Roselle was ooit een belangrijk centrum van de Etruskische beschaving, bekend om zijn rijkdom, handel en artistieke prestaties. De archeologische vindplaats Roselle (Rusel in het Etruskisch, Rusellae in het Latijn), waar belangrijke historische bewijzen uit de Etruskische en Romeinse tijd bewaard zijn gebleven, lag zo'n tien kilometer ten noorden van Grosseto.

In de 6e eeuw v.o.t., was Roselle al een belangrijk stedelijk centrum, zoals blijkt uit de muren die de twee heuvels waarop de stad lag omsloten: in de 6e eeuw v.o.t., waren de tussenliggende vallei en de twee heuvels grotendeels verstedelijkt, hoewel ze een verschillende fysionomie behielden. Op de noordelijke heuvel werden vooral privégebouwen gebouwd, zoals blijkt uit de overblijfselen van het Huis van het Impluvium, een van de oudste voorbeelden van een atriumwoning met een impluvium. Op de zuidelijke heuvel waren de ambachtelijke structuren geconcentreerd, zoals blijkt uit de ovens voor het bakken van aardewerk, terwijl in de tussenliggende vallei de meest prestigieuze gebouwen met waarschijnlijk openbaar gebruik werden gerealiseerd, zoals het ‘Huis met twee kamers’, tegenwoordig goed zichtbaar onder het afdak naast het Edificio con recinto (Gebouw met Omheining).[3]
De grootste monumentalisering van de stad dateert uit de keizertijd, vooral tijdens de tijdperken tussen Claudius en Hadrianus: het amfitheater, het monumentale Icomplex, de basilieken aan de noordkant van het plein en de baden stammen uit deze periode. Roselle werd pas definitief verlaten in 1138.
De opeenstapeling van gebouwen en muren van de Villanova, Etruskische, Romeinse en vroegmiddeleeuwse beschavingen maakt Roselle tot een van de belangrijkste archeologishe site's van Italië, en biedt een unieke dwarsdoorsnede van de continuïteit van nederzettingen in de Toscaanse Maremma.
De vindplaats werd uitgebreid opgegraven in de tweede helft van de vorige eeuw, toen een deel van de Etruskische necropolis en de Romeinse stad werden ontdekt. De opgravingen rond het amfitheater op de noordelijke heuvel en de Terrazza del Tempio op de zuidelijke heuvel zijn recenter.
Onderzoek dat enkele decennia geleden werd uitgevoerd op de noordelijke helling van de noordelijke heuvel, aan de voet van de wal van het amfitheater, heeft een bijzonder veelbelovend gebied aan het licht gebracht voor onderzoek naar de Etruskische fase van Roselle. De Romeinse stad strekte zich niet verder uit dan het amfitheater, en daarom zijn de Etruskische overblijfselen in dat gebied niet bedekt door gebouwen uit de volgende fase, zoals in het stadscentrum. Daardoor was het mogelijk om een gebouw, de Casa arcaica dell'Impluvium, over zijn hele oppervlakte (ongeveer 300 m²) op te graven, en hiermee de vooruitgang in de bouwtechniek en de innovaties op het gebied van plattegronden en architectuur te documenteren.[5]

De casa dell'impluvium, daterend uit de tweede helft van de 6e eeuw v.o.t., is de eerste woning met een regenwateropvangsysteem. Het werd door brand verwoest en beschikt over een atrium met een impluvium, een ontvangstruimte, een eetkamer, een bruidskamer en een latrine. He casa dell'impluvium werd gebouwd op een eerdere woning met twee kamers uit de 7e eeuw v.C. (Casa C, zwart omlijnd).

De eerste Etruskische nederzettingen (kleine groepjes hutten) in Roselle dateren uit de Villanova-periode.
Vervolgens, vanaf het midden van de 7e eeuw v.C., maakten de hutten geleidelijk plaats voor huizen (de stedelijke fase), en de opgravingen in Roselle, ondanks de moeilijkheden bij het interpreteren van het terrein vanwege de Romeinse gelaagdheid, laten ons de evolutie van de Etruskische huisarchitectuur zien [7].

In de centrale vallei tussen de twee heuvels die ooit het grondgebied van Roselle vormden, is een volledig originele structuur uit het midden van de 7e eeuw v.C. opgegraven. Het zogenaamde Edificio con recinto, het "huis met omheining" . Met betrekking tot de Archaïsche periode werd het zogenaamde casa a due vani, het "tweekamerhuis" ontdekt onder de Romeinse lagen van het forum. Het is rechthoekig van vorm, verdeeld in slechts twee kamers en had mogelijk een kleine houten portiek aan de voorkant [7].

Op de noordelijke helling van de noordheuvel werden de resten van een gebouw van ongeveer 300 vierkante meter opgegraven, met muren van steen en klei en terracotta daken. Het zogenaamde "impluviumhuis", met een vierkante plattegrond, werd in de 6e eeuw v.C. gebouwd op een eerdere woning met twee kamers uit de 7e eeuw v.C. De ingang bevond zich in het noordwesten via een portiek die leidde naar een grote centrale ruimte die toegang gaf tot de rest van het huis. De eetkamer (banketaardewerk), de keuken (keukenaardewerk, haard in het midden, slijpsteen en voorraadkast), de slaapkamer (haard en bank langs de achterwand), een grote kamer die mogelijk de studeerkamer was (tablinum), en andere dienstvertrekken voor de meesters en slaven werden geïdentificeerd. Het noordwestelijke deel was gestructureerd rond een bassin voor het opvangen van regenwater (impluvium) – vandaar de naam van het gebouw – dat afkomstig was van de hellingen van het dak en dat samenkwam in een rechthoekige opening boven het bassin en vervolgens in een waterreservoir. [7]

La casa dell'impluvium, het Huis van het Impluvium

Het betreft een grote woning van ongeveer 300 m², gebouwd op de resten van een huis dat uit slechts twee kamers bestond (A) en een buitengelegen put (B) van meer dan 8 meter diep, waarvan de terracotta rand waarmee het was uitgerust, bewaard gebleven is.
Gebouwd in de tijd dat Roselle werd versterkt met de indrukwekkende ommuring (tweede helft van de 6e eeuw v.C.), is het huis het eerste voorbeeld van een woning met een impluvium, dat wil zeggen het bassin voor het opvangen van regenwater dat van de dakhellingen stroomde en vervolgens in een in de grond gegraven cisterne (F) stroomde. [4]

Via een portiek (C) bestaande uit houten zuilen, waarvan de gaten in de rots bewaard zijn gebleven, kwam men in een grote centrale ontvangstruimte (Tablinum, D) met uitzicht op het atrium (E), eveneens met een portiek ondersteund door palen en in het midden open bij het impluvium.
Het atrium leidde naar een zaal die waarschijnlijk werd gebruikt voor banketten (A1), met een aangrenzende ruimte voor voedselbereiding (Culina, A2). In het binnenste deel van het huis bevonden zich de bruidskamer (Thalamos, H), een kleine kamer die mogelijk als latrina werd gebruikt (I), en een andere kamer voor het personeel (G). Het huis werd kort na de bouw door brand verwoest, zoals blijkt uit de resten van verbrande balken en lagen as.[4]

Het gebouw werd aan het begin van de 1e eeuw v.C. verlaten als gevolg van een hevige en plotselinge brand die het dak deed instorten, waarschijnlijk in het kader van de verwoestingen die Silla in Etrurië teweegbracht[5].

Vandaag de dag kunnen bezoekers het archeologische gebied in Roselle en het archeologisch museum in Grosseto verkennen en de rijke geschiedenis van deze "verloren stad" ontdekken.