Frédéric Auguste Bartholdi, L’Égypte éclairant l’Orient. Achtergrond en inspiratiebronnen van het Vrijheidsbeeld of la Liberté éclairant le monde

Het beeld moest 26 meter hoog zijn en het voetstuk zou oplopen tot een hoogte van 14 meter. Het voorgestelde beeld werd afgewezen door de Khedive, gouverneur Ismael Pascha, een afstammeling van Muhammad Ali pasja. In 1869 werd de Port Said Lighthouse, ontworpen door François Coignet, op dezelfde locatie gebouwd. [5]

Het idee voor een standbeeld aan de monding van de Suez werd geïnspireerd door Bartholdi's confrontatie met oude Egyptische reuzenbeelden in Abu Simbel. De tempels op de westelijke oever van het Nassermeer behoren tot de oudste monumenten van Egypte. Bartholdi deed verder onderzoek naar grote Assyrische beelden en de mythische kolos van Rhodos. Dat 33 meter hoge standbeeld van de Griekse god Helios bij de ingang van de belangrijkste haven van het eiland was een van de zeven wonderen van de antieke wereld, net als de Pharos van Alexandrië.

Bartholdi:

« To all those who have studied it, Egyptian art has been the object of profound admiration, not only in view of the masses, the millions of kilogrammes moved by the Egyptian people, but on account of its concrete and majestic character, in design and in form, of the works which we see. We are filled with profound emotion in presence of these colossal witnesses, centuries old, of a past that to us is almost infinite, at whose feet so many generations, so many million existences, so many human glories, have rolled in the dust. These granite beings, in their imperturbable majesty, seem to be still listening to the most remote antiquity. Their kindly and impassable glance seems to ignore the present and to be fixed upon an unlimited future. These impressions are not the result simply of a beautiful spectacle, nor of the poetry of historic remembrances. They result from the character of the form and the expression of the work in which the design itself expresses after a fashion infinity.
I have studied Egyptian art with the greatest attention. When I was twenty years old I traveled in Egypt with the painters Gerome and Belly, and several other friends, and I may say that this country had a very considerable effect upon my taste for sculpture of the broad and decorative type. In 1868 I went back with M. de Lesseps and gazed again with the same pleasure on all those marvelous ruins, and my convictions grew stronger upon the principles which are there to be discovered.

Assyrian art also presents specimens of colossal sculpture of the finest kind, only its effect is less striking because the finest remaining types of this art are in bas-reliefs» [5].

 

Het Oriëntalisme, de negentiende-eeuwse fascinatie voor het nabije oosten liet ook in het Parijs van de 19e eeuw zijn sporen na, en vele kunstenaars en schrijvers vonden tot diep in de 19e eeuw in de Oriënt inspiratie voor hun werk. Fotografen konden er zich uitleven in exotische fantasieën. Léon & Lévy was een Franse drukker en een fotoatelier dat in Parijs in 1864 opgericht was en was gespecialiseerd in stereoscopische beelden en ansichtkaarten van locaties in Europa, Azië, Afrika en Amerika.

Philipp Blom:

De fascinatie voor de Oriënt was ook een fascinatie voor de sensuele wereld van “natuurlijke” en krachtige emoties, voor een erotisch paradijs onbedorven door de vermanende vinger van de Kerk of de verdorvenheid van de stad. Een tegendeel van de jachtige, technologische levenswijze die de moderne stad zijn inwoners opdrong. Droombeelden van (fata morgana’s) van woestijnen, tropische regenwouden, een prehistrische wereld (suggereerde Conan Doyle), sensualiteit, en geestverruimende drugs beloofden vergetelheid, tijdloosheid, geluk en bevrijding van het jachtige westerse bestaan. Voor zover snelheid het vergif van de moderniteit was, was de Oriënt het tegengif. De Oriënt was alles wat het Westen niet was.

Bartholdy maakte tijdens zijn eerste reis in Jemen en Egypte ook enkele sfeerrijke foto's. Hij nam zo'n honderd calotypies, een soort negatieven op papier mee, een techniek waarin hij in de zomer van 1854 in Parijs was geïntroduceerd. Deze calotypies hadden vreemd genoeg zelden de reusachtige beelden of gebouwen als onderwerp. De foto's dienden vooral als documentatie voor de schilderijen van Gérôme: monumenten, landschappen, veel uitzichten op de Nijl, huizen, bazaars, dorpen met binnenpleinen en kleine bedrijven. Ze tonen, ondanks een aarzelende techniek, een gevoel voor compositie en mooie lichtcontrasten [6] .

Tijdens een tweede verblijf in Egypte maakte Bartholdi geen foto's meer. Bartholdi zou later nog zijn toevlucht nemen tot het medium om zijn werk te documenteren of te promoten. Zelf nam hij geen foto's meer en legde zich volledig toe op beeldhouwen.

Bartholdi was bekwaam lobbyist voor zijn eigen artistieke ambities, maar zijn Egyptische droom kon hij niet realiseren. Toen hij aan boord ging in Marseille was Bartholdi zich bewust van het economische karakter van zijn reis. Onderweg schreef hij aan zijn moeder hoe hij zich voelde. Op een van de brieven schildert hij het eiland Stromboli.