2 - Passeggiata della Selciata

De Passeggiata della Selciata is de schilderachtige weg die onder de tufstenen klif waarop Pitigliano gabouwd werd doorloopt en een kleine lus van slechts ongeveer 1,6 km vormt.

De Selciata is één van de meest interessante routes omwille van het unieke uitzicht vanaf de bodem van de klif. Vanaf hier lijken de huizen te zweven op de rand van steile en duizelingwekkende rotswanden, en lijken bijna de wetten van de zwaartekracht te willen trotseren. Het pad doorkruist de hele zuidelijke helling van het dorp, te midden van aangename moestuinen en kleine grotten voor huisdieren. De noordelijke helling daarentegen wordt gekenmerkt door een opeenvolging van grotten (ooit graven) en kelders, die in de hellende terrassen zijn uitgegraven. Hier worden nog steeds de procanico, ansonico, aleatico en fragolino di Pitigliano druiven verwerkt.
Het pad gaat verder naar de vie cave di Poggio Cane: twee parallelle Etruskische vie cave, met talrijke terrasvormige ingangen naar grotten, voormalige graven en andere oude ruimtes die in latere periodes functioneel werden aangepast.
Vanuit Pitigliano zijn er vier punten vanwaar de Selciata bereikt kan worden, waarvan er drie het hoogteverschil met trappen oplossen, terwijl een ander een klein stukje bergafwaarts gaatt. De meest voor de hand liggende wegen zijn die door vanaf Porta di Sovana of vanaf Piazza Petruccioli door de Via dei Lavatoi af te lopen, die leidt naar de Lavatoio Mediceo.

Pitigliano, la Passeggiata della Selciata | 1,6 km | gpx

Het Lavatoio Mediceo

Het Lavatoio Mediceo is een groot washuis in de open lucht, gebouwd onder de heerschappij van de Medici, halverwege de trappen van de Via dei Lavatoi.
De originele travertijnen wastafels zijn hier nog bewaard gebleven, naast een kolossale zuil van tufstenen blokken die op ingenieuze wijze omhoog rijst om het grandioze aquaduct erboven, ook uit de Medici tijd, te ondersteunen.
Dit imposante bouwwerk uit de Renaissance, misschien wel het enige in zijn soort, rijst op van de bodem van de klif naar het hoogste punt van het dorp en creëert zo een absoluut origineel en spectaculair perspectivisch effect. [3]

3 -  Cammino del londini

De 'Cammino del Londini' is een natuurpad dat volledig omgeven door groenlangs trappen en enkele steilere stukken naar de rivier de Lente leidt.
In het hoogste gedeelte horen de planten die de wandelaar tegenkomt bij de heuvels: donseiken, steeneiken, esdoorns, enz.
Naarmate men echter het water nadert, veranderen de boomsoorten en maken ze plaats voor een typische oevervegetatie bestaande uit populieren, hazelaars, iepen, wilgen, enz.
Dankzij de vele bomen en de aanwezigheid van de rivier is de route zelfs in hartje zomer zeer aangenaam.
De Lente of, zoals de lokale bevolking het noemt, La Lente, is een zijrivier van de Fiora en heeft schoon, fris, zuurstofrijk en transparant water. Er zwemmen forellen, barbeels, kopvoorns, enz. Het is een ideale plek
om je voeten onder te dompelen en jezelf te verfrissen in het heldere water.

Aan het einde van de wandeling, voorbij een oude brug van waarschijnlijk Romeinse oorsprong, bevindt zich de Mulino Nuovo of Mulino Rossi, één van de zes aoorspronkelijke molens rond Pitigliano en de laatste molen die in werking was.

