De San Miniato al Monte is een romaanse kerk boven op een heuvel in het zuiden van Firenze. Het is een van de mooiste en best bewaarde romaanse kerken van Italië. Ze werd in 1015 gebouwd op het graf van de heilige Minias, een christelijke martelaar. De gevel van de San Miniato dateert uit 1090 en is versierd met een geometrisch patroon van groen, zwart en wit marmer, kenmerkend voor de romaanse stijl. Vanaf 1288 was de gilde van de lakenhandelaren, de Arte di Calimala, verantwoordelijk was voor het onderhoud en de werking van de kerk.
De Calimala zorgden ook voor de versiering van het interieur. In de apsis bevindt zich een mozaïek in Byzantijnse stijl met terug de afbeeldingen van Christus, de Heilige Maagd en Sint-Minias. De vloer van het schip is ingelegd met zeven marmeren mozaïekpanelen die leeuwen, duiven en de tekens van de dierenriem voorstellen. Soortgelijk inlegwerk, vervaardigd door kunstenaars uit Ravenna treft men ook aan op het ongebruikelijk verhoogde marmeren koor en de kansel. De fresco's op de muren dateren uit de 14e en 15e eeuw.
Het schip wordt van de zijbeuken gescheiden door pijlers en zuilen met bijzondere kapitelen. Sommige zijn hergebruikte klassieke zuilen, zogenaamde spolia. Zo zijn er Corinthische, maar ook Byzantijnse kapitelen te zien.

Michelozzo bouwde in 1448 de Capella del Crocefisso, de vrijstaande kapel om een kruisbeeld dat zich thans in de Santa Trinità kerk bevindt en waarvan gezegd wordt dat het de heilige Gualberto zou toegesproken hebben, te herbergen. De kapel is versierd met terracotta's van Luca della Robbia.

In de noordelijke muur bevindt zich de grafkapel van Iacopo di Lusitania, een kardinaal die lid was van de Portugese koninklijke familie en op 25-jarige leeftijd in Firenze overleed. Dit gebeurde op een ogenblik dat de Medici's enorme bedragen aan kunst spendeerden en sommige kunstenaars van de Quattrocento het toppunt van hun kunnen bereikt hadden. Manetti, een leerling van Brunelleschi, ontwierp de kapel. De terracotta medaillons op het plafond (1461) zijn het werk van Luca della Robbia terwijl Antonio Rosselino in 1466 de rijkversierde graftombe ontwierp.

Het interieur van San Miniato al Monte is zeer ongebruikelijk omdat het koor, dat na de bouw nauwelijks is veranderd, op een verhoogd platform boven de grote crypte is geplaatst. De machtige gilde van de wolimporteurs, de Arte di Calimala, zorgde ook voor de versiering van het interieur.
De geplaveide vloer dateert uit 1207. Het midden van het middenschip wordt gedomineerd door de vrijstaande Cappella del Crocefisso ("Kapel van het kruisbeeld"), ontworpen door Michelozzo in 1448. De fresco's op de muren dateren uit de 14e en 15e eeuw. De kleurrijke sacristie is versierd met fresco's van Spinello Aretino. In de crypte bevindt zich een altaar uit de 11e eeuw met de relikwieën van de heilige Minias.

1 Porta Santa
2 Mosaico absidale con Santa Maria, il Cristo
     Pantokrator e San Miniato
 3 Cripta
 4 Facciata marmorea
 5 Tappeto musivo
 6 Cappella del Crocifisso
 7 Cappella del Cardinale
 8 Presbiterio
 9 Ambone
10 Coro monastico
11 Sagrestia

 

San Miniato al Monte, interno verso la controfacciata

Cappella del Cardinale

De San Miniato heeft slechts twee kapellen. In de linker zijbeuk bevindt zich de grafkapel van Iacopo di Lusitania, een kardinaal die lid was van de Portugese koninklijke familie en op 25-jarige leeftijd in Firenze overleed. 
De Cappella del Cardinale wordt in de literatuur beschreven als een unieke combinatie van architectuur, beeldhouwwerken, schilderijen, fresco’s, geglazuurde terracotta’s en polychroom marmer. Toonaangevende kunstenaars in het Firenze van de vroege Renaissance hebben in deze kapel samengewerkt: de beeldhouwers Antonio, Bernardo en Giovanni Rossellino, de schilders Antonio en Piero Pollaiuolo en Alesso Baldovinetti en de maker van de geglazuurde terracotta’s, Luca della Robbia.
De kapel is van groot belang in de vroegchristelijke opleving van de vijftiende-eeuwse Florentijnse kunst.

Cappella del cardinale di Portogallo, tomba del cardinale di Antonio e Barnardo Rossellino, San Miniato al Monte