Giotto di Bondone, Prova del fuoco davanti al Sultano, 1317-1325, Cappella Bardi, basilica di Santa Croce, Firenze


I T	Giotto di Bondone, Prova del fuoco davanti al Sultano, 1317-1325, Cappella Bardi, basilica di Santa Croce, Firenze [0]

Giotto di Bondone, Vuurproef voor de sultan (Prova del fuoco davanti al Sultano), 1317-1325, Cappella Bardi, basilica di Santa Croce, Firenze

De Bardi-kapel is de eerste kapel rechts van de Cappella Maggiore in de basiliek Santa Croce in Firenze. De kapel bevat een cyclus muurschilderingen van Giotto di Bondone. Als je de fresco's van Giotto van dichtbij bekijkt, sta je versteld van de menselijkheid die hij in zijn personages weet te leggen. De Bardi-kapel in de kerk van Santa Croce in Florence, rechts van het altaar en dus op de meest prominente plaats, is gewijd aan verhalen uit het leven van Sint Franciscus van Assisi. Het de eerste cyclus van Verhalen van Franciscus die buiten Assisi gerealiseerd werd. Boven de ingangsmuur van de kapel is een voorstelling van de Stigmate di San Francesco (Stigmata van Sint-Franciscus) geschilderd.

Bardi-kapel werd ongeveer tien jaar na de naburigePeruzzi-kapel geschilderd in opdracht van Ridolfo dei Bardi, een lid van de machtige Florentijnse bankiersfamilie, en wordt beschouwd als het artistieke testament van de grote schilder, waarin we een synthese van zijn picturale werk terugvinden.
Veranderende smaken hebben hun stempel gedrukt op de kapel. De fresco's werden in de 18e eeuw witgekalkt in overeenstemming met de heersende smaak van die tijd terwijl het grafmonument van de architect Giuseppe Salvetti in 1812 in de linkermuur werd ingebouwd en dat van Niccolò Gaspero Paoletti in 1818 in de tegenoverliggende muur, waardoor grote delen van de schilderingen in de eerste orde van de scènes verloren gingen [2]. De fresco's werden halverwege de 19e eeuw herontdekt en geherwaardeerd, de grafmonumenten werden verplaatst naar de Salviati kapel en de schilderingen werden gerestaureerd door Gaetano Bianchi die de beschadigde of ontbrekende delen opnieuw schilderde. Zijn restauratie, uitgevoerd in 1853, wordt herdacht in een inscriptie rechts van het altaar. Leonetto Tintori restaureerde de fresco's opnieuw in 1958-59. Hierbij verwijderde hij eerdere toevoegingen en en herstelde het originele schilderij.

La Cappella Bardi, Santa Croce, Firenze. Affreschi di Giotto di Bondone

La Cappella Bardi (a sinistra) e Peruzzi, Santa Croce, Firenze. Nella Cappella Bardi, gli affreschi di Giotto di Bondone narrano fatti della vita di san Francesco secondo la Legenda maior di Bonaventura da Bagnoregio [1]

Vuurproef voor de sultan

De scène van de Vuurproef verschilt wezenlijk van die in Assisi. De sultan zit in het midden op een troon in een frontale positie, met achter hem een hoge muur, versierd met wandkleden van textiel, die, met voorgevormde muren aan de zijkanten, een vierhoekige kamer vormt die open is naar de hemel, met palmbladeren erboven. Rechts toont Franciscus, dicht bij een metgezel, zich bereid de vuurproef te ondergaan om de waarachtigheid van het christelijk geloof te bewijzen, terwijl links de moslimgeleerden, ondanks de uitnodiging van de sultan, weigeren en zich angstig afwenden. De scène speelt zich dus volledig op de voorgrond af en de personages variëren sterk in hun houdingen en gebaren. Het ontspannen maar welsprekende ritme en de strenge lay-out lijken te verwijzen naar bepaalde heilige gesprekken in het 15e-eeuwse Firenze, waar het motief van de achtergrondmuur die een tuin bedekt een van de meest gebruikte werd.

