Madonna col Bambino in trono, 1270-80 ca

Dietisalvi di Speme, Madonna col Bambino in trono (particolare), 1270-80 ca. 198 x 122 cm, (da san francesco, Arezzo), Museo Nazionale d'Arte Medievale e Moderna, Arezzo [3]

De Madonna is afgebeeld zittend op een troon met een geribbelde rug, ondersteund door twee kleine zuilen met Korinthische kapitelen. Ze draagt een rood gewaad en donkere mantel, met plooien gemarkeerd door de typische draperingen die versierd zijn met een techniek die bekend staat als agèmina: er werden kleine groeven in de ondergrond gemaakt die vervolgens gevuld werden met gouden draden. Deze gouden lijnen creëren en volgen het verloop van de drapering. Het is een techniek die we terugvinden in werken van Coppo di Marcovaldo, zoals in zijn Madonna del Bordone. Dietisalvi di Speme gebruikt deze techniek van agèmina ook in de Madonna di San Bernardino en in zijn Madonna Galli-Dunn.

Haar hoofd is bedekt met een witte sluier, net als haar linkerarm. Het kind draagt een karmijnkleurig gewaad, in de taille omsloten door een witte sjerp. Hij zit op de linkerarm van de Maria. De halo's, de centina en de zitting van de troon zijn versierd met schijfjes glaspasta, die omlijnd worden door een plantenmotief. De zuilen en de basis van de troon zijn versierd met hartvormige motieven. Op de achterkant van de troon is een rode damasten drapering zichtbaar, van Byzantijns type, met cirkelvormige motieven waarin adelaars afgebeeld zijn (nog nauwelijks zichtbaar) [4].

Coppo di Marcovaldo, Madonna del Bordone,Siena, Chiesa dei Servi, 1261

Dietisalvi di Speme, Madonna Galli-Dunn, 1265 circa, tempera e oro su tavola, 120×70 cm, Pinacoteca nazionale, Siena [2]

Museo Nazionale d’Arte Medievale e Moderna | www.museiarezzo.it

Archivio di Stato | Palazzo Piccolomini
Via Banchi di Sotto 52 (btw. Via Banchi di Sotto and Via del Porrione at Via Rinaldini). Head down the corridor off the left of the courtyard, and take the elevator to the fourth floor.
Archivio di Stato di Siena | www.archiviostato.si.it

Siena | Palazzo Piccolomini, de verzameling tavolette di Biccherna in het Archivio di Stato di Siena

Arte in Toscana | Dietisalvi di Speme e Guido da Siena, Dossale di Badia Ardenga

Luciano Bellosi, Per un contesto cimabuesco senese: a) Guido da Siena e il probabile Dietisalvi di Speme, in Prospettiva , 61, 1991.

Duccio. Alle origini della pittura senese, catalogo della mostra (Siena 2003-2004), Silvana, Milano 2003. 

[1] Foto di Sailko, l'imagine originale è licenziato in base ai termini della licenza Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported.
[2] ?Luciano Bellosi, Per un contesto cimabuesco senese: a) Guido da Siena e il probabile Dietisalvi di Speme, in Prospettiva , 61, 1991, p. 6-20 (ristampato in Luciano BELLOSI , I vivi parean vivi. Scritti di storia dell'arte italiana del Duecento e del Trecento, Firenze, Centro Di, 2006, pp. 56-70).
[3] Fonte: © Copyright Università di Bologna | La Fondazione Federico Zeri, foto licenziato in base ai termini della licenza Creative Commons Attribuzione-Condividi allo stesso modo 4.0 Internazionale.
[4] De Catalogo Generale dei Beni Culturali geeft een goed overzicht van de geschiedenis van de Madonna in trono col Bambino uit Arezzo en de opeenvolgende toeschrijvingen:.

'Dit paneel, afkomstig uit de kerk van Sint-Franciscus - Vasari vermeldt het in de Kapel van de Ontvangenis -, werd oorspronkelijk bewaard in de primitieve franciscaanse kerk van Poggio del Sole. Het werd ten onrechte toegeschreven aan Margarito van Arezzo (Vasari, 1550, Bellosi/Rossi, 1986), maar critici uit het begin van de 20e eeuw brachten het in verband met de Madonna di San Bernardino van Guido da Siena, gedateerd 1262, en wezen het vervolgens toe aan een volgeling van de Sienese meester (Venturi, 1907). Salmi verwees het paneel later naar een Florentijnse kunstenaar uit Arezzo (1921) en Garrison schreef het toe aan Guido da Siena zelf en zijn medewerkers (1949). De nauwe verwantschap met de 'Madonna di San Bernardino', door de meeste critici beschouwd als het vroegste werk van Guido da Siena - met uitzondering van Stubbebline (1964) die het toeschrijft aan de Meester van San Bernardino - is zo duidelijk dat Brandi (1933) veronderstelt dat de twee panelen geïnspireerd zijn op een gemeenschappelijk model (voor Vavalà is het Aretijnse model afgeleid van het Sienese). Carli (1955) beweert dat de twee werken zijn afgeleid van een ouder prototype dat kan worden geïdentificeerd met de 'Madonna di San Gregorio' in Siena. Na de restauratie werden onder de valse lijst de resten gevonden van een puntgevel met een gouden achtergrond, die erg lijkt op die van de 'Madonna van Sint-Gregorius' in het openbare paleis in Siena; hierdoor kan een verband worden gelegd tussen de twee schilderijen, ook al vertoont deze Madonna archaïsche elementen die wel aanwezig zijn in de ene in San Bernardino maar niet meer in de andere die bewaard is gebleven in het openbare paleis in Siena (zeer dikke troonribben, Korinthische kapitelen in de troonzuilen). Het was Bellosi in 1991 die de Aretijnse Madonna en die van St. Bernardino toeschreef aan Dietisalvi di Speme, ook de auteur van de Galli-Dunn Madonna in de Pinacoteca Nazionale in Siena, en van verschillende panelen in de Biccherna in de Staatsarchieven van Siena. Bellosi, in een poging om de carrière van de kunstenaar te reconstrueren, plaatst hem in het Sienese landschap voor de komst van Duccio, die waarschijnlijk actief was naast Guido da Siena. Na de Reformatie werd het paneel overgebracht naar Sant'Ignazio, waar het deel ging uitmaken van de eerste kern van werken in de Pinacoteca Comunale di Arezzo. Tijdens de restauratie door Fiscali werden de gekleurde glaspasta's opnieuw geïntegreerd omdat de originelen verloren waren gegaan. Bellosi benadrukt hoe, ondanks de zware schoonmaak die in het verleden is uitgevoerd (waardoor de laatste roze lagen van de teint zijn verwijderd), deze Madonna een perfecte auteursreplica lijkt te zijn van de 'Madonna di San Bernardino' en geen replica van een anonieme auteur; de vergelijking van de hoofden van het Kind laat zien hoe, ondanks de slechte staat van dit paneel, de twee schilderijen bijna identiek zijn, met uitzondering van de varianten die kenmerkend zijn voor een auteursreplica.'
[Ontleend aan Catalogo Generale dei Beni Culturali l Madonna col Bambino in trono Madonna, waarvan de originele tekst gepubliceerd werd onder een  Creative Commons Attribuzione-Condividi allo stesso modo 4.0 Internazionale licentie.]