Roselle was ooit een belangrijk centrum van de Etruskische beschaving, bekend om zijn rijkdom, handel en artistieke prestaties. De archeologische vindplaats Roselle (Rusel in het Etruskisch, Rusellae in het Latijn), waar belangrijke historische bewijzen uit de Etruskische en Romeinse tijd bewaard zijn gebleven, lag zo'n tien kilometer ten noorden van Grosseto.

In de 6e eeuw v.o.t., was Roselle al een belangrijk stedelijk centrum, zoals blijkt uit de muren die de twee heuvels waarop de stad lag omsloten: in de 6e eeuw v.o.t., waren de tussenliggende vallei en de twee heuvels grotendeels verstedelijkt, hoewel ze een verschillende fysionomie behielden. Opgravingen hebben de muren, verschillende woningen, enkele tempels, straten en tabernae blootgelegd en zo, zij het gedeeltelijk, het oude stadsbeeld gereconstrueerd. 
Op de noordelijke heuvel werden vooral privégebouwen gebouwd, zoals blijkt uit de overblijfselen van het Huis van het Impluvium, een van de oudste voorbeelden van een atriumwoning met een impluvium. Op de zuidelijke heuvel waren de ambachtelijke structuren geconcentreerd, zoals blijkt uit de ovens voor het bakken van aardewerk op het Terrazza del Tempio. In de tussenliggende vallei werden de meest prestigieuze gebouwen met een openbaar gebruikgerealiseerd, zoals het Edificio a due vani (Huis met twee kamers), goed zichtbaar onder het afdak naast het Edificio con recinto (Gebouw met Omheining).[3]

Edificio con recinto en edificio a due vani

In het centrum van de stad, onder de bestrating van het Romeinse forum, zijn de oudste Etruskische bouwwerken bewaard gebleven: het zogenaamde “gebouw met omheining”, bestaande uit een enkele ruimte met twee omheiningen, dat misschien als een cultusplaats moet worden geïnterpreteerd, en het zogenaamde “gebouw met twee ruimtes”, bestaande uit twee rechthoekige kamers, dat misschien voor openbare doeleinden werd gebruikt.[2] Dankzij de materialen die er zijn gevonden weten we dat het “huis met omheining” dateert uit de oriëntaliserende periode (8e-7e eeuw v.o.t.) en het “huis met twee ruimtes” uit de 6e eeuw v.o.t.

Het gebouw met omheining is een monument uit de oriëntaliserende Etruskische periode, bestaande uit een kamer die van binnen ovaal en van buiten rechthoekig is, met twee omheiningen, één in het zuidelijke deel en één in het noordelijke deel. Het gebouw, gemaakt van in de zon gedroogde ongebakken klei, had een vloer van aangestampte klei en een dak van stro. De ovale ruimte werd tijdens de opgraving geïnterpreteerd als een huis; deze hypothese leek te worden bevestigd door de vondsten uit de omheining – voornamelijk weefgewichten, tafel- en voorraadpotten –, vondsten die grotendeels betrekking hadden op huishoudelijk werk. Hetzelfde gebouw is, op basis van architectonische, stedenbouwkundige en contextuele redenen, recentelijk opnieuw geïnterpreteerd als een plaats van aanbidding.

Het gebouw met twee ruimtes, dat dateert uit de 6e eeuw v.o.t., bestaat uit twee grote rechthoekige kamers, gescheiden door een tussenwand. De buitenmuren bestaan uit aan elkaar gekoppelde stenen die met klei zijn bekleed; de scheidingsmuur, van ongebakken bakstenen, is met pleisterwerk bedekt. Restanten van dakpannen en dakleien, die tijdens de opgraving op de vloer zijn gevonden, doen vermoeden dat er een dak van bakstenen was. Het gebouw werd destijds geïnterpreteerd als een woning, maar de omvang van de constructie doet ook in dit geval vermoeden dat het waarschijnlijk een openbare functie had; de ligging in het centrum van Roselle – door de eeuwen heen het politieke en religieuze hart van de stad – zou dit kunnen bevestigen. [2]

Het Forum tijdens de keizertijd

Het Forum (1ste eeuw v.o.t.) is het belangrijkste plein van de Romeinse stad Russelae, en vormde het politieke, religieuze en commerciële centrum van de gemeenschap.
De oostelijke zijde wordt begrensd door de cardo maximus, de Romeinse weg waar de groeven die de wielen van de strijdwagens hebben achtergelaten nog duidelijk zichtbaar zijn. De cardo maximus eindigt op een ongebruikelijke manier op het punt waar hij samenkomt met de decumanus en er een rechte hoek mee vormt, misschien om belangrijke reeds bestaande stedelijke Etruskische structuren te respecteren. Aan de westkant daarentegen kijkt het plein schilderachtig uit over de vlakte.

Later, rond 120 na C., werden de openbare baden gebouwd, die vandaag nog te zien zijn op de hellingen van de noordelijke heuvel. Bewijs van de duidelijke economische opleving, bevorderd door het beleid van Rome, is de reeks beelden gewijd aan de keizerlijke familie die gevonden werden in het Augusteum, in de zetel van het College van de Flamines Augustales, priesters belast met de cultus van de keizer. De indruk van een redelijk vitale stad, tenminste in de loop van de 1e eeuw na Christus, wordt bevestigd door de ontdekking van een tweede beeldenreeks in de basilica dei Bassi. In de jaren 1960 en 1980 brachten archeologische onderzoeken ongeveer 40 marmeren erebeelden uit de 1e eeuw aan het licht, die de openbare gebouwen van de stad versierden. Deze beelden bevinden zich nu in het Museo archeologico e d'arte della Maremma in Grosseto. Een vijftal kopieën van deze beelden staan nu in de ruïnes, op de plaats waar ze opgegraven werden. Naast de opgravingen onder het afdak van de edificio con recinto en edificio a due vani  staat het beeld van Agrippina, de moeder van keizer Nero. <Het witmarmeren beeld dat geplaatst werd op de plek waar het in de jaren 1980 werd ontdekt, lijkt de bezoekers te verwelkomen in de ruïnes van Roselle.

Archeologisch Park van Roselle: centrale zone (gezien vanuit het noorden)

Links van de Romeinse weg Cardo Maximus: de basiliek,

Rechts van de Cardo Maximus: het Forum, (overdekt:) het huis met twee kamers en het Etruskisch huis met een omheining.
Daarachter de kleine tempel il Tempietto,, en het Augusteum, de zetel van Flamines Augustales. Daarachterde Domus dei Mosaici, het 'Huis van de Mozaïeken'.