|
|
Alberese en et natuurpark van de Maremma liggen langs de kust van de Tyrreense Zee in het zuiden van Toscane. Het landelijke dorp Alberese is een agrarisch centrum dat zich ontwikkeld heeft rond in het Palazzo op een kleine heuvel. Het grote versterkte gebouw is de Villa Granducale.
De etymologie van de naam Alberese is onzeker, zoekt een oorsprong tussen de woorden arbor, albero en albarium (prieel, boom en albarium, een witachtige gesteente uit het Uccellina-gebergte).
De Villa Fattoria Granducale was oorspronkelijk een fort dat in de 15e eeuw door de ridders van de Orde van Malta, gebouwd werd na het verval van de abdij van San Rabano. Talrijke iconografische bronnen tonen de verschillende transformaties die het complex door de eeuwen heen onderging. Rond de zestiende eeuw werd de kapel naast het hoofdgebouw gebouwd. Het was ook het huis van de groothertog Leopold II van Toscane die er een zomerrdesidentie van maakte maar een begin maakte met de drainanage van de grote vlakte rond Alberese[2].
Sinds 1978 is het landgoed van Alberese overgedragen aan de regio Toscane. Het Parco Naturale della Maremma werd het grootste natuurreservaat van Toscane.
|
|
Suggestive immagini storiche dal Parco Naturale della Maremma e Alberese
|
Een kleine geschiedenis
De geschiedenis van het gebied rond Alberese begint in het Paleolithicum, zoals blijkt uit de overblijfselen die in de grotten van Fabbrica- en Scoglietto teruggevonden werden. Hier leefden de Neanderthaler en de Homo Sapiens, hier jaagden ze en verzamelden wortels en vruchten in de bossen. De ruïnes van de Ponte del Diavolo (bij Spolverino), waar de oude Via Aurelia de Ombrone overstak, behoren tot de Romeinse tijd (1e-2e eeuw).
|
Area templare dello Scoglietto |
|
Tempio severiano |
|
|
Het gebied van de tempels van de Scoglietto ligt langs de weg die Alberese verbindt met het strand van Marina di Alberese. De Grotta dello Scoglietto stamt waarschijnlijk uit de oude bronstijd in Toscane.
|
|
Grotta dello Scoglietto |
De naam Alberese verschijnt voor het eerst in de 11e eeuw, toen de benedictijnenabdij van Santa Maria Alborense en vervolgens San Rabano werd gesticht. De abdij was gebouwd op een van de heuvels van de Monti dell'Uccellina en was voorbestemd was om de geschiedenis van het hele gebied de komende 500 jaar te domineren.
Met de crisis van de kloosterorden ging de abdij achteruit en eindigt haar lange geschiedenis onder het bestuur van de Ridders van Jeruzalem, de latere Orde van Malta.
|
|
|
|
|
|
Abbazia San Rabano, Monti dell'Uccellina
|
|
A1 - Abbazia San Rabano |
|
A1 - Abbazia San Rabano e Torre Uccellina |
De prior van de orde, Beuccio Capacci, liet in 1470 een versterkt fort bouwen op een heuvel in de vlakte van Alberese. Het grote versterkte gebouw, tegenwoordig de Villa Fattoria Granducale, domineert door zijn ligging en fascinerende architectuur nog steeds het omliggende land.
Lange tijd was deze streek in handen van de' Medici.
Cosimo III de' Medici, die zeer in waterwerken, bedijking en scheepswerven geïnteresseerd was groothertog van Toscane van 1670 tot zijn dood in 1723.
In 1739 werd het Alberese landgoed even teruggegeven aan de Ridders van Malta, maar tijdens de napoleontische oorlogen gingen de bezittingen van de Orde verloren. In 1808, tijdens de Franse bezetting, werd het domein staatseigendom. In 1839 werd het landgoed aangekocht door de Groothertog van Toscane Leopoldo II voor een bedrag van 1.313.757 Toscaanse lire. Er werd begonnen met de renovatie van zowel de kerk als de aangrenzende villa die hun landelijke residentie werd.
|
|
Grosseto, Villa Fattoria Granducale di Alberese, con due terrazze laterali di diversa grandezza [1]
|
Onder de groothertog Pietro Leopoldo di Lorena werd met de drooglegging van het zuiden van Toscane begonnen. De geschiedenis van dit gebied, dat in het verleden moeilijk te exploiteren was omdat het zoals een groot deel van de Toscaanse Maremma moerassig was, wordt nu een nieuwe richting uitgestuurd. Het gebied werd gekanaliseerd (denk vooral aan het Canale Essiccatore aan de monding van de Ombrone), het Pineta Granducale, het dennenbos van ongeveer 600 hectare tussen de riviermonding en Cala di Forno werd aangeplant en de eerste landbouwmachines werden geïntroduceerd.
