Roselle was ooit een belangrijk centrum van de Etruskische beschaving, bekend om zijn rijkdom, handel en artistieke prestaties. De archeologische vindplaats Roselle (Rusellae in het Latijn), waar belangrijke historische bewijzen uit de Etruskische en Romeinse tijd bewaard zijn gebleven, ligt zo'n tien kilometer ten noorden van Grosseto. Roselle lag aan de oever van het oude Prile-meer en is vandaag de dag een van de interessantste archeologische vindplaatsen van Italië. Met een bijzonder gunstige geografische ligging op het kruispunt tussen de Ombrone vallei en de Maremma grossetana, is Roselle een van de best bewaarde lucumonie [3] in centraal Etrurië.

Roselle werd bewoond vanaf de eerste helft van de 7e eeuw, werd een onafhankelijke stad die behoorde tot de Etruskische dodecapolis, werd in de 3e eeuw v.o.t. een Romeinse kolonie en uiteindelijk verlaten in 1138. De opeenstapeling van gebouwen en muren van de Villanova, Etruskische, Romeinse en vroegmiddeleeuwse beschavingen maakt Roselle tot de interessantste dwarsdoorsnede van de continuïteit van nederzettingen in de Toscaanse Maremma.

Roselle werd in 294 v.o.t. veroverd door de Romeinse consul Lucius Postumius Megellus. Rome koloniseerde normaal gesproken veroverde gebieden, maar in het geval van Roselle gebeurde dit slechts gedeeltelijk, de structuur van de stad werd enkel vergroot. Roselle heeft daarom delen die Etruskisch zijn en delen die typisch Romeins zijn, zoals het amfitheater, het forumcomplex, de Basilica dei Bassi en de thermische baden.

De baden van Hadrianus

De baden van Hadrianus (120 na C.) werden gebouwd tijdens het bewind van Hadrianus. Ze hebben de vorm van een L en worden gekenmerkt door de aanwezigheid van een zwembad (natatio). In de vroege middeleeuwen werd gebruikmakend van de bestaande structuren een kerk gebouwd op de overblijfselen van de baden.

Op de hellingen van de noordelijke heuvel, vlakbij een weg die bij de decumanus uitkomt, stond in de Romeinse tijd een thermencomplex met mozaïek bedekte kamers die door landbouwwerkzaamheden in de jaren 1930 aan het licht kwamen.
De baden werden gebouwd in de eerste decennia van de 2e eeuw n.C., tijdens het bewind van Hadrianus (117-138 n.C.). De metseltechniek en de zwart-witte mozaïekvloeren met mythologische thema's van een zeelandschap zijn typerend voor die periode.
Het complex, gerangschikt in een ‘L’ vorm, was onderverdeeld in ruimtes van verschillende grootte: de eerste twee hadden een zuilengalerij en hadden een open ruimte in het midden (het gymnasium) en een zwembad (de natatio); daarna kwamen de badzalen, te beginnen met de zaal die een bassin met koud water (frigidarium), en verder met de verwarmde zalen, achtereenvolgens het tepidarium, het laconicum, waar de temperatuur bijzonder warm was om het zweten aan te moedigen, en het caldarium dat uitgerust was met twee warme dompelbaden. De kamers kijken allemaal uit op de grote vierhoekige binnenplaats die naar het westen-zuid-westen is gericht, een apparaat dat meestal door de Romeinen werd gebruikt om optimaal te profiteren van het licht en de warmte van de zon, vooral in het tweede deel van de dag, wanneer mensen meestal naar de baden gingen [5].
De kleinere kamers, die werden gebruikt als kleedkamers of voor andere vormen van lichaamsverzorging, zoals massage, zalving en ontharing, en er was ook een latrine. Alle thermale baden waren bekleed met marmer van verschillende kleuren; de vloeren waren in zwart-wit mozaïek, met fantastische zeedieren, in onderwerp en stijl gelijkaardig als van die van de baden van Ostia. Zeldzaam zijn de hier gebruikte structuren die nodig waren voor het functioneren van de baden, en vooral voor de verwarming en circulatie van water en warme lucht.

Nadat de baden in verval waren geraakt (4e-5e eeuw n.C.), werd het gebied van de piscina omgebouwd tot een drieschepige basiliek (grijs op het grondplan hierboven). Misschien was dit wel de eerste kathedraal van Roselle, en de bischoppelijke zetel tot de verplaatsing van het bisdom naar Grosseto in 1138.
Tegelijkertijd werd het gebied gebruikt als begraafplaats. Met de komst van het christendom ging de oude gewoonte om graven buiten de stadsmuren te plaatsen verloren en werden de doden binnen de stadsmuren te rusten gelegd [5]. De oudste graven, regelmatig gerangschikt, hergebruikten ook stenen van de bestrating van het Forum; de versieringen en wapens die bij de overledenen werden gelegd (6e tot de eerste helft van de 7e eeuw na C.) geven aan dat ze zowel tot de lokale bevolking als tot personen van Germaanse (Lombardische) afkomst behoorden. In de volgende eeuwen, tot het verlaten van het gebied in de 12e eeuw, kregen de graven een eenvoudigere structuur en werden ze lukraak verspreid. [4]