Vanwege de picturale kwaliteit van de rest en de iconografische vernieuwingen wordt de scène volledig toegeschreven aan Giotto.

Giotto di Bondone, San Francesco predica davanti al sultano (Prova del fuoco), scena delle Storie di san Francesco, parete destra della cappella Bardi, basilica di Santa Croce, Firenze [1]



Giotto di Bondone, Prova del fuoco davanti al Sultano (particolare), 1317-1325, Cappella Bardi, basilica di Santa Croce, Firenze [0]
In zes scènes worden episoden uit het leven van Franciscus verbeeld die van boven naar beneden gevolgd kunnen worden. De lezing springt van de ene muur naar de andere, en kan van boven naar beneden en van links naar rechts gelezen worden. De Rinuncia ai beni paterni wordt op de tegenoverliggende muur gevolgd door de Approvazione della Regola. Het begint op de linkermuur (noordmuur): 1 - San Francesco rinuncia alle vesti davanti al vescovo Guido e al padre Bernardone \| Franciscus doet afstand van zijn gewaden voor bisschop Guido en pater Bernardone, 280 x 450 cm 3 - Apparizione di san Francesco a sant'Antonio nel Capitolo di Arles \| Verschijning van de heilige Franciscus aan de heilige Antonius in het kapittel van Arle, 280 x 450 cm 5 - Esequie di san Francesco con l'incredulo Girolamo che cerca le stigmate \| Begrafenis van Franciscus met de ongelovige Hiëronymus op zoek naar de stigmata, 280 x 450 cm Op de tegenoverliggende muur ( de zuidelijke muur) zijn afgebeeld: 2 - Approvazione della Regola (sulla lunetta) \| Goedkeuring van de Regel (op de lunet), 4 - Prova del fuoco davanti al Sultano \| Vuurproef voor de sultan, 280 x 450 cm 6 - Visioni di frate Agostino e del vescovo Guido di Assisi \| Visioenen van broeder Augustinus en bisschop Guido van Assisi, 280 x 450 cm.

Giotto di Bondone, Prova del fuoco davanti al Sultano (particolare), delle Storie di san Francesco, parete destra della cappella Bardi, basilica di Santa Croce, Firenze [3]
Giotto in Santa Croce \| De restauratie van de Bardi-kapel in Santa Croce , oktober 2024 - juli 2025
De conserveringsgeschiedenis van de muurschilderingen in de Bardi-kapel is nogal bewogen. De infiltratie van regenwater en de statische instabiliteit van de muurstructuur nam in de loop der tijd steeds toe en werd gevolgd door cyclische overstromingen van de rivier de Arno. In 1730 werd de Bardi kapel bedekt met een scialbo, een laag witkalk, in overeenstemming met de heersende smaak van die tijd. De grootste verwoesting werd echter aan het begin van de 19e eeuw aangericht door de plaatsing van twee grafmonumenten op de zijmuren van de kapel. Na de herontdekking van de picturale cyclus van Giotto tussen 1850 en 1851 werden de twee cenotafen verplaatst. Helaas gingen hierbij delen van het fresco eronder onherroepelijk verloren. Tegenwoordig vormen de silhouetten van deze twee grafmonumenten midden in de fresco's in het onderste register een pijnlijk litteken. Daarnaast werden door de mechanische verwijdering van de scialbo het witkalk de muren aangetast en bleven achteer talrijke krassen en schaafplekken. De eerste restauratie die werd toevertrouwd aan Gaetano Bianchi dateert uit deze jaren. Bij de restauratie werden, in overeenstemming met de filosofie van die tijd, toevoegingen in ‘stijl’ gedaan, waarbij lancunes of beschadigde delen van het fresco herschilderd werden. In enkele foto's die dateren van voor 1959 kunnen we de staat van de fresco’s uit die tijd nog terugzien.

