Coppo di Marcovaldo, San Francesco e venti storie della sua vita (Tavola Bardi), c. 1245-1250, tempera e oro su tavola, Basilica di Santa Croce, Firenze

De Meester van Sint-Franciscus Bardi is de conventionele naam voor een schilder die actief was in Firenze in het midden van de 13e eeuw; de naam is afgeleid van het geschilderde paneel met de afbeelding van Sint-Franciscus van Assisi en twintig verhalen uit zijn leven, nu bewaard in de Bardi-kapel van de Basiliek van Santa Croce in Firenze.

Een kleine geschiedenis

Vandaag de dag wordt de Meester van de San Francesco Bardi geïdentificeerd met Coppo di Marcovaldo zelf, die het gelijknamige werk dateert uit de jaren 1350-60[4]. Het paneel, dat zeer wordt vereerd, behoort in feite tot de Florentijnse kerk van Santa Croce vanaf haar oorsprong, niet tot de huidige basiliek (waarvan de bouw officieel pas begon in 1295, zoals de plaquette aan het einde van de rechter zijbeuk laat zien), maar tot het vorige gebouw waarvan de bouw begon rond 1252, zoals gedocumenteerd door de bul van paus Innocentius IV die een aflaat van 40 dagen verleende aan degenen die aalmoezen aanboden voor de bouw.

Het paneel van de heilige Franciscus Bardi vormt een keerpunt in de voorstelling van de heilige, zowel vanwege het uitzonderlijke karakter van het verhaal (er zijn wel 20 verhalen), als vanwege de nieuwe manier om Franciscus voor te stellen, die niet langer simpelweg wordt geconnoteerd als een thaumaturge en genezer heilige (zoals meestal het geval is bij de promotie van een nieuwe heilige), maar als alter Christus, in die zin dat hij zelf het lijdensverhaal van Christus beleeft door middel van de stigmata.

Inscriptie in de boekrol bovenaan, tussen twee engelen:

"HU[N]C EXA/UDITE P(ER) / HIBENT[EM] / DOGMAT/A VITE"

Coppo di Marcovaldo, attr., San Francesco e venti episodi della sua vita, tempera e oro su tavola, Santa Croce, Firenze

Coppo di Marcovaldo, attr., San Francesco e venti episodi della sua vita (particolare),
tempera e oro su tavola, Santa Croce, Firenze

In het midden van het altaarstuk, waarvan het formaat kenmerkend is voor de gotische periode, beeldde Coppo di Marcovaldo Franciscus van Assisi ten voeten uit af, naar het model van de 'icoon van het leven'. De heilige houdt een gesloten boek in zijn linkerhand; van rechts maakt hij een zegenend gebaar. Daarboven loven twee halflange engelen hem toe. Op een boekrol, vastgehouden door een hemelse hand, staat de goddelijke opdracht aan de lezer: “Gehoorzaam hem die de leefregels draagt. “Aan weerszijden van het silhouet van de heilige staan twintig episodes die episodes uit zijn leven en de wonderen die hij verrichtte illustreren. De verschillende scènes worden begrensd door een rijkelijk versierde rand; op de kruispunten van deze kaders nemen franciscaner broeders in half-length view hun plaats in binnen kleine medaillons, en prijzen ook hun stichter aan.

Bovendien is de hoofdpersoon van deze scènes niet Franciscus alleen, maar is hij dat hij samen met zijn metgezellen, die nadrukkelijk aanwezig zijn om het koorkarakter van de Franciscaanse orde te benadrukken, die in de eerste plaats een beweging van evangelisatie en prediking is.



1- Dopo essere stato tenuto rinchiuso dal padre, François viene rilasciato dalla madre		20-Bartolomeo da Narni guarisce dalla gotta

2- Francesco rinuncia ai beni terreni		19-Pellegrini riconoscenti a torso nudo portano candele sulla tomba del santo

3-Francesco disegna l'abito francescano alla presenza del Vescovo di Assisi		18-San Francesco salva una nave in partenza da Ancona

4-Francesco ascolta il Vangelo della Missione degli Apostoli alla Porziuncola e si toglie le scarpe		17-Papa Gregorio IX canonizza Francesco

5-Innocenzo III approva la Regola francescana		16-Il giorno in cui Francesco viene sepolto, una ragazza malata viene guarita presso la sua tomba , mentre i demoni vengono scacciati dal corpo di una donna di Narni e da quello di Pietro da Foligno