|
|
Campagna Grossettana. La Tenuta dell’Alberese dell’Opera Nazionale per I Combattenti, Lato Sud Ovest
|
Het privé-erfgoed van het Huis van Lotharingen bleef samen met de nabijgelegen Tenuta della Badiola di Castiglione della Pescaia tot de Eerste Wereldoorlog in handen van de Habsburgers. Tevergeefs probeerden ze de geldigheid van de verkoop aan hertog Lante della Rovere in 1915 te laten erkennen. Maar de Italiaanse regering onteigende de landerijen van Alberese en Badiola als eigendom van vijandelijke onderdanen en droeg het over aan de Opera Nazionale Combattenti (ONC). Deze organisatie zou vanaf 1926 de landwinningswerkzaamheden verderzetten en bouwde ongeveer 100 boerderijen die genoemd waren naar de plaatsen van de veldslagen van de Eerste Wereldoorlog (Bainsizza, Montegrappa, Pasubio, Montesanto, Gorizia, Monte Asolone). In 1930 benoemde de ONC enkele boerenfamilies uit Veneto en Friuli als deelpachters. Zij kwamen uit de frontgebieden van de Eerste Wereldoorlog. De gezamenlijke actie van de ONC en de burgerlijk ingenieurs bij de terugwinning van het land zorgde voor een sterke demografische toename, dankzij de immigratie van Venetianen en Friulianen, zodat rond de Villa Granducale en de nieuwe kerk de huidige stad Alberese langzaam vorm kreeg.
De Opera Nazionale Combattenti bleef de eigenaar tot de opheffing van de vereniging in 1977 en de daaropvolgende overname door de regio Toscane in 1979. Getuigenissen van de Ass. Strijders zijn de kleine travertijnplaat boven de toegangsdeur met het opschrift: "OPERA NAZIONALE PER I COMABATTENTI". Hetzelfde motto wordt gevonden onder een raam van de voorgevel, met daarboven een zwijnenkop[3].
|
|
Lapide Opera Nazionale Combattenti MCMXXXI [1] |
Opera Nazionale Combattenti
Onder het Italiaanse fascistische regime was de vereniging in de jaren na de Eerste Wereldoorlog betrokken bij de zogenaamde Battaglia del grano (de strijd om tarwe) in 1926, en vanaf 1928 bij de drooglegging van de wetlands van de Agro Pontino als onderdeel van de zogenaamde Bonifiche agrarie. [3]
Ook de wetlands rond de rivierdelta's van de Ombrone, de Albegna en de Fiora, de Maremma Grossetana, werden van malaria verlost en vruchtbaar gemaakt. In het gebied van Alberese werden boerderijen van elk ongeveer twintig hectare toevertrouwd aan Venetiaanse families met gezinnen die gemiddeld uit 14 leden bestonden. Samen ging het om meer dan 1500 mensen.[5]
Na de Tweede Wereldoorlog kreeg de Opera Nazionale Combattenti land toevertrouwd dankzij de landbouwhervormingen van 1950. [3] De vereniging werd in 1977 opgeheven.°
|
|
|
|
|
|
Azienda Regionale Agricola di Alberese
Alberese ligt bijna midden in een groot beschermd gebied dat bekend staat als het Parco Naturale della Maremma. De oppervlakte van het park beslaat ongeveer 10 000 ha en het land is voor 4/5 eigendom van de Azienda Regionale Agricola di Alberese [2]. De focus ligt op biologische landbouw en meer bepaald op de veeteelt van de Maremma-runderen.
Alberese is met zijn 4.200 hectare een van de grootste biologische boerderijen in Europa: meer dan 400 typische witte Maremma-runderen en 40 Maremmana-paarden grazen tussen dennenbossen, mediterraan struikgewas en gecultiveerd land, en het zijn de butteri (cowboys) die voor hen zorgen. Hier zijn laatste koeherders van de Maremma nog steeds aan het werk. Het zijn erfgenamen van een eeuwenoude traditie van herders tussen de laagvlakten van Toscane en het hogere Lazio, die waarschijnlijk zelfs in de tijd van de Etrusken zijn oorsprong heeft: de naam butteri is in feite afgeleid van het Latijnse butoros en betekent pungolatore di buoi, of ossenstok.
|
|
Allevamento cavalli brasi, Grosseto
|
De buttero, hoeder van paarden en runderen
De Maremma was een land zonder geheimen voor de butteri, (een buttero is een herder te paard) die hier de typische witte runderen hoeden. Ook paarden lopen er nog in het wild rond, de cavalli bradi, het is een typisch ras uit deze streek, de Maremmana. De geschiedenis van de Maremmana is niet helemaal bekend, maar wat gesuggereerd wordt is dat de voorouders uit Noord-Afrika kwamen, geïmporteerd door de Romeinen uit Numidia. [4] De runderen zijn het onmiskenbare typische vee uit de Maremma, een ras dat voortkomt uit kruisingen tussen oude rassen van Aziatische oorsprong.
Butteri maremmani
|
|
Butteri maremmani
|
De landwinning onder Mussolini in de jaren 1930 en '40, gevolgd door de agrarische hervormingen van de jaren 1950, betekende het einde van de grote landerijen, en daarmee ook eigenlijk het einde van het tijdperk van de professionele buttero.
