Piero della Francesca, Il Sogno di Costantino, Capella Bacci, Basilica di San Francesco, Arezzo

Piero della Francesca schilderde De geschiedenis van het ware kruis of de legende van het ware kruis in de Cappella Bacci van de basiliek van San Francesco in Arezzo. De frescocyclus is zijn grootste en belangrijkste werk en een meesterwerk uit de vroege Renaissance. De droom van Constantijn werd waarschijnlijk geschilderd in de tweede fase van het werk, na Piero's terugkeer uit Rome en zijn contacten met de Vlaamse cultuur, waaruit Piero een nog sterker gevoel van licht ontwikkelde.
De droom van Constantijn is een van de meest overtuigende nachtelijke scènes die tot dan toe werden geschilderd, en bleef in termen van dramatische effecten onovertroffen tot de tijd van Caravaggio.

De restauratie van de frescocyclus heeft onthuld dat de duisternis van de nacht achter het keizerlijke kamp eerder als een dageraad moet gezien worden. De oorspronkelijke hemel is in het heldere licht van de dageraad bedekt met sterren. De hypothese dat Piero della Francesca voor het eerst op een wetenschappelijke wijze een gedeelte van een hemels planisfeer op het platte oppervlak van de koormuur van San Francesco heeft geprojecteerd, wint aan belang. De sterren verschijnen in sterrenbeelden die zijn geïdentificeerd als Ursus minor, Draco, Cassiopeia en de Plejaden, die geschilderd zijn alsof ze worden bekeken vanuit de hemel [7].
Het is ook verrassend om op te merken hoe de figuur afgebeeld door Piero qua vorm en volume lijkt op de figuur van de Zwaan (Cygnus, afkorting Cyg), een sterrenbeeld aan de noorderhemel dat in vele astronomische tabellen afgebeeld wordt [3].

Cygnus – uit de Uranometria van Johan Bayer uit 1603

Cygnus is een sterrenbeeld aan de noordelijke sterrenhemel. De naam betekent “de zwaan” in het Latijn. Het sterrenbeeld wordt meestal geassocieerd met de mythe van Zeus en Leda. Het sterrenbeeld is gemakkelijk te herkennen aan het asterisme dat we het Noorderkruis noemen. [4]

Het sterrenbeeld Cygnus (de Zwaan)

De beweging van de zon en de voortdurende verandering van de sterrenhemel heeft de mens van oudsher gefascineerd. De sterren rond de poolster bewegen zich in een concentrische cirkel om haar heen, zodat aan de oostelijke horizon voortdurend nieuwe sterrenbeelden opduiken die in het westen weer ondergaan [6].
De sterrenbeelden die te zien zijn vanaf de landen van de klassieke oudheid hebben veelal namen gekregen die afkomstig zijn uit de Griekse of Romeinse mythologie of van dieren. Vanaf de breedte van de Middellandse Zee is echter niet de gehele hemel te zien.
De huidige indeling in sterrenbeelden is voornamelijk gebaseerd op de sterrenatlas die in 1603 werd uitgegeven door Johannes Bayer. Hierbij maakte hij al gebruik van gegevens die door ontdekkingsreizigers zoals Cornelis de Houtman verzameld waren.