De frescocyclus La Leggenda della Vera Croce (De geschiedenis van het ware kruis) werd geschilderd door Piero della Francesca in de Cappella Bacci achter het hoogaltaar van de basiliek van San Francesco in Arezzo. De cyclus verhaalt de legende van het ware kruis in 10 episodes.
Inhoudelijk was de frescocyclus gebaseerd op de Legenda Aurea van Jacobus de Voragine, een populaire 13de-eeuwse tekst die het verhaal vertelt van het mysterieuze verhaal van het Heilige Kruis van Christus.

De geschiedenis van deze legende is lang en complex en beweegt zich tussen mythe en geschiedenis, met een wirwar van tradities, variaties en interpretaties die pelgrims uitwisselden, en verweefden met verhalen van reizigers en heilige teksten.
Piero liet een chronologische ordening van De Legende van de ware Kruis los en opteerde voor een puur esthetisch-formele benadering waarbij hij een symmerisch totaalbeeld creëerde, zonder daarbij filosofisch-theologische verbanden tussen de verschillende scènes te negeren.

Le Storie della Vera Croce, Ritrovamento delle tre croci e Verifica della Croce

De taferelen Ritrovamento delle tre croci en Verifica della Croce vinden plaats tijdens de bedevaart van keizerin Helena in het Heilige Land, op zoek naar het relikwie van het Ware Kruis. Flavia Julia Helena of Helena van Constantinopel of Sint-Helena (circa 248 – circa 329) was de moeder van de Romeinse keizer Constantijn de Grote.
In de vorige scene werd de jood Juda gemarteld tot hij de exacte locatie van het graf van de Golgotha-kruisen prijsgaf. Zo worden Helena en haar entourage naar de tempel van Venus geleid, waar drie kruisen worden gevonden.

Aan de rechterkant wordt het ware kruis van Christus herkend, dat op wonderbaarlijke wijze een lijk doet herrijzen. Bij de wonderbaarlijke gebeurtenis knielen Helena, haar entourage en enkele omstanders in aanbidding neer. Het tafereel heeft als pendant op de tegenoverliggende muur het fresco van de Aanbidding van het kruis en de Ontmoeting tussen Salomo en de koningin van Saba, een fresco dat ook verdeeld in twee delen. Zo kunnen de scènes in het middelste register samen begrepen worden. We zien in beide fresco's een tafereel dat zich buiten afspeelt en een tweede dat tegen een architecturale achtergrond is neergezet. Op de muur rechts het hout dat wordt herkend door de koningin van Sheba en vervolgens begraven door koning Solomon. Links het opgegraven kruis, aan het licht gebracht door Helena en opnieuw erkend door de voltooiing van een wonder. Er is een opvallende overeenkomst tussen de figuren van Helena en de koningin van Sheba, die in vergelijkbare poses afgebeeld worden.
Het samenbrengen van twee scènes is een traditioneel kenmerk van de iconografie in de schilderkunst van de vijftiende eeuw en is ook te vinden in de vorige cycli van Angolo Gaddi in Santa Croce in Firenze en van Cenni di Francesco in de kapel van de Croce di Giorno in Volterra.

Ritrovamento delle tre croci

Verifica e Adorazione della Croce

Het toneel van de Verificatie speelt zich af in de onderste helft, met een dienaar die net een man uit zijn catafalque heeft opgewekt met de enige oplegging van het relikwie. De jonge man is naakt en in zijn figuur bracht Piero een opmerkelijk spel van licht en schaduwen aan die perfect de anatomie van de rug weergeven. Het kruis is diep gekanteld en de schuine lijn die het tekent, neemt het perspectief van de gebouwen op en versterkt de ruimtelijke structuur van de scène. Rechts zien we Helena en haar gevolg, die neerknielden toen het wonder plaatsvond. Het gezicht van de keizerin drukt een levendige verrassing uit, verkregen door het schilderen van de open mond en de licht korrelige ogen. De oproep in de pose aan de koningin van Saba van het tegenovergestelde fresco plaatst een parallel tussen de twee vrouwen, zich bewust van de waarde en bestemming van het kruis, en oefent een positieve invloed uit op de veranderende bestemming van het relikwie.

De dames zijn meer gecomponeerd, symbolisch voor de "stille pracht" die de fresco's kenmerkt. De kleuren zijn afgestemd op een delicate balans die "dambord" contrasten en ritmes tussen lichte en donkere kleuren niet uitsluiten die enkele fundamentele details benadrukken, zoals koppen.

Helemaal rechts staat een groep voorbijgangers met merkwaardige Byzantijnse hoeden, die we in talloze kunstwerken van de vroege vijftiende eeuw terugvinden en die verwijzen naar de Byzantijnse afgevaardigden op het concilie van Ferrara-Florence (1438-1439).