4 - De Vie Cave van Poggio Cani

De Vie Cave van Poggio Cani zijn twee parallelle uitgeholde wegen die het dichtst bij het dorp liggen, en zijn daarom het meest veranderd door het werk van de post-etruskische mens.
Hun muren zijn namelijk geperforeerd om grotten te creëren die werden gebruikt als kelders, opslagplaatsen, kippenhokken, enz. Deze holtes werden tot enkele tientallen jaren geleden ook nog bewoond.
In die tijd was het mogelijk om, al wandelend over het pad, een Pitiglianese tegen te komen die wijn aan het maken was of aan het rekken was en, bij die gelegenheid, de beroemde Bianco di Pitigliano rechtstreeks van de teler te proeven.
Een andere aangename ontmoeting was met de kippen die rustig rondscharrelden in de via cava zonder bang te zijn voor de wandelaars die kwamen en gingen.
Vandaag de dag zijn deze plekken verlaten, ze hebben niet langer hun karakteristieke houten deuren, dus het is mogelijk om naar buiten te kijken en naar binnen te kijken, in een poging te begrijpen hoe een oude kelder was georganiseerd.
Een van de twee is kwetsbaar en vatbaarder voor aardverschuivingen. Daarom is hij beveiligd met draadnetten op de punten waar de tufstenen wanden het hoogst zijn.
Op één punt is er een uitgehouwen nis op één van de richels waar een heilige afbeelding van een heilige of de Madonna was afgebeeld. Dit is een typisch voorbeeld van 'Scaccia diavoli' (duivelvangers), kleine aedicula die in de middeleeuwen werden gebouwd om reizigers te beschermen tegen echte (aardverschuivingen, valpartijen, etc.) en denkbeeldige (duivels en geesten) gevaren.

La Via Cava di Poggio Cani | gpx

Afstand: 0,3 km
Duur: 10 minuten en 25 seconden
Gemiddelde snelheid: 2,0 km/u
Minimale hoogte: 222 m
Maximale hoogte: 265 m
Totale stijging: 43 m
Totale daling: 0 m

5 - De Via Cava della Madonna delle Grazie

5 - De Via Cava della Madonna delle Grazie is een van de moeilijkste vie cave rond Pitigliano,vanwege het te overbruggen hoogteverschil en de zeer steile trappen die in de tufstenen uitgehouwen werden, maar de inspanning wordt beloond door de schoonheid van deze zeer oude weg.
De tufstenen wanden hebben een aanzienlijke hoogte en liggen niet ver uit elkaar, wat voor een microklimaat zorgt waarinn mossen en varens een uniek en suggestief landschap creëren.
Langs de weg staat een oude molen, gevoed door de rivier Meleta, nu gerestaureerd als privéwoning, maar dankzij een foto uit 1905 van Adolfo Denci (winnaar van de fotowedstrijd in Berlijn) hebben we een beeld van hoe het eruit zag voor de restauratie.
Bovenaan de via cava staat het heiligdom waaraan het zijn naam dankt en ernaast het klooster van de Minderbroeders van Sint Franciscus, dat in 1793 werd opgeheven.
Het religieuze complex dateert uit de 15e eeuw en is altijd zeer toegewijd geweest door de inwoners van Pitigliano, die zelfs tijdens de epidemie die de stad in 1527 trof, een beroep deden op de Madonna delle Grazie.

Geboren als een eenvoudige plattelandskapel in de 15e eeuw, werd het later uitgebreid en was het de zetel van het klooster van de Franciscaner Broeders behorende tot de Conventuele tak, later opgeheven in 1783 als gevolg van de hervormingen van Pietro Leopoldo van Lotharingen.
Niet ver van de stad Pitigliano, staat het op het meest suggestieve punt met uitzicht op het dorp.
Het heiligdom is de bestemming van een processie die elk jaar op de laatste zondag van mei wordt herhaald, als gelofte die de gemeenschap van Pitigliano aan de Madonna deed nadat de epidemie in 1580 ophield. De kerk werd in 1962 gerestaureerd en er zijn enkele schilderijen bewaard gebleven, waaronder dat van de Madonna Assunta e Santi (Onze-Lieve-Vrouw van Maria Hemelvaart en Heiligen) en het fresco van de beeltenis van de Madonna met Kind. De toegang tot de Via Cava della Madonna delle Grazie bevindt zich in de directe omgeving van de kerk.

Het heiligdom was ook het doel van een plechtige processie, die plaatsvond op 2 juli, daarna werd de datum verplaatst naar begin september.
Vanaf de ruimte voor het gebouw kunnen wandelaars in één oogopslag het complete panorama van de tufstenen uitloper van Pitigliano bewonderen en de belangrijkste monumenten herkennen: het Aquaduct van de Medici, het Palazzo Orsini, de kathedraal van Sint-Pieter en Sint-Paulus, de synagoge, etc.
Onlangs werd op het plein een gedenkplaat geplaatst, gewijd aan Temistocle Sadun, een belangrijk lid van de Joodse gemeenschap van Pitigliano, die de stad op 11 september 1898 verlichtte met elektrisch licht.

