elenco opere
Le Storie della Vera Croce (1452 - 1466)Adorazione della Croce e Incontro tra Salomone e la Regina di Saba
La Vittoria di Costantino su Massenzio
Tortura dell'ebreo
Ritrovamento delle tre croci e verifica della Croce
Battaglia di Eraclio e Cosroè
Polittico della Misericordia (1444-1465)
Sigismondo Pandolfo Malatesta in preghiera davanti a san Sigismondo (1451)
Madonna del parto (ca. 1460)
La Resurrezione (ca 1463)
Luoghi
Mappa | Piero della Francesca in Toscana e Italia centrale
I T De overwinning van Constantijn over Maxentius (detail), de geschiedenis van het ware kruis van Piero della Francesca in de Basilica di San Francesco, Arezzo. Op de korte muur links van de veldslag schildert Piero de Droom van Constantijn [1]
Slag bij de Milvische brug
De overwinning van Constantijn over Maxentius
De frescocyclus Le Storie della Vera Croce (De geschiedenis van het ware kruis of de legende van het ware kruis) werd geschilderd door Piero della Francesco in de basiliek van San Francesco in Arezzo. Het is zijn grootste en belangrijkste werk en een meesterwerk uit de vroege Renaissance. In het onderste register van de rechter muur schildert Piero een veldslag, de overwinning van Constantijn over Maxentius of de Slag bij de Milvische brug bij Rome.
Het heldere licht dat het landschap en de soldaten overspoelt, geeft ons een krachtige indruk van een ongeziene driedimensionele ruimte. Roberto Longhi (1927) sprak over dit fresco als een 'lichtgevend wonder'.
Het fresco is erg beschadigd, vooral in het rechtergedeelte, maar dankzij een kopie van de Duitse schilder Johann Anton Alban Ramboux kunnen we ons toch een totaalbeeld vormen van het originele fresco van Piero.
De slag bij de Milvische brug
De slag bij de Milvische brug, soms slag bij de pons Milvius genoemd, vond plaats op 28 oktober 312 tussen de legers van de keizers Constantijn I en Maxentius. De slag werd gewonnen door Constantijn. Het is een belangrijke veldslag in de Romeinse geschiedenis. Beroemd is de uitspraak van Constantijn dat hij de overwinning aan de God van de christenen te danken had.
Na de eerdere veldslagen bij Turijn en Verona, waarin hij zegevierde over Maxentius, kreeg Constantijn het noorden van Italië in handen. Hij marcheerde over de via Flaminia naar het zuiden en bereikte eind oktober 312 Rome. Maxentius had zich verschanst in de hoofdstad met zijn leger, dat meer dan tweemaal groter was dan dat van Constantijn. Het zag ernaar uit dat hij dezelfde strategie zou voeren als in 307 en 308 tijdens de invasies van Severus en Galerius, maar verrassend genoeg besloot hij Constantijn tegemoet te treden in het open veld.
De overwinning van Constantijn over Maxentius, le Storie della Vera Croce van Piero della Francesca in de Basilica di San Francesco, Arezzo (2)
Op 28 oktober 312 stelde hij zijn leger op voor de pons Milvius, een stenen brug waarover de via Flaminia naar Rome loopt. Maxentius wilde niet dat deze brug in handen van zijn rivaal zou vallen, omdat hij ervoor vreesde dat hij dan het vertrouwen van de senaat zou verliezen. Vermoedelijk was de brug door Maxentius al gedeeltelijk verwoest als voorbereiding op een eventueel beleg en was er alleen nog maar een houten brug die door het leger was geconstrueerd.
Voorafgaand aan de slag zou Constantijn een bijzondere droom gehad hebben waarin een hogere macht hem maande op de schilden van zijn soldaten het teken van Christus aan te brengen. De bronnen zijn niet eenduidig over hetgeen hij in zijn droom zou hebben gezien. Volgens Eusebius liet hij op de schilden een kruisteken aanbrengen met de woorden In hoc signo vinces ("in dit teken zul je overwinnen"). Lactantius, een andere bron, beweerde dat de soldaten het Chi-Rho-teken op hun wapenrusting hadden geschilderd.
De volgende dag kwam het tot een treffen tussen de twee legers. Constantijn toonde zich een ervaren veldheer. Zijn leger dreef dat van de tegenstander terug naar de Tiber, waarop Maxentius besloot om de verdediging van de brug op te geven en in Rome stand te houden. Maar zijn leger kon Rome alleen binnenkomen over de brug. Constantijns leger bracht zware verliezen toe aan het terugtrekkende leger van Maxentius. Uiteindelijk zakte de provisorisch gebouwde brug in elkaar en kwam een deel van Maxentius' leger vast te zitten op de noordelijke oever van de Tiber. Zij werden gevangengenomen of gedood. Maxentius was een van de doden; hij verdronk in de rivier toen hij probeerde deze over te zwemmen. Zijn lichaam werd gevonden en tentoongesteld toen Constantijn een triomftocht door Rome hield om zijn overwinning te vieren.
Een gereconstrueerde tekening van de Slag om Constantijn de Grote op de Milviusbrug (3)
Constantijns overwinning maakte dat hij voortaan alleenheerser was over het westelijk deel van het Romeinse Rijk. In het oosten zou Licinius een jaar later afrekenen met Maximinus Daia, zodat er eind 313 nog maar twee keizers in het Romeinse Rijk waren.
Le Storie della Vera Croce (de geschiedenis van het ware kruis) van Piero della Francesca, De overwinning van Constantijn over Maxentius, Capella Bacci in de Basilica di San Francesco, Arezzo(2)
[1] Foto nel pubblico dominio. Fonte: The Yorck Project (2002) 10.000 Meisterwerke der Malerei (DVD-ROM), distributed by DIRECTMEDIA Publishing GmbH.
[2] Quest'opera è nel pubblico dominio. Fonte: Web Gallery of Art
[3] Bron: Fritz Toebelmann: Der Bogen von Malborghetto (Heidelberg 1915
BibliografiaBirgit Laskowski, Piero della Francesca, collana Maestri dell'arte italiana, Gribaudo, Milano 2007.
Kenneth Clark, Piero Della Francesca, Phaidon Press 1969
Belton, R. & Kersten, B. (2010). Vision and Visions in Piero della Francesca’s Legend of the True Cross, Glimpse.
Bertelli, C., Maetzke, A. M., & Lavin, M. A. (2001). Piero della Francesca: The legend of the true cross in the Church of San Francesco, Arezzo. Skira.
Art in Tuscany | Master of Saint Francis
Art in Ttscany | Storie della Vera Croce
Arte in Toscana | Storie della Vera Croce, 1452-1466, affreschi, Basilica di San Francesco, Arezzo
Art in Tuscany | The Golden Legend (Legenda aurea or Legenda sanctorum)