De archeologische vindplaats Roselle (Rusellae in het Latijn), waar belangrijke historische bewijzen uit de Etruskische en Romeinse tijd bewaard zijn gebleven, lag zo'n tien kilometer ten noorden van Grosseto. Roselle was ooit een belangrijk centrum van de Etruskische beschaving, bekend om zijn rijkdom, handel en artistieke prestaties.

In de 4e eeuw bouwden de Romeinen de via Aurelia en begonnen hun aanwezigheid in het gebied te versterken. Aanvankelijk waren de relaties met de mensen van Rusellae vreedzaam, maar uiteindelijk kwamen de Romeinen en Etrusken met elkaar in conflict en streden ze tegen elkaar. Dit leidde tot de Romeinse verovering van Rusellae in 294 v.o.t.. De verovering van Roselle was wreed en ongetwijfeld traumatisch. Vanaf dat moment was Roselle gedwongen een aan Rome geallieerde stad (civitas foederata).
De stad beleefde een lange periode van vrede en welvaart met intensieve bouwactiviteiten, vooral tijdens de tijdperken tussen Claudius en Hadrianus. Onder de bouwwerken waren het geplaveide plein van het forum, de basiliek, het kantoor van de Augustales versierd met beelden van de Julio-Claudiaanse keizers en het kleine amfitheater op de top van de noordelijke heuvel.

Opgravingen in de jaren 1960 legden een gebouw bloot dat versierd was met talrijke keizerlijke portretten, het Augusteum, in de zuidwestelijke hoek van het forum van Rusellae. Het gebouw dat waarschijnlijk een tempel voor de Julio-Claudiaanse dynastie. De Julio-Claudische dynastie was de eerste dynastie van Romeinse keizers, die regeerde van 27 v.o.t. tot 68 n.C.. De dynastie omvatte de eerste vijf keizers: Augustus, Tiberius, Caligula, Claudius en Nero. 

Het Forum

Het Forum, gebouwd in de 1e eeuw v.o.t., was het belangrijkste plein van de Romeinse stad. Het centrale plein van het forum was geplaveid met grote travertijnen platen. Boven het Forum staan openbare gebouwen en tempels waar goden en keizers werden aanbeden. Het plein biedt ook toegang tot de zetel van de Flamines Augustales, de priesters die de keizerlijke eredienst leidden.

Het Forum (1ste eeuw v.o.t.) is het belangrijkste plein van de Romeinse stad Russelae, en vormde het politieke, religieuze en commerciële centrum van de gemeenschap.
De oostelijke zijde wordt begrensd door de cardo maximus, de Romeinse weg waar de groeven die de wielen van de strijdwagens hebben achtergelaten nog duidelijk zichtbaar zijn. De cardo maximus eindigt op een ongebruikelijke manier op het punt waar hij samenkomt met de decumanus en er een rechte hoek mee vormt, misschien om belangrijke reeds bestaande stedelijke Etruskische structuren te respecteren. Aan de westkant daarentegen kijkt het plein schilderachtig uit over de vlakte.

De cardo maximus

De Cardo Maximus was de hoofdstraat die van noord naar zuid liep, en vormde samen met de Decumanus Maximus, de hoofdstraat die van oost naar west liep, de structuur van de Romeinse stad.

In de vroege Romeinse keizertijd werden de twee hoofdstraatassen, typisch voor elke nieuw gestichte Romeinse stad, gecreëerd, de cardo met een noord-zuid oriëntatie en de decumanus met een oost-west oriëntatie. Alle straten werden geplaveid en voorzien van afwateringskanalen en er werd ook een afwateringskanaal aangelegd onder de cardo en decumanus die het water tot buiten de muren liet lopen.

Rond het Forum, dat geplaveid is met grote travertijnen platen, staan openbare gebouwen en tempels ter ere van goden en keizers.
Aan de oostkant verrijst de Basilica, de plaats voor de rechtspraak en daarom het middelpunt van het openbare leven in de Romeinse tijd. Het gebouw, met een rechthoekige plattegrond, heeft een interne zuilengalerij (waarvan vandaag slechts één zuil bewaard is gebleven) en een verhoogde kelder (tribunaal), waar de magistraten werden gehuisvest.
Aan de zuidkant bevindt zich het Augusteum, de zetel van de Flamines Augustales, priesters belast met de keizerlijke cultus. In het gebouw, bestaande uit een rechthoekige apsidale hal met weelderige versieringen, is een beeldencyclus opgegraven die is gewijd aan de Julio-Claudiaanse keizerlijke familie. De beelden werden er mogelijk door een machtige Rosellaanse familie, de Vicirii, geplaatst, zoals blijkt uit wijdingen ondertekend door Vicirio Proculo, gevonden tijdens opgravingen.
Ernaast staat het podium van een kleine tempel die mogelijk gewijd is aan de god Augustus, op een laag podium en in antis, met een paar zuilen aan de voorkant, aan weerszijden van de trap die naar de celdeur leidde.
Verder naar het zuiden vind je de ‘domus van mozaïeken’, een typisch voorbeeld van een Romeinse woning. De eerste bouwfase dateert uit de late republikeinse tijd, maar het gebouw werd in latere perioden gerestaureerd en verbouwd.
Aan de noordkant, aan de voet van de heuvel waar het amfitheater ligt, bevinden zich verschillende openbare gebouwen , waarvan vooral de Basilica dei Bassi van belang is. Het gebouw waarin drie beelden opgesteld staan is toegankelijk via een trap en een dubbel portiek.

Het gebied dat wordt ingenomen door het forum vormde ook tijdens de Etruskische periode het hart van het politieke en religieuze leven van de stad, zoals blijkt uit de lemen gebouwen (7e-6e eeuw v.o.t.) die blootgelegd werden onder het niveau van het geplaveide plein, met aan de noordkant de grote tempel. De aangrenzende steile geplaveide weg leidde vermoedelijke naar het aI [3].