|
|
De mozaïekvloer van de kathedraal van Siena is een van de grootste en meest waardevolle voorbeelden van marmeren inlegwerk in Italië. De mozaïekvloer was een decoratief project dat vele eeuwen in beslag nam, en waar gerenommeerde Siënese kunstenaars aan meewerkten.
De sibillen bevinden zich in het rechter- en linker gangpad.
Het woord sibille komt (via het Latijn) van het Oudgriekse woord sibylla, wat profetes betekent. Volgens de middeleeuwse christelijke opvatting was de komst van Christus ook in de heidense wereld voorspeld en meer bepaald door heidense profetessen die men sibillen noemt.
Sibille was in de klassieke oudheid de benaming voor een aantal maagdelijke prinsessen die, geïnspireerd door een godheid en daardoor in extase, spontaan en ongevraagd de toekomst voorspelden in Griekse hexameters.
Hun voorstellingen in de mozaïekvloer van de Duomo zijn te vinden langs de zijbeuken, als symbolen van de openbaring van Christus aan de mensheid. Ze zijn afkomstig uit de verschillende landen, zijn onderverdeeld in drie groepen, Ionisch, Italiaans en Oosters), en staan voor de universaliteit van de christelijke boodschap[5].
De Sibille Persica is de laatste van de sibillen in de rechterzijbeuk. Het is de enige sibille van de serie die in 1483 is gemaakt: op 3 oktober werd Urbano da Cortona betaald voor het mozaïek. Omdat het zich voor de deur van de klokkentoren bevond, had het veel te lijden van slijtage en werd het uitgebreid gerestaureerd in de 18e en 19e eeuw. De Sibille Persica is afgebeeld als een elegante vrouw van middelbare leeftijd, met haar hoofd gewikkeld in wapperende sluiers lijkt ze wel over het marmer te bewegen. In haar linkerhand houdt ze een boek en met haar rechterhand richt ze haar aandacht op een tafel die rust op een lessenaar met een driehoekige basis. Hierop staat het opschrift: panibus solum quinque et piscibus duobus hominum millia in foeno quinque satiabit reliquias tollens xii cophinos implebit in spem multorum ('Met vijf broden en twee vissen zal hij de honger stillen van vijfduizend mannen op het gras. Met de restjes zal hij twaalf manden vullen voor de hoop van velen"), wat zinspeelt op de vermenigvuldiging van de broden en de vissen. De profetie die aan Persica wordt toegeschreven is de enige die niet over de geboorte of verlossing van Christus gaat. Onder haar voeten vertelt een tafel dat het Nicarone is die van haar getuigt. Enzo Carli speculeerde op basis van de overeenkomsten met de Sibilla Albunea dat Benvenuto di Giovanni zou hebben bijgedragen aan het ontwerp [2].
|
|
|
|
|
|
|
Benvenuto di Giovanni (disegno, attr.), Sibille Persica, (particolare della tabella appoggiata su un leggio),
1483, Pavimento di mosaico di marmo, Duomo, Siena [1]
Panibus solum quinque et piscibus duobus hominum millia in foeno quinque
satiabit reliquias tollens xii cophinos implebit in spem multorum
(“Met vijf broden en twee vissen zal hij de honger stillen van vijfduizend mannen
op het gras. Met de restjes zal hij twaalf manden vullen voor de hoop van velen”)
|
|
|
|
|
Hoewel de sibillen figuren zijn uit de klassieke wereld, werden ze opgenomen in het vloercomplex van de Duomo als getuigen van de universaliteit van de christelijke boodschap door de tijd heen. De prachtige profetessen, ontworpen door verschillende Sienese kunstenaars uit de Renaissance, zijn tien in getal (vijf voor elk schip) en ontlenen hun namen aan plaatsen van geografisch belang in de toen bekende wereld: de Perzische Sibyl, Ellespontica, Eritrea, Phrygia, Samia, Delphic voor wat betreft de oostelijke en Griekse werelden; Libica voor Afrika; en dan de westelijke (met verwijzing naar Italië): de Cumea of Cimmeria, de Cumana (Virgiliaans) en de Tiburtina.[2]
|
|
Benvenuto di Giovanni (disegno, attr.), Sibille Persica (particolare tabella informando che è
Nicaronea dare testimonianza di lei), 1483, Pavimento di mosaico di marmo, Duomo, Siena [4]
|
De eerste auteur die melding maakt van meerdere sibillen is Heraclides van Pontus en hij situeert ze in Delphi en in Erythrae. |
|
Benvenuto di Giovanni (disegno, attr.), Sibille Persica (particolare tabella informando che è
Nicaronea dare testimonianza di lei), 1483, Pavimento di mosaico di marmo, Duomo, Siena [4]
|
|
|
|
|
|
|
Sibilla Delfica
|
|
Sibilla Cumea
|
|
Sibilla Cumana
|
|
|
|
|
|
Sibilla Eritrea
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
De Sibille Persica in de kunst
|
|
|
|
|
|
|
|
Pietro Perugino, Profeti e sibille, 1497-1500, affresco, Collegio del Cambio, Perugia. Dit detail van de groep sibillen toont de sibillen Eritrea, Persica, Cumae, en Libica
|
|
Hans Memling, Portret van een jonge vrouw (Sibylla Sambetha), 1480. Olieverf op paneel, Sint-Jan museum, Brugge[5]
|
|
Michelangelo Buonarroti, Sibilla Persica, 1508-1510 circa, affresco, Cappella Sistina, Musei Vaticani, Città del Vaticano (Roma)
|
|
|
|
|
Dirk DEVOS, Hans Memling, het volledige oeuvre, Mercatorfonds, Brugge 1994.
Marilena Caciorgna, Un libro di marmo. Il Pavimento del Duomo di Siena, Sillabe, 2023
Sacred text archive: Fragmenten van de Sibyllijnse orakels.
M.S. Terry, The Sibylline Oracles. Translated from the Greek into English Blank Verse, 1899. (e-text) | The Sibylline Oracles PDF [415Kb]
Traveling in Tuscany | The Mosaic floor and the Porta del Cielo in Siena Cathedral
Traveling in Tuscany | Andrea del Castagno | Ciclo degli uomini e donne illustri
Kunstontmoetingen | Kunst en muziek in dialoog - Reeks II | Sibylle
|
|
|
|
|
|
[1] Pubblico dominio | This work is in the public domain.
[2] Fonte: Clelia Venturi, Le meraviglie del Pavimento del Duomo: Le Sibille, in EVIDENZA, SIENA, TOSCANA21 AGOSTO 2020. IL testo originale è disponibile sotto la licenza Creative Commons Attribuzione-Condividi allo stesso modo 3.0 Unported.
[3] PAVIMENTO - Opera Duomo Siena | operaduomo.siena.it
[4] Di Assianir - Opera propria, CC BY-SA 4.0, Collegamento
[5] De onderste rand van de lijst bevat een gebeeldhouwde banderol met een inscriptie SIBYLLA SAMBETHA QUAE / EST PERSICA; waarmee de vrouw wordt geassocieerd met de sibille Persica.
|
|
|