Enkele werken
Polittico della Misericordia (1444-1465)
Sigismondo Pandolfo Malatesta in preghiera davanti a san Sigismondo, (1451)
De Geschiedenis van het Ware Kruis (1452 - 1466)
De Ontmoeting tussen de Koningin van Sheba en Koning Salomon
De slag tussen Constantijn en Maxentius
De vondst en herkennen van het Ware Kruis
De slag tussen Heraclius en Chosroes
Maria Magdalena (1460-1466)
Madonna del parto (ca. 1460)
De Verrijzenis (ca 1463)
plaatsen
Kaart | Piero della Francesca in Toscane en Midden Italië
N L Piero della Francesca, Morte di Adamo (lunetta della parete destra), 1452-1458, affresco, 390 x 747 cm, Basilica di San Francesco, Arezzo (1)
Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Morte di Adamo, Basilica di San Francesco, Arezzo
De geschiedenis van het ware kruis of De legende van het ware kruis is een frescocyclus geschilderd door Piero della Francesca in de basiliek van San Francesco in Arezzo. De fresco's gelden een van zijn mooiste werken en zijn een hoogtepunt in de schilderkunst van de vroege renaissance.
De geschiedenis van het ware kruis, la Morte di Adamo (de Dood van Adam)Inhoudelijk was de frescocyclus gebaseerd op de Legenda Aurea van Jacobus de Voragine, een populaire 13de-eeuwse tekst die het mysterieuze verhaal vertelt van het Heilige Kruis van Christus.
De legende van het ware kruis
De legende van het ware kruis, verbeeldt een iconografisch thema dat wijdverbreid was in de middeleeuwen, ook door Legenda Sanctorum (Heiligenlegenden) van Jacobus de Voragine, een Italiaanse rooms-katholieke theoloog en aartsbisschop van Genua. Het werk, dat aan een levende behoefte voldeed, mocht zich al tijdens Jacobus' leven in een buitengewone populariteit verheugen, en werd al gauw liefkozend Legenda Aurea (Gouden Legende) genoemd. Belangrijk voor het succesverhaal van de Legenda Aurea waren niet alleen de aard van het werk en de toegepaste formule, maar ook de vertalingen, die het werk al heel snel behalve in het Latijn ook in vele volkstalen beschikbaar maakten. De oudste Middelnederlandse vertaling stamt uit 1357. Ook de boekdrukkunst droeg vanaf de late vijftiende eeuw bij aan het blijvende succes van de Legenda Aurea.
De dood van Adam
Piero vertel het verhaal van het kruishout niet chronologsch. De eerste scene, de dood van Adam, bevindt zich hoog in de kapel, in de lunet van de rechterzijmuur. Het verhaal gaat dat Adam op zijn sterfbed zijn zoon Seth naar de Aartsengel Michaël stuurt. Deze geeft hem een aantal zaadjes van de boom van het aards paradijs om die in de mond van Adam te leggen wanneer deze sterft.
De Dood van Adam was waarschijnlijk het eerste fresco dat door Piero werd geschilderd, zeker vóór zijn verblijf in Rome (1458-1459) en ook het fresco waarmee de verhalen chronologisch beginnen.
De Dood van Adam wordt in verschillende taferelen weergegeven die van rechts naar links gelezen moeten worden. Het centrale deel van het fresco De Dood van Adam is door de bouw van de klokkentoren in de zestiende eeuw grotendeels verloren gegaan.
Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Morte di Adamo (lunetta della parete destra), Basilica di San Francesco, Arezzo (3)
Er verschijnt ook een jong stel: een naakte man van achteren gezien, leunend op zijn staf, en een jonge vrouw in een haarhemd, die achter Adam staat, zich frontaal naar de kijker keert maar langs hem heen kijkt.
Piero schildert de vier stadia van deze geschiedenis binnen hetzelfde landschap, het Toscaanse landschap rond Arezzo. Het schilderij moet van rechts naar links worden gelezen.
Piero begint het verhaal op een ongebruikelijke manier van rechts te vertellen, maar dat lijkt heel logisch, aangezien het degenen vergemakkelijkt die in de kapel verschijnen, op dezelfde manier dat je links in de lunette aan de andere kant begint [4].
Scene Battaglia di Eraclio e Cosroè e Ritrovamento delle tre croci e verifica della Croce [2]
Op de achtergrond verloopt de ontmoeting tussen Seth en Aartsengel Michael niet zoals verwacht. De laatste weigert de olie maar geeft Seth een tak of een zaadkorrel van de levensboom, met de opdracht om het na de dood van Adam in zijn mond te leggen om hem van de erfzonde te verlossen.
