Raffaello Sanzio, Sibille e angeli, la Sibilla Frigia, 1514

Sibllen zijn in de antieke oudheid goddelijk geïnspireerde zieneressen die de toekomst voorspellen. Men kende er tien, elk naar haar eigen woonplaats genoemd.
Zoals alle sibillen kwam ook de Tiburtijnse sibille voort uit mythen en legenden in de oudheid.
De oudste afbeeldingen van een sibylle vinden we terug op fresco's ca. 600 in Bawit, Egypte en ca. 1075 in de Sant' Angelo in Formis, bij Capua. Ook later werden sibillen, soms met namen en attributen, individueel afgebeeld. De tien sibillen in de mozaïekvloer van de dom te Siena zijn hiervan een mooi voorbeeld. Sibillen worden vaker in groepen afgebeeld, samen met filosofen, profeten, apostelen en evangelisten. De belangrijkste reeksen met sibyllen ontstonden in Italië: onder meer als gehurkte kariatiden aan de preekstoelen van Giovanni Pisano in Pistoia en Pisa. De De preekstoel van Sant' Andrea of Pulpito di Sant'Andrea, is een adembenemend meesterwerk van middeleeuwse kunst, de kapitelen van de kolommen zijn versierd met sibillen. Daarnaast zijn er de fresco’s van Ghirlandaio in de Santa Trinità te Firenze, van Perugino in het Collegio del Cambio in Perugia, de schitterende Eritrea van Luca Signorelli in de Capella San Brizio in Orvieto, en uiteindelij in Rome de fresco's van Michelangelo in de Sixtijnse Kapel, en van Rafaël in de Santa Maria della Pace.

Raffaello Sanzio, De Sibille Frigia, Santa Maria della Pace, 1514

In 1514 maakte Rafaël nog een kleine maar belangrijke frescocyclus voor Agostino Chigi[4]. De fresco's stellen de Profeten en Sibillen voor. Ze bevinden zich in de kapel links van de apsis van de kerk Santa Maria della Pace in Rome. De Sibillen zitten boven de boog die leidt naar de tweede privékapel van de bankier Chigi. De draaiende bewegingen van de lichamen doen denken aan die van De Deugden in de Stanza della Segnatura, maar de kleur laat verondrstellen dat ze later geschilderd werden.

De figuren bezetten een loggia met een trabeate op twee niveaus. De structuur van de loggia weerspiegelt de architectuur van de kapel: de bogen vallen samen met die van het raam en de ingang. De profeten (Habakkuk, Jona, David en Daniël, volgens de meest gangbare interpretatie) worden over het algemeen toegeschreven aan een medewerker (misschien Timoteo Viti) die ze gebaseerd moet hebben op een originele tekening van Rafaël, want ze zijn zeer coherent. De Sibillen (Cumae, Persica, Frigia en Tiburtina) worden toegeschreven aan Rafaël. Net als de Deugden in de Stanza della Segnatura wordt elk van de figuren vergezeld door een engel die de goddelijke geest aangeeft die aanwezig is in hun profetieën. Tussen de Sibillen bovenaan de boog staat een kleine engel die een brandende fakkel vasthoudt, het symbool van profetie, die de duisternis van de toekomst verlicht.[4]

Raffaello Sanzio, Sibille e angeli (particolare della parte destra, la Sibilla Frigia e la Tiburtina), 1514,
affresco, Chiesa di Santa Maria della Pace, Roma [2]

Het fresco bevindt zich boven de boog in de achterwand van Agostino Chigi's privékapel. De donkere achtergrond bestrijkt de hele open achtergrond waardoor alsof het tafereel door de muur heen lijkt te breken. In het midden houdt een putto, met één been rustend op een hypothetisch marmeren blok op de sluitsteen van de boog, de fakkel vast die de profetische verlichting symboliseert.

Bovenaan, naast de engel met de fakkel, toont een engel de sibille Frigia een tablet met de inscriptie “De hemel omringt het aardse vat” (een toespeling op Maria). Naast Frigia, zit een putto leunend op een grafsteen, met de inscriptie “Iam no[va] proge[nies]”. Het is de enige tekst die in het Latijn gesteld is.

Rechts onderaan zit Tiburtina met een zwaar boek op haar schoot. Boven haar ontrolt een engel een boekrol met de inscriptie: “Ik zal openen en herrijzen”.
De identificatie van de individuele sibillen is niet zeker: sommigen geven de laatste rechts, de oudste, aan als de Cumana, de voorlaatste als de Tiburtina, etc.[3].


un angelo indica alla Sibilla Frigia una tavola con scritto Il cielo circonda il vaso della terra Raffaello Sanzio, Sibille e angeli, 1514, affresco, Chiesa di Santa Maria della Pace, Roma [1]


Raffaello Sanzio, Sibille e angeli (particolare dell'un angelo, che srotola un cartiglio con scritto: "Io aprirò e resusciterò".), 1514, affresco, Chiesa di Santa Maria della Pace, Roma [1]


Raffaello Sanzio, Sibille e angeli (particolare delle Sibille Frigia e Tiburtina, circondate da angeli alati), 1514, affresco, Chiesa di Santa Maria della Pace, Roma [1]
Raffaello Sanzio, Studie voor de Sibille Frigia, 1511-12 Er is een laatste voorbereidende tekening van Rafaël voor het fresco bewaard gebleven (Londen, British Museum), gemaakt met de techniek van roodkrijt, en dateerbaar rond 1511-12. Op de recto zijde zien we de Sibille Cumae, rustend op de boog, op de verso zijde een schets van een vroegere houding van de Sibille Tiburtina, die ook hier haar linkervoet op een kruik laat rusten. Recto

Raffaello Sanzio, Study for the Phrygian Sibyl, 1511-12, Red chalk over Stylus, 262 mm x 167 mm, British Museum, London [4]
Verso

Raffaello Sanzio, Drapery study for the lower half of a seated figure, (Study for the Tiburtina Sibyl?), 1511-12, Roodkrijt over Stylus, 262 mm x 167 mm, British Museum, London
Fresco Tiburtina

Raffaello Sanzio, Sibille e angeli (particolare della Sibilla Tiburtina), 1514, affresco, Chiesa di Santa Maria della Pace, Roma


Raffaello Sanzio, Sibille e angeli (particolare delle Sibille Frigia e Tiburtina), 1514, affresco, Chiesa di Santa Maria della Pace, Roma [1]
Kunstontmoetingen \| Kunst en muziek in dialoog - Reeks II \| Sibylle

Raffaello Sanzio, Sibille e angeli (particolare della Sibilla Cumae), 1514, affresco,Chiesa di Santa Maria della Pace, Roma
[1] Foto di Sailko, questo file è disponibile in base alla licenza Creative Commons Attribuzione-Condividi allo stesso modo 3.0 Unported. [2] Pubblico dominio [3] Pierluigi De Vecchi, Raffaello, Rizzoli, Milano 1975, p. 110. [4] © The Trustees of the British Museum. Shared under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) licence.