco, Arezzo [Battaglia di Eraclio e Cosroè, l'Esecuzione)

 

Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Battaglia di Eraclio e Cosroè, (particolare del trombettiere col copricapo alla bizantina)   Piero della Francesca, Battaglia di Eraclio e Cosroè (particolare giovane), Basilica di San Francesco, Arezzo   Piero della Francesca, Battaglia di Eraclio e Cosroè (Dettaglio col giovane robusto colpito al cranio), Basilica di San Francesco, Arezzo

Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Battaglia di Eraclio e Cosroè, (particolare del trombettiere col copricapo alla bizantina)

 

 

Piero della Francesca, Battaglia di Eraclio e Cosroè (particolare giovane), Basilica di San Francesco, Arezzo

 

 

Piero della Francesca, Battaglia di Eraclio e Cosroè (Dettaglio col giovane robusto colpito al cranio), Basilica di San Francesco, Arezzo

 

Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Battaglia di Eraclio e Cosroè, (particolare, stendardo con stemma della famiglia Pucci), Basilica di San Francesco, Arezzo   Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Battaglia di Eraclio e Cosroè, (particolare il ferito alla nuca che si accascia sotto gli zoccoli del cavallo stesso)   Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Battaglia di Eraclio e Cosroè, (particolare soldato)
Basilica di San Francesco, Arezzo

Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Battaglia di Eraclio e Cosroè, (particolare, stendardo con stemma della famiglia Pucci), Basilica di San Francesco, Arezzo

 

  Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Battaglia di Eraclio e Cosroè, (particolare il ferito alla nuca che si accascia sotto gli zoccoli del cavallo stesso)
  Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Battaglia di Eraclio e Cosroè, (particolare soldato)
Basilica di San Francesco, Arezzo
   

Piero della Francesca, Annunciazione, Capella Bacci, Basilica di San Francesco, Arezzo
Piero della Francesca, Annunciazione, Capella Bacci, Basilica di San Francesco, Arezzo

 

   
         
Piero della Francesca 031  

Piero della Francesca e Giovanni da Piamonte, Profeta Ezechiele, 1452 circa, affresco, basilica di San Francesco, Arezzo

   
Piero della Francesca, Profeta Geremia (dettaglio), 1458-1466, affresco, basilica di San Francesco, Arezzo  

Piero della Francesca e Giovanni da Piamonte, Profeta Ezechiele, 1452 circa, affresco, basilica di San Francesco, Arezzo

 

 

 

 

De Capella Bacci en het grote geschilderde kruisbeeld van de Maestro di San Francesco

Het 13de-eeuwse kruisbeeld van de Maestro di San Francesco bevond zich reeds in de kerk toen Piero met de frescos begon. Het werd recentelijk boven het hoofdaltaar geplaatst. De Maestro di San Francesco was een anonieme Italiaanse schilder die werkzaam was tussen 1250–1280. Hij was een cruciale figuur in de Italiaanse schilderkunst voor Cimabue.

 

Arezzo Crucifijo San Francesco   Interno della Basilica di San Francesco, Arezzo, con il Crocifisso del Maestro di San Francesco   La Capella Bacci nella Basilica di San Francesco, con Le Storie della Vera Croce di Piero della Francesca

Grande croce del Maestro di San Francesco, Chiesa di San Francesco Arezzo

 

  Interno della Basilica di San Francesco, Arezzo, con il Crocifisso del Maestro di San Francesco  

La Capella Bacci nella Basilica di San Francesco, con Le Storie della Vera Croce di Piero della Francesca

 

 
   
 


[1] Foto di Traveling in Tuscany © All rights reserved
[2] PIERO DELLA FRANCESCA, Legende van het ware kruis | www.paulverheijen.nl
[3] De Legenda aurea (Latijn voor Gouden legenden) is een verzameling heiligenlevens en kerkelijke feesten (m.n. Kerstmis, Pasen, Hemelvaart en Pinksteren), geordend volgens het kerkelijk jaar, in het laatste kwart van de 13e eeuw gecompileerd en geredigeerd uit reeds bestaande en soms heel oude Latijnse legenden door de Italiaanse dominicaan Jacopo da Varazze, beter bekend als Jacobus de Voragine (1228-1298), aartsbisschop van Genua. Het boek was in eerste instantie bedoeld als encyclopedisch naslagwerk voor de dominicaner orde, ook wel de predikheren (Ordo praedicatorum) genoemd, die de legenden gebruikten om hun preken te stofferen en te verrijken. Maar het boek had zo’n groot succes, tot ver buiten de orde, dat het in de loop van de veertiende eeuw vertaald werd in de West-Europese volkstalen.


Bibliografia

Birgit Laskowski, Piero della Francesca, collana Maestri dell'arte italiana, Gribaudo, Milano 2007.

Barbara Baert, Een erfenis van heilig houtde neerslag van het teruggevonden kruis in tekst en beeld tijdens de Middeleeuwen, Leuven University Press, 2001 



Art in Tuscany | Master of Saint Francis

Art in Tuscany | Storie della Vera Croce

Arte in Toscana | Storie della Vera Croce, 1452-1466, affreschi, Basilica di San Francesco, Arezzo

Art in Tuscany | The Golden Legend (Legenda aurea or Legenda sanctorum)