De linkerzijde van het fresco is gereserveerd voor de begrafenis van Adam in aanwezigheid van zijn familie.In het centrale deel schildert Piero de dood van Adam. Een vrouw strekt schreeuwend van wanhoop de armen wijd open en trekt de aandacht van de kijker op het midden van het schilderij. Grote beschadigingen hebben Seth bijna volledig uit de scene gewist. Vermoedelijk plant hij de knop van de boom in de mond van Adam. Het stoffelijk overschot van Adam is in verkort perspectief geschilderd.
Na de begrafenis van Adam, in het midden van het fresco, ontkiemt de boom uit zijn mond en wordt zijn ziel gered.
Na verloop van tijd wordt de boom vergeten, totdat koning Salomno de Grote Tempel van Jeruzalem bouwt. De boom zou worden gebruikt om een ??brug over de rivier Siloé te bouwen.
Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Morte di Adamo (particolare Adamo)
Helemaal links zijn twee jonge mensen, van wie er een ongewoon vreemd is aan de gebeurtenis en vanuit het schilderij naar de profeet op de aangrenzende muur kijkt. Hier wordt de verteld gebeurtenis in verband gebracht met de profetie van de komst van de Heiland die de dood zal overwinnen. De weergave van naaktfiguren is plastisch, met een scherpe chiaroscuro, dat verwijst naar sculpturale voorbeelden uit de klassieke oudheid. Zo herinnert de rechtopstaande figuur in het midden naar de Skopas van Paros. Hij houdt een lange staf vast, vermoedelijk was dit een stok om op hazen te jagen.
Opmerkelijk zijn de naturalistische accenten, zoals de weergave van de ouderen. Achter de man de met de stok herkennen we de oudere man die vaak door Piero als model of als sjabloon gebruikt wordt, we zien de figuur terug als God de Vader in de Annunciazione en in de scène van de Slag om Heraclius en Cosroe.
Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Morte di Adamo (i due giovani all'estrema sinistra)
Interno della Basilica di San Francesco, Arezzo, con il Crocifisso del Maestro di San Francesco [2]
Sequenza delle scene
Simmetria tematica Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Morte di Adamo (particolare)
Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Morte di Adamo (particolare l'uomo anziano usato spesso da modello da Piero), Basilica di San Francesco, Arezzo
Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Morte di Adamo (dettaglio di una giovane donna), Basilica di San Francesco, Arezzo
Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Morte di Adamo (dettaglio familiari in lutto)
Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Morte di Adamo (dettaglio una donna che apre le braccia urlando di disperazione)
Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Morte di Adamo (dettaglio del gruppo a sinistra)
Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Morte di Adamo (i due giovani all'estrema sinistra)
Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Morte di Adamo (particolare dopo il restauro) Piero della Francesca, Le Storie della Vera Croce, Morte di Adamo (particolare prima il restauro) Delen van de frescocyclus zijn door aardbevingen, de bouw van de klokkentoren en infiltratie van zouten onherroepelijk verloren gegaan. De restauratie die vijftien jaar duurde werd in 2000 voltooid. De witte krijtsluier die over de fresco's hing, is verdwenen en de verpulvering van de pleisterlaag is door een chemisch wondermiddel definitief stopgezet. Kleine beschadiginegn werden met waterverf opgevuld, grotere beschadigingen werden gefixeerd.
[1] Quest'opera è nel pubblico dominio. Fonte: Web Gallery of Art
[2] Foto di Traveling in Tuscany © All rights reserved
[3] Foto di y Miguel Hermoso Cuesta, licenziato in base ai termini della licenza Creative Commons Attribuzione-Condividi allo stesso modo 4.0 Internazionale
Bibliografia
Birgit Laskowski, Piero della Francesca, collana Maestri dell'arte italiana, Gribaudo, Milano 2007.
Anna Maria Maetzke, Piero Della Francesca, Silvana (2006)
La Cappella Bacci nella Basilica di San Francesco, con Le Storie della Vera Croce di Piero della Francesca
Art in Tuscany | Piero della Francesca | Storie della Vera Croce, Morte di Adamo (1452 - 1466)
Art in Ttscany | Storie della Vera Croce
Arte in Toscana | Storie della Vera Croce, 1452-1466, affreschi, Basilica di San Francesco, Arezzo
Art in Tuscany | Adoration of the Holy Wood and the Meeting of Solomon and the Queen of Sheba
Arte in Toscana | Piero della Francesca | Adorazione della Croce e incontro tra Salomone e la Regina di Saba
