De voormalige Florentijnse gevangenis van Le Murate, in het gebied tussen Santa Croce en de Viali di Circonvallazione, ontwikkelde zich de laatste jaren tot een culturele en recreatieve hotspot van de stad. Wat meer dan honderd jaar de gevangenis was van Firenze, is tegenwoordig een ontmoetingsplaats voor studenten, een locatie voor concerten en evenementen en een populaire plek voor hedendaagse artistieke en literaire evenementen.
De wijk werd jarenlang verwaarloosd, tot in 1983 de mannengevangenis verhuisde naar nieuwe faciliteiten buiten de stad en de imposante maar vervallen gebouwen een nieuwe bestelming kregen.
In opdracht van Unesco werd een stedelijk opwaarderingsplan uitgevoerd op basis van ideeën van Renzo Piano. Het complex omvat nu sociale huisvesting met 75 appartementenen, twee nieuwe pleinen (Piazza Madonna della Neve en Piazza delle Murate), een centrum voor hedendaagse kunst, een overdekte galerij met galeries en twee populaire bars, een pizzeria-restaurant en een Literair Café.

Monastero delle Murate

Het Monastero delle Murate (klooster van Murate) is een voormalig benedictijnenklooster aan de Via Ghibellina. Gedurende ongeveer honderd jaar, van 1883 tot 1985, was het de mannengevangenis van Firenze.

De kloostergemeenschap dateert van 1370 toen 12 vrouwen zich vrijwillig terugtrokken in een hut bij de tweede pijler van de Ponte Rubaconte (nu de Ponte alle Grazie), waar ze biddend en bedelend om aalmoezen leefden in uiterst moeilijke omstandigheden.
Omdat de brug vaak overstroomde, verhuisden ze naar een groter klooster in de buurt van de stadsmuren. Het klooster was in 1424 gebouwd onder het mecenaat van Giovanni Benci, een schatrijke Florentijnse koopman.
Omdat deze nonnen vrijwillig hadden gekozen voor een kloosterleven, werden ze murate (ommuurd) genoemd, en het klooster kreeg de naam kreeg die ze het nog steeds heeft.
Van 1883 tot 1985, was Le Murate de mannengevangenis van Firenze. In het nabijgelegen Monastero di Santa Verdiana was de vrouwengevangenis ondergebracht.

Tijdens de grote overstroming van 1966 steeg het water op sommige plaatsen een hoogte van 6 meter. Vooral de wijk Santa Croce wordt zeer hard getroffen, het water staat meters hoog in de kerk en kunstwerken raken onherstelbaar beschadigd. Om te voorkomen dat de gedetineerden in hun cel zouden verdrinken worden de deuren van de cellen opengegooid. De gevangenen worden door de plaatselijke bevolking opgevangen en zullen zich later weer aanmelden bij de gevangenis. In de jaren na deze zondvloed stelde Giovanni Michelucci zonder succes ontwerpen op voor de herinrichting van de gebouwen rond de Piazza Santa Croce. Zijn bekommernis om de verloedering van deze wijk in Firenze, en zijn sociaal denken over de gevangenis van Le Murate waar elke menselijkheid ontbrak, bleef niet zonder gevolgen. In 1985 werd Le Murate definitief gesloten. De gedetineerden werden overgeplaatst naar een nieuwe gevangenis in Sollicciano, even buiten Firenze. In 1986 coördineerde Giovanni Michelucci het project voor de Giardino degli incontri (Tuin der Ontmoetingen) in de gevangenis van Sollicciano, een project dat zijn ideeên over stedelijke sociale weefsels mooi markeerde en dat na zijn dood werd voltooid.
In dezelfde periode begon Firenze na te denken over de reconversie van Le Murate en de omliggende straten en gebouwen, waaronder het Monastero di Santa Teresa en het Monastero di Santa Verdiana waar de vrouwengevangenis was ondergebracht. In de jaren negentig werden er ontwerpwedstrijden gehouden en werd er een studie van Renzo Piano uitgevoerd, die de eerste richtlijnen voor de herontwikkeling formuleerde.