Piero della Francesca, Ontmoeting tussen Salomo en de koningin van Sheba (rechter zijmuur), Basilica di San Francesco, Arezzo

De geschiedenis van het ware kruis of De legende van het ware kruis is een frescocyclus geschilderd door Piero della Francesca in de basiliek van San Francesco in Arezzo. De fresco's gelden een van zijn mooiste werken en zijn een hoogtepunt in de schilderkunst van de vroege renaissance.

De frescocyclus werd begonnen door Bicci di Lorenzo, maar na diens dood vooral ontworpen en geschilderd door Piero della Francesca. Piero werkte aan de fresco's tussen 1452 en 1466 en creëerde een van de meesterwerken van de renaissance schilderkunst.

Inhoudelijk was de frescocyclus gebaseerd op de Legenda Aurea van Jacobus de Voragine, een populaire 13de-eeuwse tekst die naast vele heiligenleven ook het mysterieuze verhaal vertelt van het Heilige Kruis van Christus. Piero besteedde geen aandacht aan het chronologisch verloop van het verhaal, en gaf de voorkeur aan een puur esthetisch-formele benadering waarbij hij een symmetrisch totaalbeeld creëerde, zonder daarbij filosofisch-theologische verbanden tussen de verschillende scènes te negeren.

De dood van Adam in de lunet van de rechter zijmuur was waarschijnlijk het eerste fresco dat Piero in de cyclus schilderde, en de Aanbidding van het kruis en de Ontmoeting tussen Salomo en de koningin van Sheba was waarschijnlijk het tweede. De twee scenes werden geschilderd op het eerste register van de rechter zijmuur van de kapel en worden van elkaar gescheiden door een zuil van het koninklijk paleis.

In de Dood van Adam plant Seth een tak van de boom in de mond van zijn dode vader. Hieruit zal een nieuwe boom groeien waaruit het kruis gemaakt wordt waaraan Jezus zal sterven. Eeuwen later was deze kleine tak een schitterende boom geworden. Koning Salomo was zo onder de indruk dat hij de boom wilde gebruiken voor de bouw van de tempel van Jeruzalem. Daar was hij echter te groot voor en Salomo liet de boom een rivier overbruggen.

Onder De dood van Adam, links in het eerste register, zien we de Koningin van Sheba die bij het oversteken van de rivier Siloë een balk herkent die uit deze boom gemaakt is. Ze valt in aanbiding neer voor het hout want ze beseft dat uit deze balk ooit het kruis gemaakt zal worden waaraan Christus zal sterven.

In de scene rechts reist zij verder en bezoekt Koning Salomo.

In de Legenda Aurea :

«Salomone poi, vedendo un albero così bello, lo fece tagliare per metterlo nel palazzo della foresta; ma, come dice Giovanni Beleth, non c’era posto in cui potesse essere sistemato: o era troppo lungo o era troppo corto, e quando lo si tagliava della misura giusta, sembrava così corto da non servire più a nulla. Per la rabbia gli operai lo presero e lo buttarono su di uno specchio d'acqua, perché servisse da passerella. Quando poi venne la regina di Saba ad ascoltare la sapienza di Salomone, mentre stava per attraversare quello specchio d'acqua, vide in spirito che il Salvatore del mondo sarebbe stato appeso a quel legno e dunque non volle calpestarlo e anzi lo adorò. Si legge invece nella Historia scholastica che la regina di Saba vide quel tronco nel palazzo della foresta, e dopo essere ritornata alla sua casa informò Salomone che a quel tronco sarebbe stato appeso un uomo per la cui morte il regno dei Giudei sarebbe stato distrutto. Salomone allora tolse il tronco da quel luogo e lo fece sotterrare nelle più profonde viscere della terra.

Molto tempo dopo in quel luogo fu costruita una piscina probatica dove i Natmei lavavano le vittime e si dice che non solo per la discesa di un angelo ma anche per la virtù di quel legno le acque in quella piscina si muovevano e guarivano i malati.

Quando poi stava avvicinandosi la passione del Signore, si dice che questo tronco fosse venuto a galla e i Giudei vedendolo lo presero e prepararono la croce del Signore.»[4]

Ontmoeting tussen Salomo en de koningin van Sheba (Incontro tra Salomone e la Regina di Saba)