Vetulonia, ooit een machtige Etruskische stad, nu een pittoresk dorpje in de Toscaanse Maremma

Vetulonia

Vetulonia, ooit een machtige Etruskische stad, is nu een pittoresk dorpje in de Toscaanse Maremma. Het was ooit een belangrijk centrum van de Etruskische beschaving, bekend om zijn rijkdom, handel en artistieke prestaties, vooral op het gebied van metaalbewerking. Vandaag de dag kunnen bezoekers het archeologische gebied en het museum verkennen en de rijke geschiedenis van deze "verloren stad" ontdekken.

Lago Prile, de grote lagune tussen Vetulonia en Roselle

La Pianura grossetana, visto da Vetulonia [Foto Rein Ergo © All rights reserved]

La Pianura grossetana, visto da Vetulonia [2]

In de periode waarin de Etrusken leefden, was het landschap van de Maremma heel anders, vooral langs de kust. De huidige vlakte van Grosseto werd ingenomen door het grote zoutmeer dat door de Romeinen Prile of Prelius werd genoemd en later bekend stond als het Lago di Castiglione. Tegenwoordig is het meer bijna volledig drooggelegd, met uitzondering van een klein waterrijk gebied dat bekend staat als Diaccia Botrona. Rond dit meer, Lago Prile, ontstonden tegenover elkaar twee Etruskische steden, Vetulonia en Roselle, en gebruikten het meer als haven. Het meer besloeg minstens 90 vierkante kilometer, terwijl de Ombrone rivier minstens 8 kilometer verder terug in zee uitmondde. Het strand van Alberese bestond niet: de kust was rotsachtig en onbegaanbaar en de hellingen van de Monti dell'Uccellina eindigden steil in zee.

De steden Vetulonia en Roselle lagen beschermd en hoog in het binnenland, in tegenstelling tot de huidige centra (Castiglione della Pescaia en Grosseto), die in die tijd niet bestonden, behalve misschien als kleine dorpjes.
Vetulonia en Roselle waren deel van de Etruskische Twaalfstedenbond.

De Dodekapolis

De Etruskische Twaalfstedenbond, ook wel de Dodekapolis genoemd, was een verbond van twaalf belangrijke Etruskische steden. Deze steden, die min of meer autonoom waren, vormden een politieke en religieuze eenheid, met een jaarlijkse bijeenkomst bij het heiligdom van Voltumna.
Hoewel er geen volledige consensus is over welke steden exact deel uitmaakten van de bond, wordt een lijst vaak opgesteld op basis van archeologische vondsten en historische bronnen. Veel voorkomende namen in deze lijst zijn:
Arezzo (Arretium), Cerveteri (Caere), Chiusi (Clusium), Cortona, Fiesole (Faesulae), Perugia (Perusia), Populonia, Tarquinia (Tarchna), Veii, Vetulonia (Vatluna), Volterra (Velch), Vulci (Velcha).
Deze steden, gelegen in wat nu Toscane en delen van Lazio en Umbrië zijn, vormden het hart van de Etruskische beschaving. Ze lieten een rijke erfenis na in de vorm van necropolissen, kunstvoorwerpen en architectonische overblijfselen.