Giotto di Bondone, Prova del fuoco davanti al Sultano, Cappella Bardi, basilica di Santa Croce, Firenze [Anderson — Firenze - S. Francesco davanti al Sultano subisce la prova del fuoco - Giotto - S. Croce — insieme Prima del restauro del 1959][Fondazione Federico Zeri, Archivio fotografico] [4]
Een eeuw later volgde een tweede interventie, die de 19e-eeuwse toevoegingen volledig verwijderde. Dat gebeurde op een respectvolle manier. Waar mogelijk werden de picrturale toevoegingen losgemaakt van de muur. Ze worden bewaard in een ruimte naast de sacristie.

Giotto di Bondone, Prova del fuoco davanti al Sultano, restauro, volto post pulitura in attesa del ritocco pittorico, Cappella Bardi, basilica di Santa Croce, Firenze
De restauratie tussen 1957 en 1958 van Leonetto Tintori had tot doel een meer authentieke Giotto te herstellen door de picturale toevoegingen te verwijderen en de schilderijen in hun oorspronkelijke staat te herstellen. Daarbij werden echter synthetische, vinyl fixatieven gebruikt en het is met deze laatste ingreep, evenals met de schade veroorzaakt door de overstroming in 1966, dat de recente restauratie werd geconfronteerd. De moderne, wetenschappelijke benadering probeert de rampen uit het verleden zo goed mogelijk te verhelpen. Voorafgegaan door en multidisciplinair en niet-invasief diagnostisch onderzoek, dat wil zeggen met technieken waarbij de muurschilderingen niet worden aangeraakt, begon de meest recente restauratie in juni 2022. De Opera di Santa Croce vertrouwde de restauratie van de cyclus toe aan Cristina Acidini, president van de Opera di Santa Croce, en Emanuela Daffra, superintendent van het Opificio delle Pietre Dure. [4]

Restauratrice al lavoro sul «Prova del fuoco davanti al Sultano» nella Cappella Bardi della Basilica di Santa Croce di Firenze
Diagnostisch onderzoek, uitgevoerd door het Opificio delle Pietre Dure in 2010, toonde aan dat de muurschilderingen nog steeds aangetast zijn door ernstige degradatieverschijnselen die zowel de cohesie van de verflaag als de hechting van de volledige dikte van het pleisterwerk aan de ondergrond ernstig in gevaar brengen, waardoor steeds grotere oppervlakken aangetast worden. Het loslaten van het pleisterwerk kan het gevolg zijn van oude instabiliteit; de kenmerken en typologie van het verfverlies getuigen echter ook van het bestaan van sulfatatieverschijnselen: een ernstig proces van verandering van de samenstelling van het pleisterwerk zelf, bekend als “de kanker van de muur”, een teken dat het verval niet onschadelijk is gemaakt en dus een concreet gevaar vormt dat dringend om ingrijpen vraagt. Tegenwoordig worden deze witte openingen, die de hele cyclus op dramatische wijze bedekken, niet opnieuw beschilderd zoals Gaetano Bianchi dat in de 19e eeuw deed. In plaats daarvan worden die ruimtes gevuld met gemakkelijk te verwijderen ingrepen en kleuren die je van op een afstand een gevoel van eenheid of chromatische samenhang geven. De hernieuwde frisheid en verfijning van sommige details laten ons de effecten van realisme en ruimtelijke complexiteit van Giotto's schilderijen zien.

Restauratrice al lavoro sul «Apparizione di san Francesco a sant'Antonio nel Capitolo di Arles» nella Cappella Bardi	Giotto di Bondone, Rinuncia ai beni paterni, parte dei volti a destra prima del ritocco, Cappella Bardi, basilica di Santa Croce, Firenze	La restauratrice Maria Rosa Lanfranchi al lavoro sul «Transito di Francesco» nella Cappella Bardi della Basilica di Santa Croce di Firenze

Giotto di Bondone, Transito di Francesco, restauro, volto post pulitura in attesa del ritocco pittorico , cappella Bardi, basilica di Santa Croce, Firenze	Giotto di Bondone, Transito di San Francesco, particolare del ritocco, cappella Bardi, basilica di Santa Croce, Firenze	Cristina Acidini, Maria Rosa Lanfranchi e Emanuela Daffra nel cantiere di restauro della Cappella Bardi a Firenze

