| |
|
| De vloer van de kathedraal van Siena is een van de grootste en meest waardevolle voorbeelden van marmeren inlegwerk in Italië. De mozaïekvloer was een decoratief project dat vele eeuwen in beslag nam, en waar gerenommeerde Siënese kunstenaars aan meewerkten.
De sibillen bevinden zich in het rechter- en linker gangpad.
Het woord sibille komt (via het Latijn) van het Oudgriekse woord sibylla, wat profetes betekent. Volgens de middeleeuwse christelijke opvatting was de komst van Christus ook in de heidense wereld voorspeld en meer bepaald door heidense profetessen die men sibillen noemt.
Sibille was in de klassieke oudheid de benaming voor een aantal maagdelijke prinsessen die, geïnspireerd door een godheid en daardoor in extase, spontaan en ongevraagd de toekomst voorspelden in Griekse hexameters.
Hun voorstellingen in de mozaïekvloer van de Duomo zijn te vinden langs de zijbeuken, als symbolen van de openbaring van Christus aan de mensheid. Ze zijn afkomstig uit de verschillende landen, zijn onderverdeeld in drie groepen, Ionisch, Italiaans en Oosters), en staan voor de universaliteit van de christelijke boodschap[5].
De Sibille Eritrea zou afkomstig zijn uit Erythre, in Lydië in Anatolië (en niet uit de Afrikaanse regio). Antonio Federighi werd voor haar figuur betaald op 19 juli 1482, en vandaag de dag is het bijna volledig herbouwd. Niets herinnert echter aan de stijl van de Sienese beeldhouwer, behalve de handtekening aan de voet van de lessenaar. Lactantius schrijft er de beroemde acrostiek aan toe die de komst van Christus aankondigt, zoals vermeld in de Sibylline Boeken. Hier is ze afgebeeld als een hoge patricische dame, met een nogal strenge houding, elegante kleding en een zeer merkwaardige hoofdtooi die haar gezicht gedeeltelijk bedekt. Haar rechterhand houdt een gesloten boek vast, terwijl haar linkerhand op een open boek rust, ondersteund door de gebeeldhouwde lessenaar. Op de pagina's van dit boek staat de zin: de excelso caelorum habitaculo prospexit dominus humiles suos et nascitur in diebus novissimis de virgine habraea in cunabulis terrae (“Vanuit de verheven verblijfplaats van de hemel heeft God zijn blik gericht op zijn nederige dienaren; hij zal in de allerlaatste dagen geboren worden uit een Joodse maagd in de wieg van de aarde”), gezien als een profetie van de geboorte van Jezus[2].
|
|
|
|
| |
|
Hoewel de sibillen figuren zijn uit de klassieke wereld, werden ze opgenomen in het vloercomplex van de Duomo als getuigen van de universaliteit van de christelijke boodschap door de tijd heen. De prachtige profetessen, ontworpen door verschillende Sienese kunstenaars uit de Renaissance, zijn tien in getal (vijf voor elk schip) en ontlenen hun namen aan plaatsen van geografisch belang in de toen bekende wereld: de Perzische Sibyl, Ellespontica, Eritrea, Phrygia, Samia, Delphic voor wat betreft de oostelijke en Griekse werelden; Libica voor Afrika; en dan de westelijke (met verwijzing naar Italië): de Cumea of Cimmeria, de Cumana (Virgiliaans) en de Tiburtina.[2]
|
|
Antonio Federighi (disegno), Eritrea (particolare), 1482, Pavimento di mosaico di marmo, ca. 1480, Duomo, Siena [4]
|
De Sibillijnse boeken
|
De Sibillijnse boeken (Latijn: Sibyllini Libri) waren een verzameling van profetische uitspraken, in Griekse hexameters, gekocht van een sibille door de half-legendarische laatste koning van Rome, Tarquinius Superbus en geraadpleegd bij ernstige crises tijdens de Republiek en het Keizerrijk.
De oudste verzameling van Sibillijnse orakels schijnt gemaakt te zijn rond de tijd van Solon en Cyrus te Gergis op de Idaberg in Troas. De orakels werden aan het Hellespontische Sibille toegeschreven en werd in de tempel van Apollon in Gergis bewaard. Van Gergis ging de verzameling over naar Erythrae, waar het bekend werd als de orakels van de Erythraeïsche Sibille. Het schijnt deze hele verzameling geweest te zijn, die zijn weg naar Cumae vond en van Cumae naar Rome.
Een groot deel van de profetieën die aan de sibillen werden toegeschreven, teruggaan op de Sibillijnse orakels twaalf boeken van judeo-chistelijke oorsprong uit de 2e tot de 5e eeuw, die lang werden toegeschreven aan de sibillen.[8]
De eerste auteur die melding maakt van meerdere sibillen is Heraclides van Pontus en hij situeert ze in Delphi en in Erythrae.