Kaart Vetulonia | Grotere kaart weergeven

Monumenti e luoghi d'interesse
L'Abbazia di San Bartolomeo a Sestinga, oorspronkelijk gebouwd in de 11e eeuw op de heuvel van Badia Vecchia, werd een eeuw later herbouwd op de plek die nu bekend staat als Il Convento. De abdij in Sestinga was een belangrijk benedictijnenklooster dat later overging in handen van een groep kluizenaars (de latere Augustijnen), waarna het langzaam in verval raakte. De ruïnes van de twee oude structuren zijn vandaag de dag nog steeds zichtbaar.°		Abbazia di San Bartolomeo a Sestinga
Castello di Colonna, een imposant middeleeuws fort gelegen in Vetulonia - dat ook bekend stond als als Colonna, dateert uit de 7e eeuw en was eigendom van de bisschoppen van Lucca. Het werd afgestaan aan de abdij van Sestinga, en vervolgens was het in de 13e eeuw eigendom van de Lambardi uit Buriano. In 1331 werd het veroverd door de Sienesen, die er een donjon bouwden. In de 15e eeuw werd het grondig verbouwd en vandaag de dag leunt het tegen de huizen van het dorp aan.°		Cassero Senese Vetulonia La chiesa dei Santi Simone e Giuda
Castello di Casallia, Het kasteel van Casallia, stroomafwaarts van het dorp in località Le Case, werd rond het jaar 1000 gebouwd als een klooster dat afhankelijk was van de abdij van Sestinga. Omgevormd tot een kasteel in de 13e eeuw, werd het de residentie van verschillende lokale heren. Het werd in de 16e eeuw ingrijpend verbouwd en is nu opgenomen in een landelijk gebouw, maar de toren die vroeger de klokkentoren van het oude bouwwerk was, is nog steeds herkenbaar. De chiesa dei Santi Simone e Giuda wordt al in de 11e eeuw genoemd en behoorde tot de Abbazia di San Bartolomeo a Sestinga. Later, vanaf het midden van de 13e eeuw, wordt de kerk gezien als onderdeel van de parochie Buriano. De plaquette aan de rechterkant van de gevel geeft aan dat het in 1334 de status van parochiekerk kreeg. Het gebouw is het resultaat van opeenvolgende verbouwingen die de romaanse structuur bijna volledig hebben uitgewist. Tijdens een ingreep aan het begin van de 20e eeuw werd de gevel verhoogd.

Le Mura dell'Arce, Cyclopische muren van Vetulonia
De muren van de Arce, ook wel bekend als Cyclopische muren, werden waarschijnlijk gebouwd in de Hellenistische periode, wat bewijst dat zich hier een stedelijk centrum van enig belang bevond. Slechts een paar overblijfselen van de muren zijn bewaard gebleven, terwijl een deel ervan, in het noordelijke deel van het middeleeuwse stadscentrum, waar de versterking van het kasteel van Colonna werd gebouwd, nog steeds bewaard is gebleven.

Mura dell'Arce, dette anche Mmura ciclopiche, Vetulonia [2]
Archeologische gebied Vetulonia Het archeologische gebied Vetulonia werd aan het eind van de 19e eeuw ontdekt door de archeoloog Isidoro Falchi. Het wordt gekenmerkt door de overblijfselen van de nederzetting uit de Hellenistische periode, gelegen in Poggiarello Renzetti, langs de strada comunale, in Costa Murata en in Costia dei Lippi, vlakbij de moderne begraafplaats, en verder door de talrijke suggestieve necropolissen die in de heuvels rond Vetulonia verspreid liggen.

Area archeologica di Vetulonia, Poggiarello Renzetti [6]
De oudste schachtgraven uit de Villanova-periode, eenvoudige gaten in de grond waarin gecremeerde overblijfselen werden gedeponeerd in biconische vazen of hutvormige urnen, die niet langer herkenbaar zijn in het dichte mediterrane struikgewas, zijn geleidelijk vervangen door grafkuilen, vaak verzameld in cirkels van stenen die verticaal in de grond werden geslagen, bedoeld om leden van dezelfde familiegroep af te bakenen. Onder de cirkelgraven, die soms nog zichtbaar zijn op de grond, zijn de cirkel van Bes, de cirkel van de Monili, de cirkel van de Drietand, de twee cirkels van de Pellicce, de cirkel van de Leoncini d'argento, het graf van de Littore en het graf van de Duce.[3]

Tomba del duce, Particolare dell'urna cineraria [Urna argentea ad_arca dalla tomba del duce a Poggio al Bello, Vetuloni]a, 650-625 ac., Museo archeologico nazionale (Firenze) [8]
De tomba della Pietrera en de tomba del Diavolino II Bijzonder interessant zijn, in de tweede helft van de 7e eeuw v.o.t. de twee monumentale graven, het graf van de Pietrera en het graf van Diavolino II, gebouwd in een vierhoekige kamer met een valse koepel, toegankelijk via een lange gang (dromos) en bedekt door een grote aarden heuvel.
Tomba della Pietrera