De Maremma en de Alta Maremma zijn waarschijnlijk de laatste delen van Toscane waar nog een glimp overblijft van de fascinerende Toscaanse levensstijl van de butteri. Hoger in de heuvels, ook in de buurt van Cinigiano en Paganico worden nog runderen in het wild gefokt, de bovini bradi. In de heuvels rond Podere Santa Pia, lichten af en toe witte vlekken op de heuvels, de buoi Maremmani.[7]
|
|
Butteri con vacche maremmane anni 50 |
Levantesi L. (cur.), Il Granaio Lorenese della Fattoria Granducale di Alberese in Maremma, Nardini, 2010
L’azienda Regionale Agricola di Alberese è situata nel cuore della Maremma Toscana, all’interno dell’omonimo parco naturale, in un territorio in cui la ricchezza del patrimonio ambientale, la bellezza dei paesaggi naturali e di quelli coltivati si fondono con la storia e le tradizioni del luogo. L’Azienda è una delle più grandi fattorie agricole italiane all’interno di un’area protetta.
ANSELMI G., DEL PRETE C., TINELLI A., TINELLI P., VEL-LUTINI A. & TOSI G., 1989 – Il Parco Naturale della Maremma, la storia, gli itinerari naturalistici, il pae-saggio, guida alla fauna e alla fl ora. Obiettivo Italia, Studio RS snc, 160 pp
Parco Naturale della Maremma | Mappa
Atlante Storico Topografico del Comune di Grosseto | La tenuta dei Lorena
Viaggio ad Alberese, tra gli ultimi butteri di Maremma | www.intoscana.it
Quando i Veneti emigravano per bonificare. Una storia da non dimenticare | Il Sestante News - Giornale online | www.ilsestantenews.it
RKD Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis | Cosimo III de' Medici, kunstverzamelaar, aristocraat
Wandelen in Toscane | Alberese en het Parco Naturale della Maremma | A1 - San Rabano (Pratini), in de voetsporen van de benedictijner monniken
|
Galleria immagini Parco naturale della Maremma
|
|
|
|
|
|
|
|
Parco Naturale delle Maremma, canale idraulico
|
|
Alberese,Villa Granducale vista dall'alto |
|
Villa Granducale di Alberese
|
|
|
|
|
|
Villa Granducale, chiesa, Alberese |
|
Villa Granducale, lato ovest con una delle terrazze, Alberese
|
|
Villa Granducale, lato sud est, Alberese |
|
|
|
|
|
Villa Granducale, facciata, Alberese |
|
Lapide Opera Nazionale Combattenti MCMXXXI, Villa Granducale di Alberese
|
|
Villa Granducale di Alberese. Insegna sulla facciata della Villa con la data della sua costruzione, anno 1474
|
|
|
|
|
|
Alberese, strade del Mare
|
|
Parco Naturale delle Maremma, spiaggia
|
|
Paludi alla foce dell'Ombrone
|
|
|
|
|
|
Bocca d'Ombrone, Principina di Grosseto |
|
Foce d'Ombrone, Alberese |
|
Cassello idraulico di Bocca d'Ombrone, Parco Naturale della Maremma
|
Bibliografia
Marcella Parisi, Grosseto dentro e fuori porta. L'emozione e il pensiero, Siena, C&P Adver Effigi, 2001.
Nicoletta Maioli, San Rabano e la Fattoria Granducale. L'abbazia fortificata di Santa Maria Alborensis nel Parco Regionale della Maremma: storia, analisi strutturale e interventi di restauro, Firenze, Nardini, 2009.
Laura Levantesi, Il granaio lorenese della Fattoria Granducale di Alberese in Maremma. Una storia ancora presente, Firenze, Nardini, 2010.
D. BARSANTI, L. ROMBAI, I Lorena imprenditori agrari nella Maremma dell'Ottocento: latifondo, gran coltura meccanizzata e mezzadria all'Alberese e alla Badiota, in Agricoltura e aziende agrarie nell'Italia centro-settentrionale (secoli XVI-XIX), a cura di G. COPPOLA, Milano, Angeli, 1983, pp. 541-570.
[1] Foto di Rein Ergo. All rights reserved © Traveling in Tuscany
[2] fonte: VILLA GRANDUCALE – ALBERESE | www.alberese.com
[3] Lapide commemorativa ai caduti della prima guerra mondiale | Centenario Prima Guerra Mondiale 1914 - 1918 | www.luoghi.centenario1914-1918.it
[4] Numidië of Numidia was een gebied in de oudheid. Het komt ongeveer overeen met het huidige noorden van Algerije en een deel van Tunesië. De bewoners van het gebied, de Numidiërs, worden beschouwd als voorouders van de Berbers.
[5] Bonelli, Franco (1966). "Beneduce, Alberto". Dizionario Biografico degli Italiani, Volume 8: Bellucci–Beregan (in Italian). Rome: Istituto dell'Enciclopedia Italiana.
[6] Quando i Veneti emigravano per bonificare - Il Sestante News - Giornale online | www.ilsestantenews.it
[7] Bron: De kuststreek van Maremma Toscane | Parco Naturale della Maremma |
|
|