A tu per tu con Giotto - Fondazione CR Firenze De restauratie van de Bardi-kapel in Santa Croce, oktober 2024 - juli 2025 \| Een bezoek aan de stellingen, een unieke kans om de fresco's van Giotto van erg dichtbij te bekijken Da ottobre 2024 a luglio 2025, un ciclo di visite guidate gratuite esclusive dedicato ai residenti a Firenze e Città Metropolitana di Firenze \| Van oktober 2024 tot en met juli 2025 een reeks exclusieve gratis rondleidingen speciaal voor inwoners van Florence en de metropool Florence. Prenota la tua visita \| Boek uw bezoek INFORmATIE EN RESERVERING \| fondazionecrfirenze.it/progetti/a-tu-per-tu-con-giotto/ Voor een gewoon toegangsticket kan je hier terecht: [Officiële Website] https://ticket.santacroceopera.it/en/ In opdracht van de Opera di Santa Croce en de Opificio delle Pietre Dure biedt het restauratieproject, dat momenteel gaande is, u ook de gelegenheid om meer te weten te komen over de Florentijnse schilder. De twee instellingen zijn namelijk overeengekomen dat de stellingen, na het einde van de werkzaamheden, nog minimaal twee maanden blijven staan, zodat het publiek de werkzaamheden van dichtbij kan komen bekijken. Van oktober 2024 tot juli 2025 is er ook een preview van rondleidingen op de restauratielocatie gepland, een geschenk van de Fondazione Cassa di Risparmio Firenze aan een deel van het gebied waaraan haar missie is gekoppeld. Voor dit initiatief is reserveren noodzakelijk, alle informatie vindt u op de website fondazionecrfirenze.it. fondazionecrfirenze.it.


Rinuncia dei beni	Giotto di Bondone, Approvazione della Regola	Giotto di Bondone, Apparizione di san Francesco a sant'Antonio nel Capitolo di Arles

La Cappella Bardi, Santa Croce, Firenze	Giotto di Bondone, Esequie di san Francesco	Giotto di Bondone, Visioni dell'ascensione di san Francesco
[0] L'opera d'arte fotografata è nel pubblico dominio. [1] Foto di jean louis mazieres, publicato ato sotto la licenza Attribution-NonCommercial-ShareAlike 2.0 Generic- Creative Commons. [2] Cecilia Frosinini, Le esequie di San Francesco - Giotto, Cappella Bardi, 2013, in "Maestri e capolavori", Edizioni l'Orbicolare \| www.academia.edu [Cecilia Frosinini (Opificio delle Pietre Dure e Laboratori di Restauro, Direttore Settore Restauro Pttlure Murali. Firenze]. [3] Foto Ottaviano Caruso. Fonte: Il restauro di Giotto nella Cappella Bardi a Firenze \| Studio ESSECI \| studioesseci.net [4] Bron: Nella Cappella Bardi Giotto dava vivezza con l'uovo \| Il Giornale dell'Arte \| www.ilgiornaledellarte.com Veel figuren zijn betrokken bij de complexe interventie, onder leiding van een wetenschappelijk comité dat restauratie-experts en enkele van de grootste geleerden samenbrengt: Cristina Acidini (president van de Opera di Santa Croce), Emanuela Daffra (superintendent van de Opificio delle Pietre Dure ), Giorgio Bonsanti, Sonia Chiodo, Andrea De Marchi, Emanuela Ferretti, Mauro Matteini, Antonella Ranaldi en Serena Romano. De regie van de werken van Lorenza Alcaro wordt gevoerd door Maria Rosa Lanfranchi en Renata Pintus van de Opd.
Bibliografia Maurizia Tazartes, Giotto, Rizzoli, Milano 2004. ISBN non esistente Edi Baccheschi, L'opera completa di Giotto, Rizzoli, Milano 1977. Art in Tuscany \| Giotto di Bondone \| The Bardi Chapel in Santa Croce
° Questo articolo è basato parzialmente sull'articolo Cappella Bardi (Santa Croce) dell' enciclopedia Wikipedia ed è rilasciato sotto i termini della GNU Free Documentation License.