Michelangelo Buonarrotti, Ontwerptekening voor de Dag, (cat. 47), ca. 1524-1525,
zwart krijt op papier, 25,8 x33,2 cm, Asmolean Museum (Oxford) [2]

Michelangelo Buonarroti, Ontwerptekening voor de Dag, ca. 1525, Asmolean Museum (Oxford)

Il Giorno is een marmeren sculptuur van Michelangelo Buonarroti, daterend van 1526-1531 die deel uitmaakt van de decoratie van de Nieuwe Sacristie in San Lorenzo in Firenze. Het is een van de vier allegorieën van de delen van de dag en bevindt zich rechts op de sarcofaag van het graf van Giuliano de 'Medici, hertog van Nemours. Het lichaam van de Dag is gebaseerd op de beroemde torso van Belvedere uit ca. 50 v.o.t. Deze torso van Apollonios heeft een grote invloed gehad op Michelangelo, denk ook aan de geschilderde Ignudi op het plafond van de Sixtijnse kapel, of aan Bartolomeo in het Laatste Oordeel. Sagrestia Nuova In opdracht van paus Leo X en kardinaal Giulio de 'Medici (de latere paus Clemens VII) bouwde Michelangelo Buonarroti de Sagrestia Nuova als een grafkapel voor de familie de'Medici. Na de voltooiing (ca. 1524) van de architectonische structuur van de Nieuwe Sacristie creëerde Michelangelo twee monumentale graven voor Giuliano, hertog van Nemours die gestorven was in 1516, en voor Lorenzo, hertog van Urbino, gestorven in 1519.

Michelangelo Buonarrotti, Tomba di Giuliano de Medici (particolare Notte), Sagrestia Nuova, Basilica di San Lorenzo, Firenze		Michelangelo Buonarrotti, Tomba di Giuliano de Medici, Sagrestia Nuova, Basilica di San Lorenzo, Firenze		Michelangelo Buonarrotti, Tomba di Giuliano de Medici, (Giorno, il retro della statua), Sagrestia Nuova, Basilica di San Lorenzo, Firenze
Voor elk graf maakte Michelangelo drie sculpturen die portretten van de hertogen en Allegorieën van de Tijd voorstellen. Voor de tombe van Giuliano de 'Medici, gezeten in een trotse houding, koos hij Dag en Nacht, Giorno e Notte. Il Giorno is de enige van de reeks allegorieën die haar rug naar de toeschouwer toekeert. Het beeld is onvoltooid. Zoals gebruikelijk onderzocht Michelangelo de poses door middel van modeltekeningen, die hij meestal uitvoerde in zwart of rood krijt [2]. Ontwerptekening het Ashmolean Museum voor de Dag In deze 'modeltekening in zwart krijt voor de Dag uit het Ashmolean Museum (cat. 47) bekeek Michelangelo zijn model van dichterbij, en concentreerde hij zich in het bijzonder op de lichtval over de ribben en spieren van de torso. Op het eerste gezicht lijkt de figuur te knielen. De positie van het zestiende-eeuwse opschrift en het verzamelaarsmerk van Sir Joshua Reynolds in de rechterbovenhoek maken duidelijk dat lange tijd is aangenomen dat dit een staande tekening was. De werkelijke oriëntatie van de figuur openbaart zich echter in de positie van de nauwelijks aangeduide linkerarm, die het gewicht van zijn opgerichte torso ondersteunt. De positie van de linker arm benadrukt hoe breed de rug is, maar omdat de andere arm roerloos naar beneden is gebogen, zijn de schouderspieren, in tegenstelling tot die van de marmeren uitvoering, nog relatief ontspannen. Het hoofd van het model is nauwelijks weergegeven, maar Michelangelo vormde speels een gruwelijk, grijnzend gezicht uit de huidplooien van zijn buik en gebruikte een gerimpelde holte onder zijn ribbenkast als oogkas'[2].

Michelangelo Buonarrotti, Ontwerptekening voor de Dag, ca. 1524-1525, Asmolean Museum (Oxford)		Michelangelo Buonarrotti, Studio per la scultura Giorno sulla tomba di Giuliano de 'Medici, Teylers Museum, Haarlem		Michelangelo Buonarrotti, Ontwerptekening voor de Dag (schouderpartij), ca. 1525, Teylers Museum, Haarlem
Ook het Teylers Museum in Haarlem is in het bezit van een bijzondere collectie tekeningen en prenten, met daarin onder meer 25 originele tekeningen van Michelangelo.

