|
|
De figuur van Simone Martini als schilder kan bijna worden vereenzelvigd met de grote muurschildering met de Maestà, geschilderd op een van de achterwanden van de Sala del Mappamondo in het Palazzo Pubblico van Siena. Het werk, begonnen in 1312 en voltooid in 1315, heeft eerder een politieke dan een religieuze waarde, zoals blijkt uit de Latijnse inscripties die nog steeds op de muur staan.
In juli 1317 werd Simone naar Napels geroepen door Robert van Anjou, de koning van Napels en de centrale figuur van de Italiaanse politiek van zijn tijd. Robert van Anjou gaf hem de opdracht een herdenkingspaneel te schilderen, Lodewijk van Toulouse kroont van Anjou, het altaarstuk dat zich nu nu in het Capodimonte Museum in Napels bevindt. Op dit detail zien we de onderste helft van het retabel,
waarin Lodewijk van Toulouse zijn broer Robert van Anjou tot koning kroont. Het Altare di San Ludovico di Tolosa, met een knielende Robert van Anjou die xoor zijn broer gekroond wordt, was het belangrijkste veertiende-eeuwse paneelschilderij van het Angevijnse hof in Napels. Het 14e-eeuwse Napels, een bloeiende havenstad in de Middellandse Zee, was een dynamisch artistiek centrum van uitwisselingen, ontmoetingen en transformaties. Onder het Angevijnse hof groeide Napels uit tot een centrum van de cultuur van de vroege renaissance en de koninklijke heersers behoorden tot de grote mecenassen van het laatmiddeleeuwse Europa.
Het hof verzamelde prachtige schilderkunst, beeldhouwkunst, miniatuurschilderkunst, mar ook kostbare voorwerpen zoals textiel, incunabelen, relikwieën en edelsmeedkunst, en gaf opdrachten voor bouwkunst of schilderijen op paneel en verzamelde deze. Via diplomatieke kanalen, legaten en schenkingen circulede hun collectie tot ver buiten Napels.
Het altaarstuk San Ludovico di Tolosa, met een knielende Robert van Anjou die xoor zijn broer gekroond wordt, is misschien wel het belangrijkste veertiende-eeuwse schilderij op houtpaneel van het Angevijnse hof in Napels.
Het werk werd uitgevoerd door Martini, in opdracht van Robert van Anjou, tijdens zijn verblijf in Napels rond 1317 (het jaar van de heiligverklaring van Ludovico), en sluit aan op de reeds bestaande relatie tussen het Huis van Anjou en de Siënese schilder. Simone had Ludovico al twee keer afgebeeld in zijn fresco's in Assisi.
|
|
Simone Martini, Altare di San Ludovico di Tolosa, detail met een knielende Robert van Anjou die xoor zijn broer gekroond wordt), c. 1317, Museo Nazionale di Capodimonte, Napoli [1]
|
Robert van Anjou
Robert van Anjou was de derde zoon van Karel II van Napels en Maria van Hongarije. Hij kon in 1308 zijn vader opvolgen als koning van Napels. Zijn oudste broer, Karel Martel van Anjou, was al in 1295 gestorven en de tweede broer Lodewijk deed afstand van de troon. Lodewijk had zich aangesloten bij de spiritualen, de radicale stroming binnen de Orde van de Franciscanen die de armoederegel van Franciscus van Assisi strikt wilde navolgen. Alleen onder grote druk aanvaardde hij de bisschopszetel van Toulouse. Nadat hij in 1297 in armzalige omstandigheden stierf, wendde Roger van Anjou zijn invloed aan om zijn broer heilig te laten verklaren. Hierin slaagde hij 1317. Het Napolitaanse huis Anjou had nu zijn eigen heilige, die Robert graag inzette om zijn politieke aspiraties te onderstrepen.
Ludovico, die in 1296 afstand had gedaan van de troon van zijn vader Karel II van Anjou ten gunste van Robert om toe te treden tot de Franciscaanse orde, was net heilig verklaard op het moment dat het paneel werd geschilderd; de nieuwe koning van Napels wilde dus met dit schilderij een politiek manifest creëren dat zijn macht legitimeerde. Maar in werkelijkheid getuigt het paneel ook van een ander, subtieler politiek aspect.
