De traditie rond het gebruik van een Heilige Deur

Een Heilige Deur of Porta Sancta is in de rooms-katholieke traditie een kerkingang die slechts tijdens een Heilig Jaar geopend wordt. De bekendste is die van de Sint-Pietersbasiliek en die van de drie andere hoofdkerken in Rome, San Giovanni in Laterano, la Basilica di Santa Maria Maggiore en San Paolo fuori le Mura.
Hoe oud de traditie rond het gebruik van een Heilige Deur is, is niet bekend. Er is een aantal vermeldingen gevonden, die stammen uit de Heilige Jaren van 1400 en 1450. Deze doen vermoeden dat er toen al sprake was van een oudere traditie. Francesco di Marco Datini schreef in 1400 dat er in de Sint Jan van Lateranen een heilige deur was geopend die normaal slechts eens in de vijftig jaar werd gebruikt. Dit zou de traditie dan op zijn minst terugbrengen tot het Heilig Jaar 1350. Vermeldingen van een heilige deur in de Sint-Pietersbasiliek zijn er overigens pas vanaf 1500. Een andere Romereiziger bericht in 1450 over een gebruik dat samenhangt met de Heilige Deuren. Alleen tijdens de Heilige Jaren waren de deuren open en zichtbaar. Normaliter waren en zijn ze namelijk dichtgemetseld en voorzien van een pauselijk sluitzegel. Giovanni Rucellai berichtte dat deze stenen zeer gewild waren. Hij schreef dat als de muur rond Kerstmis, bij het begin van het Heilig Jaar werd neergehaald, er zeer veel pelgrims aanwezig waren. Zij probeerden een steen of een gedeelte van het stucwerk te bemachtigen. Ze werden zelfs tot ver over de Alpen meegenomen en beschouwd als waardevolle relieken." Sinds 1975 wordt de Heilige Deur in de Sint-Pietersbasiliek niet meer dichtgemetseld, maar afgesloten met een bronzen poort.