Via Cava della Madonna delle Grazie | gpx

Afstand: 0,3 km
Duur: 14 minuten
Gemiddelde snelheid: 1,5 km/u
Minimale hoogte: 224 m
Maximale hoogte: 262 m
Totale stijging: 8 m
Totale daling: 39 m

Interessant zijn de nissen met de scacciadiavoli, apotropische heiligenbeelden die de functie hadden om boze geesten te verdrijven en reizigers te beschermen.

6 - De Via Cava di Fratenuti | Lengte 1330 m | 30 min

Alvorens deze via cava binnen te gaan, voor degenen die vanuit Pitigliano komen, is het noodzakelijk om een klein en vermakelijk avontuur te trotseren: het doorwaden van de rivier Meleta, dus het is aan te raden om een handdoek mee te nemen.
De Meleta is een waterloop die geheel door Pitigliano stroomt; hij ontspringt namelijk enkele kilometers oostelijker, waar hij gedeeltelijk wordt opgevangen om het aquaduct-waternetwerk binnen te gaan en samen met het water van de Fiora alle leidingen van het gemeentelijk territorium van water te voorzien.
Langs haar korte loop maakt ze sprongen en spectaculaire watervallen van belangrijke ecologische waarde. Iets verder ten westen van de doorwaadbare plaats mondt het echter uit in de Lente.
De Via Cava di Fratenuti is een van de meest fascinerende en suggestieve in het tufsteengebied. De muren zijn meer dan 10 m hoog en creëren een koele en vochtige omgeving, waar een grote verscheidenheid aan planten leeft: ossentong, zoete varen, venushaar, navel van Venus, enz.
Een bijzonder mooie hoek is waar zich het heiligdom bevindt, dat vroeger de Madonna afbeeldde; vandaag de dag blijft alleen de blauwe lucht op de achtergrond over van de afbeelding, maar sommige toegewijden brengen hier nog steeds kleine ex-voto-voorwerpen naartoe. Volgens de legende verscheen de Madonna hier tussen 1400 en 1450 aan twee reizigers en wees hen de plek aan om het heiligdom van de Madonna delle Grazie te bouwen.
Als je het hoogste gedeelte verlaat en een paar meter naar links loopt, zie je de oude ruïne van een klein gebouw, gebouwd op de plek van het ziekenhuis van San Bartolomeo met een klooster eraan vast. Het religieuze instituut en het ziekenhuis bleven in bedrijf tot het begin van de 15e eeuw.

Verlaat de via cava di Poggio Cani, ga verder naar rechts en steek de asfaltweg SP 42 Pian della Madonna over richting Pitigliano-Sovana.
Kort daarna, aan de linkerkant, volg je de wegwijzer naar de via cava di Fratenuti, waar je de beek beneden kunt bewonderen door wat stenen te beklimmen.
Na het volgen van de via cava, op het plateau boven je, kom je bij de weg naar la Doganella. Op dit punt heb je twee opties: terugkeren naar Pitigliano of de tocht voortzetten.
Linksaf richting het kruispunt 'de vier wegen' of verder naar het Archeologisch Openluchtmuseum Alberto Manzi (en de weg naar de steengroeve van Gradone, daarbinnen) door de SR 74 Maremmana over te steken en vervolgens de S.P 127, de Pantano, te nemen. Je kunt ook linksaf slaan en langs de SR 74 Maremmana afdalen naar het heiligdom van de Madonna delle Grazie. Je keert terug naar Pitigliano langs de via cava Madonna delle Grazie en gaat terug naar het dorp langs de via cava di Poggio Cani.[2].

La Via cava di Gradone nel Museo Archeologico all'Aperto Alberto Manzi, Pitigliano [5]

8 - Via Cava di San Giuseppe

Vlakbij de brug over de Lente op de weg van Pitigliano naar Sovana is er een goed gemarkeerde toegang tot de Via Cava di San Giuseppe en de necropolis met dezelfde naam. De Via Cava di San Giuseppe is 850 meter lang en stijgt in hoogte langs de hydrografische rechteroever van de Lente. Hij loopt parallel aan de Via Cava di Fratenuti, die langs de linkeroever van de rivier loopt.

Wandeling rond Pitigliano, de magische Etruskische stad en de Vie Cave en necropolis van San Giuseppe