Ludovico d'Anjou sloot zich namelijk zonder voorbehoud aan bij de spirituele stroming van de Franciscaanse beweging, dat wil zeggen die stroming die de leer van Franciscus strikt interpreteerde, een stroming die al snel werd tegengewerkt door het gematigde deel van de orde, de Conventuelen. en de kerkelijke hiërarchieën. De waardigheid van bisschop werd hem praktisch opgelegd als voorwaarde om toe te treden tot de orde en zo de weerstand van zijn vader te overwinnen, die er tegen was dat zijn zoon toetrad tot de Minderbroeders. Zijn benoeming tot bisschop van Toulouse moest het tumult verzachten dat veroorzaakt werd door de toetreding van een telg van koninklijke afkomst tot en gecontesteerde spirituele stroming [4].
|
Een uitwerking hiervan is het schilderij dat Martini rond 1317 maakte. Het bruine franciscaner habijt van de heilige gaat bijna geheel schuil onder de schitterende, paarse koormantel, een duidelijke afwijzing van de ascetische levensstijl van Lodewijk. In zijn rechterhand houdt hij een bisschopsstaf vast; met de andere plaatst hij een kroon op het hoofd van zijn broer, die geknield voor hem zit. Tegelijkertijd houden twee zwevende engelen een grotere kroon boven de mijter op het hoofd van de heilige. Oorspronkelijk waren op het schilderij echte edelstenen aangebracht. In de gesp die de mantel bijeen houdt, is hiervan nog iets terug te zien.
Voor Robert van Anjou was het erg belangrijk om de goddelijk zegen over zijn koningschap te laten zien. Karel Robert, oudste zoon van Karel Martel, maakte immers ook aanspraak op de troon van Napels. Er bestaat een opvallende gelijkenis tussen het schilderij en het standbeeld van Karel van Anjou dat die enkele decennia eerder van zichzelf had laten maken. Beide telgen uit het huis Anjou zijn frontaal afgebeeld, zittend op een zetel versierd met leeuwen, terwijl ze de voorwerpen van hun macht vasthouden. Lodewijk is ook veeleer afgebeeld als een koning, dan als de franciscaner monnik die hij graag wilde zijn.
|
|
Simone Martini, Altare di San Ludovico di Tolosa (particolari), c. 1317, Museo Nazionale di Capodimonte, Napol [2] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Bibliografiie
Simone Martini: «San Luis de Toulouse coronando a Roberto de Anjou, rey de Nápoles», pp. 12–13, Random House Mondadori (2005) ISBN 84-8156-388-9
Pierluigi Leone de Castris, Simone Martini, Federico Motta Editore, Milano 2003.
Chiara Frugoni, Le storie di San Francesco. Guida agli affreschi della Basilica superiore di Assisi, Einaudi, 2010.
Julian Gardner, Saint Louis of Toulouse, Robert of Anjou and Simone Martini, in: Zeitschrift für Kunstgeschichte 39, no. 1, 1976
Timothy Hyman, Sienese Painting Thames and Hudson, Londen, 2003 pp. 49-50
Gábor Klaniczay, Holy Rulers and Blessed Princesses: Dynastic Cults in Medieval Central Europe, Cambridge University Press, 2002 pp. 308-09
[1] Foto di Steven Zucker,, licenziata sotto una licenza Attribution-NonCommercial-ShareAlike 2.0 Generic
- Creative Commons, Some rights reserved.
[2] Gallerei degli Uffizi | Nella luce degli Angeli | Annunciazione di Simone Martini | Gallerie degli Uffizi
[3] Photo by By KU Leuven - https://repository.teneo.libis.be/delivery/DeliveryManagerServlet?dps_pid=IE3562253&, CC BY-SA 4.0, Link
[4] Fonte: San Ludovico di Tolosa che incorona il fratello Roberto d'Angiò., da Wikipedia, l'enciclopedia libera. Il testooriginale è disponibile secondo la licenza Creative Commons Attribuzione-Condividi allo stesso modo; possono applicarsi condizioni ulteriori. Vedi le condizioni d'uso per i dettagli.
[4] Publiek domein. Quest'opera è nel pubblico dominio.
|
|
|
|