De Basilica di Santa Maria del Carmine ligt in de wijk Oltrarno in Firenze en heeft een lange en donkere geschiedenis. De kerk is vooral bekend om de fresco’s in de Cappella Brancacci, een van de zijkapellen van de kerk. De fresco’s in de kapel tonen 15 scènes uit het leven van de apostel Petrus en is een van de mooiste voorbeelden van Florentijnse renaissance schilderkunst.

Het belang en de bekendheid van de Brancacci-kapel is grotendeels te danken aan de aanwezigheid van Masaccio, die, hoewel een jonge schilder die pas op zevenentwintigjarige leeftijd stierf, de schepper was van een nieuwe visie op de schilderkunst aan het begin van de 15e eeuw. Voor de schilder, die in San Giovanni Valdarno werd geboren, was het van fundamenteel belang een aantal kunstenaars te ontmoeten die een nieuw begin in de kunst hadden ingeluid. Daartoe behoorden zeker Filippo Brunelleschi, voor zijn perspectivische uitwerking, en Donatello, voor de menselijkheid die hij zijn beelden wist mee te geven[2] .

Op de muren van de Brancacci-kapel werkte Masaccio vanaf eind 1424 op gelijke voet samen met Masolino, een schilder die ouder was dan hij (Masaccio werd geboren in 1401, het jaar van de grote wedstrijd voor de doopkapel in Firenze, waaraan kunstenaars als Lorenzo Ghiberti en Filippo Brunelleschi deelnamen en meededen). De twee hadden al samengewerkt aan het paneel van de Heilige Anna Metterza, dat vandaag bewaard wordt in het Uffizi.[2]

In 1428 reisde Massaccio naar Rome voor een pauselijke opdracht. Masaccio stierf er op mysterieuze wijze, maar zijn bijdrage aan fresco's in de Brancacci kapel blijft cruciaal.
De cyclus bleef onvoltooid en werd ongeveer 50 jaar later voltooid door Filippino Lippi, die ook de taak had enkele gezichten te herstellen die waren uitgewist om de herinnering aan Felice Brancacci's opdracht te verdoezelen[2].

Affreschi sulla parete sinistra e la parete di fondo della Cappella Brancacci, Santa Maria del Carmine, Firenze [1]

San Pietro risana con l’ombra

Op de linkerzijwand, in het bovenste register schilderde Masaccio twee scenes, de Cacciata dei progenitori dall'Eden (Verdrijving van Adam en Eva uit het Paradijs) en de al even beroemde grote scène van Il Pagamento del Tributo. In het onderste register La resurrezione del figlio di Teofilo e San Pietro in cattedra, en rechts daarvan op de achterwand zien we Petrus die de zieken geneest met zijn schaduw (San Pietro risana con l’ombra).

Immagini suggerite dell'affresco San Pietro risana con l’ombra nella Cappella Brancacci, Santa Maria del Carmine, Firenze [3]

De compositie is zeer sprekend: Petrus loopt, gevolgd door Johannes, door de straat en terwijl zijn schaduw passeert, geneest hij een groep zieken: twee staan er al en bedanken hem, één staat op en een vierde, met misvormde benen, zit nog gehurkt op de grond en kijkt schichtig naar de heilige. De figuur met de rode baret is herkend als een portret van Masolino, terwijl de figuur van Johannes mogelijk een portret van Masaccio's broer Scheggia is, gevolgd door een bebaarde oude man (Bicci di Lorenzo?). De man met de rode baret, die zijn staf vasthoudt, is aangeduid als een mogelijk portret van Masolino of van Donatello, terwijl de bebaarde man lijkt op een van de Wijzen in Masaccio's polyptiek van Pisa°.

Masaccio, San Pietro risana con l’ombra (particolare dei malati guariti da San Pietro; quello a sinistra unisce le mani, riconoscente; l'uomo con il copricapo rosso si pensa sia Masolino o forse Donatello, affresco nella Cappella Brancacci, Santa Maria del Carmine, Firenze [3]

De perspectieflijnen van La Distribuzione delle elemosine rechts van het altaar en de symmetrische scène San Pietro risana con l’ombra links van het altaar, kwamen oorspronkelijk samen in het midden van de muur, waar zich de Kruisiging van Petrus van Masaccio onder het primitieve raam bevond°.

Onder het marmer van het oude altaar was het deel uiterst links verborgen, met de voortzetting in perspectief van de straat naar een kerk met een prachtige Korinthische zuil en klokkentoren. De architectuur zet zich voort in de vensterbank met een gedurfd optisch effect. Deze scène en de volgende (Uitdeling van aalmoezen) zijn verbonden door strikte formele en perspectivische relaties, met de schuine snede van de composities in de straten van een stad, waarschijnlijk Florence. Sommigen hebben zelfs gespeculeerd dat de straat in deze scène, met het rustieke paleis en de kerk op de achtergrond, Borgo Albizi is (en de verwoeste San Pier Maggiore, juist met zijn klokkentoren), waar bondgenoten van de familie Brancacci woonden°.

Ook werden op de sguanci, net daarboven, decoratieve trossen en twee kleine hoofdjes (mannetje en vrouwtje) gevonden, beide van Masolino (Miklós Boskovits) of misschien het mannetje rechts van Masaccio (Baldini)°.

Masaccio, San Pietro risana con l’ombra (a sinistra un frammento di San Pietro in cattedra), affresco nella Cappella Brancacci, Santa Maria del Carmine, Firenze [1]

De scène staat in het onderste register op de muur achter het altaar, links. De tekst van het evangelie herinnert eraan hoe sommige inwoners van Jeruzalem hun zieken naar de pleinen brachten en hen op bedden en brancards legden in een zodanige positie dat zij tenminste door de passerende schaduw van Petrus werden aangeraakt. Allen waren genezen°.