The Etruscan Pietrera tumulus tomb at Vetulonia, western central Italy. 7th century BCE.
Rechts van de onverharde weg, de Via dei Sepolcri, ligt de Pietrera Tombe. Het graf, dat zijn naam ontleent aan het feit dat e heuvel eeuwenlang als steengroeve werd gebruikt, is het grootste grafmonument in Vetulonia. Het is een bijzondere 'dubbele' graftombe van twee overlappende graven: de eerste constructie, de onderste met een ronde grafkamer, gebouwd in het derde kwart van de 7e eeuw v.o.t. stortte in tijdens de bouw of direct daarna, mogelijk door het gebruik van ongeschikt materiaal. Nadat het eerste graf was opgevuld, omdat het niet langer bruikbaar was, werd er in het laatste kwart van de 7e eeuw v.o.t. een tweede gebouwd, boven het eerste, met een vierhoekige kamer eneen toegangsdromos, waarvan de muren twee kleine cellen tegenover elkaar openden. De structuur werd overdekt door een pseudo-koepel ondersteund door een centrale pilaar die nog steeds bewaard is gebleven. Het geheel werd overdekt door een aarden heuvel. De artefacten die zijn gevonden in de Vetulonische necropolissen worden voornamelijk bewaard in het Nationaal Archeologisch Museum in Firenze, in het Museo civico archeologico Isidoro Falchi in Vetulonia en in het Museo archeologico e d'arte della Maremma in Grosseto.°

Resti archeologici etruschi presso Vetulonia. [4]
Museo civico archeologico Isidoro Falchi In Vetulonia bevindt zich het archeologisch museum Isidoro Falchi, een interessant Etruskisch museum dat in 1969 werd opgericht en in 2000 werd gerenoveerd en ondergebracht in een imposante gebouw van het gehucht (aan de Piazza Vetluna). Het museum maakt deel uit van het provinciale netwerk Musei di Maremm.[4] Bijzonder interessant zijn de vondsten uit de Villanovaanse necropolis (9e-8e eeuw v.o.t.) met hun hutvormige urnen, ontworpen om de as van de overledene van een hoge klasse in te bewaren (zaal A). De Oriëntaliserende periode van de Etrusken vond plaats in de 7e eeuw v.o.t., na de Villanovaperiode. Deze periode kenmerkte zich door een sterke invloed van oosterse culturen op de Etruskische samenleving en kunst. Circolo delle Pellicce, Circolo Leoncini d'argento Uit deze periode (7e eeuw v.o.t.), dateren de zogenaamde cirkelgraven: onder deze, de Primo Circolo delle Pellicce (de Eerste Cirkel van Bont) en de Circolo Leoncini d'argento (de Zilveren Leeuw), twee graven met gouden voorwerpen (kamers A, B) die zich onderscheiden door de kwaliteit en het type van de voorwerpen. Uit een cirkelgraf, het Krijgerstombe genoemd, komt de stele van Auvele Feluske waarin de overledene wordt afgebeeld als een gewapende krijger (zaal A).
De stele van Auvele Feluske De stele van Auvele Feluske is een Etruskisch grafmonument, daterend van het einde van de 7e eeuw voor Christus. Het is een belangrijke vondst omdat het een van de oudste inscripties van Etrurië bevat, die de naam van de overledene, zijn familie, zijn vader, zijn moeder en waarschijnlijk de naam van zijn zoon, die het graf heeft opgericht, vermeldt.

Riproduzione grafica della Stele di Auvele Feluskes. Vetulonia, Museo Civico Archeologico «Isidoro Falchi»
De stele, die eruitziet als een kruis, was geplaatst op de top van de grafheuvel. Op de voorkant is een bewapende krijger afgebeeld, gekleed in Griekse stijl: een Korinthisch helm, een groot schild met een rozet en een dubbele bijl, een symbool van macht in die tijd, zowel in Etrurië als in Griekenland en Rome. De dubbele bijl, die ook werd gebruikt om dieren te offeren voor ondergrondse of hemelse goden, werd later in het oude Rome het instrument van de magistraat om de doodstraf uit te voeren. De bijl is verbonden met roeden, wat het fascio littoreo vormt, een symbool van macht dat, volgens oude schrijvers, in Vetulonia is uitgevonden en samen met andere machtssymbolen (een gouden scepter met een adelaar, een purperen gewaad met goud, en de curulische stoel) aan Rome is overgeleverd.