Erythrae was een kleine stad aan de westkust van Klein-Azië. In 1891 werd er een kunstmatige grot ontdekt waarvan men vermoedt dat ze dienstgedaan heeft als cultusplaats rond een bron. In de grot vond men vier inscripties, waarvan drie uit de tweede eeuw, de vierde kan van een hele tijd later zijn.[2] Uit de inscripties blijkt dat de grot in verband stond met nimfen en de sibille. Het begin van de eerste inscriptie luidt: ik ben Sibyl, dienares van Phoebus en de eerstgeboren dochter van een naiade. Erythrae is mijn geboorteplaats en Theodorus mijn sterfelijke vader. De tekst getuigt duidelijk van de concurrentie tussen Griekse steden als plaats waar de Sibyl zetelde[6] wat uiteindelijk leidde tot het definiëren van tien sibillen zetelend op verschillende plaatsen. [7]
|
|
Antonio Federighi (disegno), Eritrea (particolare), 1482, Pavimento di mosaico di marmo, ca. 1480, Duomo, Siena [4]
|
| |
 |
|
|
|
|
Sibilla Delfica
|
|
Sibilla Cumea
|
|
Sibilla Cumana
|
| |
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
De Sibille Eritrea in de kunst
|
|
|
De Sibille van Eritrea van Michelangelo, 1508-1510 circa
|
|
Michelangelo Buonarroti, Sibilla Eritrea, 1508-1510 circa, affresco, Cappella Sistina, Musei Vaticani, Città del Vaticano (Roma) [1]
|
 |
|
 |
|
 |
Pietro Perugino, Profeti e sibille, 1497-1500, affresco, Collegio del Cambio, Perugia. Dit detail van de groep sibillen toont de sibillen Eritrea, Persica, Cumae, en Libica
|
|
Jan van Eyck, De Sibille van Erythrea, 1432, Sint Baafskathedraal, Gent
|
|
Luca Signorelli, Il finimondo (particolare), 1499-1502, Cappella di San Brizio, Duomo di Orvieto |
Luca Signorelli, I segni premonitori e il finimondo, Storie degli ultimi giorni, 1499-1502
|
De kapel van San Brizio in de Duomo van Orvieto bevat een van de hoogtepunten van de renaissancekunst: de fresco's van Luca Signorelli over het Einde van de wereld en het Laatste Oordeel.
Op de muur boven het toegangsportaal tot de kapel wordt Het Einde der Tijden afgebeeld. Links onderaan vinden we de Erythreïsche Sibylle, samen met koning David. Naast de aankondiging van de geboorte van Christus, wordt de Erythreïsche Sibylle ook verbonden met het voorspellen van het einde der tijden.
|
|
Luca Signorelli, I segni premonitori e il finimondo, Storie degli ultimi giorni, 1499-1502, ciclo di affreschi, Orvieto, Duomo, Cappella di San Brizio [9]
|
Onderaan links raadpleegt de Sibille van Erythrae het boek van haar orakels en legt de profeet Daniël de gebeurtenissen uit in het licht van zijn apocalyptische visioenen.
De Sibylle kijkt weg van haar boek maar wijst met haar vinger wel de voorspellingen in de tekst aan. David daarentegen wijst met zijn hand naar boven waar we de brokstukken van de ingestorte tempel zien.
Signorelli werkte aan de decoratie van de kapel van 1499 tot 1504.
|
|
Luca Signorelli, Il finimondo (particolare, la Sibilla Eritrea spiega i presagi dell'Apocalisse),
1499-1502, Cappella di San Brizio, Duomo di Orvieto [10]
|
Marilena Caciorgna, Un libro di marmo. Il Pavimento del Duomo di Siena, Sillabe, 2023
Sacred text archive: Fragmenten van de Sibyllijnse orakels.
M.S. Terry, The Sibylline Oracles. Translated from the Greek into English Blank Verse, 1899. (e-text) | The Sibylline Oracles PDF [415Kb]
Traveling in Tuscany | The Mosaic floor and the Porta del Cielo in Siena Cathedral
Kunstontmoetingen | Kunst en muziek in dialoog - Reeks II | Sibylle
|
| |
|
|
|
|
[1] Pubblico dominio | This work is in the public domain.
[2] Fonte: Clelia Venturi, Le meraviglie del Pavimento del Duomo: Le Sibille, in EVIDENZA, SIENA, TOSCANA21 AGOSTO 2020. IL testo originale è disponibile sotto la licenza Creative Commons Attribuzione-Condividi allo stesso modo 3.0 Unported.
[3] PAVIMENTO - Opera Duomo Siena | operaduomo.siena.it
[4] Di Assianir - Opera propria, CC BY-SA 4.0, Collegamento
[5] Deze alinea's zijn ontleend aan het artikel Sibillijnse boeken, waarvan de oorspronkelijke tekst beschuikbaar is onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn.
[6] Rieuwerd Buitenwerf, Book Three of the Sibylline Oracles and its Social Setting, Brill, Leiden/Boston 2003, pp. 93-95.
[7] M.S. Terry, The Sibylline Oracles. Translated from the Greek into English Blank Verse, 1899, p. 267.
[8] Alan Piper, O.P. The Sibyl bore Witness op Dominicaia.
[9] Photo by Sailko, icensed under the Creative Commons Attribution 3.0 Unported license.
[10] Photo by Rafael Edwards, published under a Attribution-NonCommercial-ShareAlike 2.0 Generic (CC BY-NC-SA 2.0) license.
|
|
|
![Toacana ] Galleria di immagini](/titels/albump.gif){kind=small}