Apollonio di Atene, Torso del Belvedere, Museo Pio-Clementino, Musei Vaticani [4]
De torso van Belvedere uit ca. 50 v.o.t. van Apollonios van Athene, heeft een grote invloed gehad op Michelangelo. Tussen 1523 en 1534 bevond het beeld zich in het Vaticaan. De verwrongen houding van de romp en het spierstelsel waren zeer invloedrijk op renaissance-, maniëristische en barokke kunstenaars, waaronder Michelangelo en Raphael. Ook Michelangelo's Giorno (1526-1531) uit de Sagrestia Nuova in de San Lorenzo basiliek in Firenze refereert naar dit beeld.

Mappa Sagrestia Nuova, Basilica di San Lorenzo, Firenze | Visualizza la mappa ingrandita

Bibliografie Umberto Baldini, Michelangelo scultore, Rizzoli, Milano 1973. Marta Alvarez Gonzáles, Michelangelo, Mondadori Arte, Milano 2007. E. WALLACE, Michelangelo at San Lorenzo: the Genius as Entrepreneur, Cambridge, Cambridge university press, 1994 \| San Lorenzo 1520 Versione Italiana \| San Lorenzo 1520 Charles De Tolnay, Michelangelo : sculptor, painter, archtiect, Princeton, N.J., Princeton Unviversity Press, 1975 Charles DE TOLNAY, Michelangelo, 5 delen, deel III The Medici Chapel, 1948. Carel VAN TUYLL VAN SEROOSKERKEN, The Italian drawings of the 15th and 16th centuries in Teylers Museum, Haarlem, Nederland, 2000. P. Bouman en P. Broers, Teylers ‘Boek- en Konstzael’. De bouwgeschiedenis van het oudste museum van Nederland (Den Haag 1988). B. Sliggers (red.), Hoogtepunten uit Teylers Museum: geschiedenis, collecties en gebouwen (Haarlem 1996) Frank Zöllner C. Thoenes, Michelangelo, 1475-1564, Tashen, 2011 Het Ashmolean Museum Beaumont Street, Oxfordd www.ashmolean.org Het Ashmolean Museum is een kunst- en archeologiemuseum van de Universiteit van Oxford gelegen aan Beaumont Street in Oxford. Het is het eerste universiteitsmuseum ter wereld en het oudste museum van het Verenigd Koninkrijk, gebouwd in 1678–1683. Teylers Museum Spaarne 16, 2011 CH Haarlem, Nederland www.teylersmuseum.nl Teylers Museum is een museum voor wetenschap en kunst in de Nederlandse stad Haarlem. Het werd in 1778 gesticht als boek en konstzael – een openbare gelegenheid voor kunst en wetenschap. Het museum bezit fossielen, mineralen, natuurkundige instrumenten, munten, medailles en veel schilderijen, tekeningen en platen van artiesten zoals Rembrandt en Michelangelo. Casa Buonarroti, Firenze

Ritratto di Giuliano de' Medici duca di Nemours (1526-1534), Tomba di Giuliano de Medici, Sagrestia Nuova, Basilica di San Lorenzo, Firenze		Tomba di Giuliano de Medici, Sagrestia Nuova, Basilica di San Lorenzo, Firenze		Tomba Lorenzo de' Medici II, Sagrestia Nuova, Basilica di San Lorenzo, Firenze
[1] De tekening die dateert van ca. 1525 komt uit de collectie van het Teylers Museum, Haarlem. Cat. 49 verwijst naar de uitgave van Hugo Chapman, Michelangelo : de hand van een genie, Haarlem: Teylers Museum, 2005 (catalogus). [2] Hugo Chapman, Michelangelo : de hand van een genie, Haarlem: Teylers Museum, 2005. Publicatie n.a.v. de tentoonstelling o.a. te Haarlem (Teylers Museum). cat. 47 verwijst naar de nummering in deze uitgave. Wie het creatieve proces van Michelangelo's werken wil volgen, bieden de tekeningen van de grootmeester een inkijk in het ontstaan van vele kunstwerken. In totaal zijn er zo'n 600 tekeningen bewaard (dat aantal is gebaseerd op Charles De Tolnay's vierdelige corpus daterend uit de jaren 1975-1980). Een groot deel daarvan was te zien op de tentoonstellingen in het Teylers Museum ( 2006) en het British Museum (tot 25 juni 2006). Hugo Chapman schreef de catalogus voor deze tentoonstellingen. Het Trylers Museum is het eerste en oudste museum van Nederland. Het Ashmolean Museum is het oudste museum van het Verenigd Koninkrijk.