Etruscan funerary stele of Au(ve)le Feluske, sandstone, Orientalizing-Archaic period, ca. 4th quarter 7th c. BCE, Vetulonia, Museo Civico Archeologico Isidoro Falchi [3]	Stele di Auvele Feluskes (particolare), Museo Civico Archeologico Isidoro Falchi, Vetulonia (GR) [3]	Particolare della riproduzione grafica della Stele di Auvele Feluskes. Vetulonia, Museo Civico Archeologico Isidoro Falchi
Het museumlogo in Vetulonia is gebaseerd op deze stele. Het is in 2004 teruggegeven aan Vetulonia, waar het zich nu bevindt.
De beroemdste monumentale graftomben, met een aarden heuvel, worden in het museum vertegenwoordigd door de overblijfselen van de grafgiften van de Diavolino tombe (zaal B) en vooral door de grafgiften van de Fibula d'Oro tombe met de kostbare fibula waaraan de tombe zijn naam ontleent (zaal A). De vitaliteit van het gebied blijkt ook uit de grafgiften uit de grafheuvels van Poggio Pelliccia (zaal C) en Val Berretta met geïmporteerde Griekse sieraden en keramiek (zaal D). De vondsten uit het votiefdepot ontdekt in Costa Murata documenteren de geschiedenis van Vetulonia in de Klassieke periode (5e-4e eeuw v.o.t.): er is een significante aanwezigheid van beschilderd keramiek geïmporteerd uit Griekenland, met name uit Athene, waarbij een kruik met de afbeelding van het losgeld van het lichaam van Hector, toe te schrijven aan de kring van de Griekse schilder Lydòs, opvalt (zaal B). De levensfasen in de stad in de Hellenistische periode (3e-2e eeuw v.o.t.) worden geïllustreerd door de tentoonstelling van artefacten uit de opgravingen van de bewoonde wijken uit deze periode (zalen E-G).

Riscatto del corpo di Ettore: loto, palmetta, ibrido di uccello e satiro, Vetulonia, Museo Civico Archeologico Isidoro Falchi [7]
Museo Civico Archeologico Vetulonia \| Museo Civico Archeologico Isidoro Falchi \| www.museoisidorofalchi.it \| www.museidimaremma.it Il museo, accessibile a tutti, presenta reperti etruschi, romani e greci provenienti dalle necropoli e dalla città antica di Vetulonia. Museo Civico Archeologico Isidoro Falchi \| Scarica l'app gratuita izi.TRAVEL (Solo in Italiano) Direzione regionale Musei nazionali Toscana \| Mostra “Il ritorno del condottiero: Principi etruschi nella Tomba del Duce di Vetulonia”. Una collaborazione fra il Museo archeologico nazionale di Firenze e il Museo civico archeologico “Isidoro Franchi” di Vetulonia


Museo archeologico e d'arte della Maremma, ex palazzo del Tribunale, Grosseto	Vetulonia, il mistero degli Etruschi	Roselle, area archeologica

La Riserva Naturale della Diaccia Botrona e Castiglione della Pescaia	La pianura grossetana, alba sulla Palude Diaccia Botrona con Castiglion della Pescaia sullo sfondo	Palude della Diaccia Botrona e Castiglion della Pescaia
Museo archeologico e d'arte della Maremma, area di Vetulonia

Navicella nuragica, dalla Tomba del Duce a Poggio al Bello, Vetulonia, 650-625 ac. ca.

Testa femminile da stipe votiva di Pantano presso Vetulonia, III-II sec ac	Volto maschile da una terracotta architettonica, da Vetulonia	Testa maschile velata, da stipe votiva di Pantano presso Vetulonia, III-II sec ac .
[1] Foto di LigaDue, licenziato in base ai termini della licenza Creative Commons Attribution 4.0 Unported, CC BY-SA 4.0 [2] Photo by Traveling in Tuscany. All rights reserved © Traveling in Tuscany [3] Foto di Dan Diffendale, licenziato in base ai termini della licenza Creative Commons Attribution '.0 Unported, CC BY-SA 2.0 [4] Foto di Gabriele Delhey, licenziato in base ai termini della licenza Creative Commons Attribution 3.0 Unported. [5] Fonte: Parco degli Etruschi \| www.parcodeglietruschi.it