Al in 1503 werd de kathedraal een eerste keer met ondergang bedreigd, in zoverre dat de apsis moest worden verlaagd en gedraaid. Toen er in de ondergrond vlak bij de funderingen water werd gevonden, werd een put geslagen om het water af te voeren. Het graven van de put was waarschijnlijk de eerste poging tot inspectie van de ondergrond en de funderingen van het gebouw.

De pozzo del canonico

De waterput bevindt zich op enkele meters afstand van de buitenmuur van de apsis, aan de zuidoostelijke kant van de Duomo. Hij lijkt te dateren uit het begin van de jaren 1500, zoals zou blijken uit het testament van kardinaal Francesco Piccolomini, de latere Pius lll. In ieder geval is het zeker dat deze put reeds in 1538 bestond, zoals hij vermeld wordt in Un antico diario senese. In dat jaar wierp een kanunnik van de kathedraal, om zich van een lijk te ontdoen, het lichaam "in quel pozzo che è sotto la chiesa fuori della porta a Santo che hora è serrato, che era profondo e seccho"[4].

Pienza, via Gozzante, pozzo del canonico [6]

Als wij vandaag het levenswerk an Pius II nog kunnen bewonderent, dan is dat volgens velen te danken aan het harde, gevaarlijke en even ondankbare als nederige werk dat enkele tientallen mensen tussen 1911 en 1934 hebben verricht om de kathedraal te redden, een werk dat uiteindelijk de vorm aannam van een complex stelsel van onderaardse bouwwerken en tunnels. Het is ook opmerkelijk dat dit werk werd voortgezet tijdens de jaren van de 'Grote Oorlog' waarin Italië verwikkeld was.

In april 1910 hechtte de Hoge Raad voor Oudheden en Schone Kunsten zijn goedkeuring aan het project van prof. Cesare Spighi, hoofd van de Regia Soprintendenza ai Monumenti di Siena, om de funderingen van de kathedraal te verstevigen. In februari 1911 werd, onder leiding van Spighi zelf, het bouwterrein geopend. Op 20 november van hetzelfde jaar werd, na voorbereidende werkzaamheden, begonnen met het uitgraven van de eerste schacht, die zich aan de linkerzijde buiten de transeptmuur bevindt. De werkzaamheden werden tot 1934 voortgezet[4].

Aan het einde van de werkzaamheden bleken de nieuwe fundamenten van de apsis een monolithisch blok metselwerk te zijn, dat doorkruist werd door een complex stelsel van galerijen, trappen, gangen en schachten. Het hele systeem had een tweeledig doel: de funderingen zelf inspecteerbaar te maken en tegelijkertijd het water op te vangen en af te voeren.
Vandaag zijn in totaal iets meer dan zeshonderd meter van de tunnels begaanbaar. De verbindingstrappen tussen de verschillende verdiepingen tellen in totaal 671 treden, met een gemiddelde stijging van 20 cm[4].
'De bezoeker heeft de verrassende en tegelijkertijd verontrustende indruk zich in een doelloos labyrint te bevinden' schrijft Andrea Barbacci die tussen 1925 tot 1933 de restauratie van de kathedraal begeleidde:

«A chi visita le gallerie sotterranee del Duomo, viene spontaneo ricercare i motivi che hanno diretto il costruttore nella distribuzione di esse che, unite alle più recenti, danno, a chi non si è familiarizzato col luogo, la sorprendente e insieme angosciosa impressione di trovarsi in un labirinto».

Pienza, Via Gozzante

Uitzicht op de Val d'Orcia en Monte Amiata, vanuit Via del Casello

Enkele mooie wandelingen in de omgeving van Pienza:

Ontdek Pienza | Wandeling in het schitterende decor van de Val d'Orcia naar de Pieve di Corsignano

Anello Pienza | 3,5 km | 40 min
Download gpx tracks hier

Film sets in Toscane | Wandeling van Pienza naar de Gladiator road

We maakten ook een selectie van de zeven mooiste wandelingen in Pienza en en kleine selectie van goede restaurants.

Walking in the Val d'Orcia | 7 mooie en bijzondere wandeltochten in de omgeving van Pienza

Ontdek Toscane en de Val d'Orcia | De beste restaurants in Pienza

Fotogalerij Pienza

Pienza, Duomo, la concattedrale di Santa Maria Assunta, facciata

Pienza, Duomo, la concattedrale di Santa Maria Assunta, facciata e campanile

Loggiato Palazzo Piccolomini e abside della Cattedrale

Pienza, Palazzo Piccolomini and the Duomo

Pienza

Walking in the Val d'Orcia | Itineraries | Percorsi di Trekking in Val d'Orcia

Palazzo Comunale

Palazzo Vescovile, Museo Diocesano d'Arte Sacra di Pienza

Porta al prato

Piazza Pio II: Palazzo Comunale e Palazzo Vescovile, Pienza

[1] Photo by Assianir, licensed under the Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 International license.
[2] Photo by Par Ymblanter, licensed under the  Créative Commons Attribution - Partage dans les Mêmes Conditions 4.0 International.license.
[3] Pienza nascosta. Quaderni di documentazione fotografica a cura del Gruppo Fotografico Pientino, N. 2 - 2014 | www.centrostudipientini.it
Testi e realizzazione grafica:Umberto BindiFoto:Gruppo Fotografico Pientino.
Het graven van de put was een van de eerste werken, zo niet de eerste ooit, die werden uitgevoerd om het probleem van de stabiliteit van de kathedraal van Pienza aan te pakken. Het werd gebouwd met een bedekking van zandstenen leistenen en ondanks de vioortdurende verschuiving die de apsis heeft ondergaan, toont hij eeuwen later nog intact in zijn vorm en verticaliteit.

[4] ibid. '...in die put die zich onder de kerk buiten de Porta a Santo bevindt, die nu gesloten is, en die diep en droog was. Het verhaal werd opgetekend en gepubliceerd door G.B. Mannucci in het "Bullettino Senese di Storia Patria", jaargang XXIX, fasc.I, blz. 95, Siena 1922.