6-Istituzione di asilo nido a Greccio		15-San Francesco muore e la sua anima viene portata in cielo, mentre gli infermi che lo piangono vengono guariti

7-Francesco predica agli uccelli		14-Francesco insegna ai lebbrosi, tenendone uno sulle ginocchia e lavando i piedi agli altri

8-Francesco predica ai musulmani alla presenza del Sultano		13-Fra Monaldo vede Francesco comparire al Capitolo di Arles durante la predica di sant'Antonio

9-San Francesco e venti episodi della sua vita, Francesco riscatta l'agnello tra le capre		12-Francesco si pente pubblicamente

10-Francesco scambia i suoi vestiti con due agnelli portati al macello		11-Francesco riceve le stimmate

De afgebeelde scènes, waarvan sommige zeer zeldzaam zijn, hebben als bron de Vita Prima van Thomas van Celano en niet de Legenda Maior van Bonaventure van Bagnoregio, die wordt opgelegd als de enige officiële biografie tussen 1263 en 1266.

Santa Croce, de overstroming van 4 november 1966

Tijdens de nacht van vrijdag 4 november 1966, na een uitzonderlijke golf van slecht weer, overstroomde de Arno grote delen van Firenze, zowel het historische centrum als verschillende voorsteden. Twee dagen later, op 6 november, trok het water zich weer terug en bleef de stad achter in een nooit geziene catastrofale situatie. Het Santa Croce Museum, waarin het water een hoogte van vijf meter en twee centimeter had bereikt, werd beschreven als 'het epicentrum van de ramp'.

Santa Croce, dopo l'alluvione del 1966 [Foto di David Lees, 1966]

Het imposante kruisbeeld geschilderd door Cimabue is een van de symbolische werken van de overstroming van Firenze. De herinnering aan de catastrofale gebeurtenis van 4 november is onlosmakelijk verbonden met de beelden van het werk dat ondergedompeld was in water, besmeurd met modder, en met geïmproviseerde middelen weggenomen werd en overgebracht naar de Limonaia di Boboli, de orangerie die speciaal voorbereid was om de ondergelopen paneelschilderingen in een eerste fase te huisvesten.
Ook het monumentale San Francesco e venti episodi della sua vite werd naar de Limonaia overgebracht.

L'alluvione del 4 novembre 1966. Il dipinto su tavola di Coppo di Marcovaldo, San Francesco e 20 storie della sua vita, è trasferito alla Limonaia di Palazzo Pitti

Veel paneelschilderijen raakten ernstig beschadigd doordat het water het hout verzadigde, waardoor de lijm en gesso grondlaag, oplosten. Er werden maatregelen genomen om het probleem te stabiliseren door rijstpapier op de aangetaste schilderijen aan te brengen en ze op te slaan in een koele, stabiele omgeving waar de luchtvochtigheid langzaam werd verlaagd. Er werden behandelingsfaciliteiten opgezet op locaties zoals het Limonaia in de Boboli-tuinen, waar meer dan tweehonderd paneelschilderijen werden gerestaureerd [3]. Alluvione 4 Novembre 1966

L'alluvione del 4 novembre 1966, veduta di Piazza San Giovanni dal Campanile di Giotto, Firenze	L'alluvione del 4 novembre 1966, Piazza Santa Croce dopo l'alluvione	Trasporto del Crocifisso di Cimabue alla limonaia del Giardino di Boboli
Coppo di Marcovaldo

