Beato Angelico, Incoronazione della Vergine, 1432 circa, , Galleria degli Uffizi, Firenze

Op 26 september 2025 openen de Fondazione Palazzo Strozzi en het Museo di San Marco in Firenze de grote tentoonstelling Beato Angelico voor het grote publiek. De tentoonstelling isgewijd aan een van de meest representatieve kunstenaars van de 15e-eeuwse kunst en een van de belangrijkste protagonisten van de Italiaanse schilderkunsttraditie.

Beate Angelico is de eerste grote monografische tentoonstelling over Fra Angelico in Firenze in meer dan zeventig jaar, sinds de historische monografische tentoonstelling van 1955. Ze biedt een unieke kans om het artistieke parcours van de dominicaanse monnik te volgen, van zijn beginjaren binnen de internationale gotiek, tot zijn rol als een van de grondleggers van de renaissanceschilderkunst, en om zijn dialoog met tijdgenoten zoals Lorenzo Monaco, Masaccio, Filippo Lippi, Ghiberti, Michelozzo en Luca della Robbia te verkennen.

Beato Angelico

De figuratieve taal ondergaat een ingrijpende vernieuwing in het Firenze van het begin van de vijftiende eeuw. Een nieuwe gevoeligheid tussen devotie en representatie krijgt vorm en betekenis in de plaatsen die verbonden zijn met het religieuze en caritatieve leven van de stad.
Angelico is een sleutelfiguur in deze periode. In zijn schilderijen, samen met die van zijn medewerkers, wordt het erfgoed van de traditie gecombineerd met de vernieuwingen van de renaissance: goud en heldere kleuren versmelten met een nieuwe aandacht voor de ruimte, geïnspireerd door de ervaring van Masaccio, maar op een meer gematigde manier. Het resultaat is een heldere en zorgvuldig opgebouwde taal.

Reconstructies van altaarstukken

De tentoonstellingin Beato Angelo Palazzo Strozzi brengt talrijke bewaard gebleven delen samen van de werken die Fra Angelico maakte in opdracht van Palla Strozzi voor Santa Trinita, Cosimo en Lorenzo de' Medici voor San Marco, de compagnie van San Francesco voor Santa Croce en enkele belangrijke vrouwelijke opdrachtgevers: de dominicanessen voor het klooster van San Pietro Martire en de edelvrouw Elisabetta Guidalotti voor San Domenico in Perugia. De verhalen op de panelen van de predella's van deze altaarstukken tonen een groot en bekwaam schilder die deel uitmaakte van de kunst van die tijd en die ook het verrassende vermogen had om de heiligenverhalen te distilleren tot wat Pius XII een eenvoudige en lineaire vertelling zou noemen, gemodelleerd naar de stijl van de evangelisten, zoals blijkt uit veel van de schilderijen in deze tentoonstelling[3]

Twee reconstructies, die van het altaarstuk van San Pietro Martire en het altaarstuk van Fiesole, worden tentoongesteld in het Museo di San Marco naast de originele werken. De andere – het altaarstuk van Strozzi, de Kroning van de Maagd (Paradiso), het altaarstuk van de broederschap van San Francesco in Santa Croce (Franciscaans drieluik), het altaarstuk van San Marco en het altaarstuk van Perugia – worden tentoongesteld in het Palazzo Strozzi, eveneens naast de originele werken, samen met de driedimensionale reconstructie van de Strozzi-kapellen in de sacristie van Santa Trinita, de oorspronkelijke locatie van het altaarstuk van Strozzi [4].

.

Beato Angelico, Incoronazione della Vergine, 1432 circa

Fra Angelico, Incoronazione della Vergine, 1432 circa, Galleria degli Uffizi, Firenze [2]

Dit altaarstuk (1434-1435) werd gemaakt in opdracht van de oblaten van Sant'Egidio, de kerk die bij het Santa Maria Nuova-ziekenhuis hoort. Ook Giorgio Vasari schrijft dat het zich in de kerk van Sant'Egidio in Firenze bevond. Het altaarstuk kwam pas in 1825 in het Uffizi terecht. De huidige lijst dateert uit deze periode.

Het schilderij is uitgevoerd op een gouden achtergrond (vergulde achtergrond), een kenmerk van middeleeuwse schilderkunst, met daarboven een klein paradijs waar de kroning plaatsvindt. Het toont Christus die de Maagd kroont; beiden zijn omgeven door stralen (uitgevoerd door middel van een graveertechniek boven de vergulde achtergrond) die het goddelijke licht symboliseren. Het schilderij heeft een mystieke toon die ook in andere werken van Fra Angelico terug te vinden is, met een grote menigte van heiligen, engelen en gezegende figuren die dit aspect versterken. Links op de voorgrond staat Sint-Egidius, de patroonheilige van de kerk waar het werk oorspronkelijk hing. Zijn gezicht is misschien gemodelleerd naar dat van Antonino Pierozzi, de voormalige prior van het klooster van San Marco waartoe Fra Angelico behoorde. Hij wordt gevolgd door Zenobius van Florence, Sint-Franciscus en Sint-Dominicus. Aan de rechterkant staan vrouwelijke heiligen, waaronder een knielende Maria Magdalena. In de laatste rijen staan engelen die muziek maken.