Coppo di Marcovaldo (1225–1276), Crocifissione, 1260 circa, tempera su pannello, Museo Civico di San Gimignano	Coppo di Marcovaldo e Salerno di Coppo, Crocifisso di San Zeno (particolare), 1274, Cattedrale di San Zeno, Pistoia	Coppo di Marcovaldo, Madonna del Bordone, Siena, Chiesa dei Servi, 1261
The 1966 flood's damages to the art heritage of Florence \| www.uffizi.it/en La Bellezza Salvata \| Firenze 1966-2016 \| Tentoonstelling The Exhibition at Palazzo Medici Riccardi The exhibition organized 50 years after the Florence flood of 1966, through carefully selected examples, highlights elements of cultural heritage that were victims on November 1966 and of the disastrous effects involved in their retrieval from the waters. The show have been located in the monumental Palazzo Medici Riccardi complex, where, in 1966, the Medici Museum had its headquarters. Digital alternative \| http://mostre.sba.unifi.it/bellezza-salvata Catalog Bibliografie Peleo Bacci, Coppo di Marcovaldo e Salerno di Coppo pittori fiorentini del MCC, in "L'arte", III, 1900, p. 32-40. Gertrude Coor Achenbach, Coppo di Marcovaldo, his art in relation to the art of his time, tesi di dottorato (New York University), 1948. Gertrude Coor Achenbach, Coppo di Marcovaldo, his art in relation to the art of his time, in «Marsyas» 5 (1947-49), pp. 1–22. Enio Sindona, Cimabue e il momento figurativo pregiottesco, Rizzoli Editore, Milano, 1975. ISBN non esistente Miklós Boskovits, Intorno a Coppo di Marcovaldo, in Scritti di storia dell'arte in onore di Ugo Procacci, a cura di M. G. Ciardi Duprè Dal Poggetto, I, Milano, Electa, 1977, p. 94-105. Miklós Boskovits, s. v. Coppo di Marcovaldo, in Dizionario biografico degli italiani, XXVIII, 1983, pp. 631–636. Angelo Tartuferi, La pittura a Firenze nel Duecento, Firenze, Bruschi, 1990. Miklós Boskovits, Corpus of florentine painting, I/1. The origins of florentine painting 1100-1270, Firenze, Giunti, 1993. Silvia Giorgi, Coppo di Marcovaldo miniatore, in "Archivio storico italiano", CLVI, 577/3, 1998, pp. 503–516. L'"immagine antica" della Madonna col Bambino di Santa Maria Maggiore. Studi e restauro, a cura di M. Ciatti e C. Frosinini, Firenze, Edifir 2002. L'arte a Firenze nell'età di Dante (1250-1300), catalogo della mostra (Firenze, 2004) a cura di A. Tartuferi e M. Scalini, Firenze, Giunti, 2004. Marc Wilde, Das unbekannte Schlüsselwerk. Die Madonna del Bordone des Coppo di Marcovaldo in Siena, Weimar, VDG, 2004. Luciano Bellosi, Precisazioni su Coppo di Marcovaldo, in Id. "I vivi parean vivi". Scritti di storia dell'arte italiana del Duecento e del Trecento, Firenze, Centro Di, 2006, pp. 18–32.
[1] Foto lasciato nel publico domino. [2] Ontleend aan ht Wikipedia artikel Maestro del San Francesco Bardi waarvan de oorspronkelijke alinea's beschikbaar zijn onder een GNU Free Documentation licentie. [3] De Limonaia werd uitgerust met een airconditioningsysteem waarin de schilderijen geleidelijk verplaatst werden naar een drogere omgeving. Bij hun aankomst werden ze gedesinfecteerd om de verspreiding van schimmels te voorkomen en, afhankelijk van de mate van vochtopname, verdeeld over twee verschillende afdelingen met een verschillende relatieve luchtvochtigheid. [4] Na de restauratie van het paneel werd het auteurschap van ten minste twee verschillende schilders geïdentificeerd: de eerste, door Boskovits Precursore di Coppo (Coppo's Voorloper) genoemd, zou verantwoordelijk zijn voor het gehele bovenste deel van het schilderij, terwijl de tweede verantwoordelijk zou zijn voor de acht scènes onder de figuur van Sint Franciscus. Boskovits speculeert ook dat deze tweede schilder niemand minder is dan Coppo di Marcovaldo, aan het begin van zijn carrière. Critici geven er echter nog steeds de voorkeur aan om de auteur van het paneel te beschouwen als de Maestro del San Francesco Bardi (Meester van de Bardi Sint Franciscus), onder wiens supervisie de andere schilders zouden hebben gewerkt. [ Catalogo generale dei Beni Culturali \| Episodi della vita di San Francesco d'Assisi dipinto ca 1250 - ca 1250 \| catalogo.beniculturali.it]

Traveling in Tuscany\| Holiday houses in southern Tuscany \| Podere Santa Pia

	Colline sotto Podere Santa Pia con ampia vista sulla Maremma Grossetana


Podere Santa Pia, situated in a particularly scenic valley \| Impressions and reviews