Dietisalvi di Speme, Madonna di San Bernardino, 1262

Dietisalvi di Speme was een Italiaanse schilder, die werkzaam was in Siena van circa 1250 tot 1291. Het paneelschilderij Madonna di San Bernardino dankt zijn naam aan de Chiesa di San Bernardino in Siena waar het oorspronkelijk vandaan komt, hoewel de kerk in de 13e eeuw Santa Maria degli Angeli heette.

Het paneel werd ooit verzaagd en verkleind om in een veel later altaarraam te passen, toen dit soort paneelschilderijen uit de mode was. Het moet oorspronkelijk een groot altaarstuk zijn geweest, zoals de Madonna van St. Dominicus, met een inscriptie aan de onderkant die in de 17e eeuw werd opgemerkt en gedocumenteerdeerd: 'ISTA TABULA EST FRATERNITAS BEATAE MARIAE SEMPER VIRGINIS QUAM FECIT FIERI A.D. MCCLXII'.
De datum 1262 wordt over het algemeen als vanzelfsprekend beschouwd, vooral nadat Luciano Bellosi het toeschreef aan Dietisalvi di Speme, die hij de de belangrijkste kunstenaar van de 13e eeuw noemde.

Madonna di San Bernardino, 1262

Het werk werd lang beschouwd als een werk van Guido da Siena, tot Luciano Bellosi de stilistische verschillen tussen Guido en Dietisalvi verduidelijkte en het aan de laatste toeschreef [2]. Het paneel is vandaag in slechte staat door een oude, te agressieve restauratie.

Dietisalvi di Speme, Madonna di San Bernardino, 142 × 100 cm, tempera e oro su tavola, Pinacoteca nazionale, Siena [Anderson — Siena - La Vergine col Bambino - Guido da Siena (?) - Accademia | Catalogo Anderson "Siena e dintorni" 1913, p. 2] [2]

Afbeelding met mogelijk aantekeningen van een drukker of uitgever voor de reproduktie van de Madonna.

Dit is een madonna in majesteit (tronend, in maestà), van het type Hodigitria, d.w.z. de Kerk symboliserend die de weg naar verlossing toont, d.w.z. Jezus. Alles wat overblijft van de troon is de grote gewelfde rug, bekleed met een rijke rode gordijn afgezet met goud, terwijl erboven, aan weerszijden van Maria's aureool, twee halflange engelen te zien zijn binnen medaillons, bijna volledig afgeschuurd.

Dietisalvi di Speme, Madonna di San Bernardino, Pinacoteca nazionale, Siena [Perez, Ferdinando — Maniera di Guido da Siena. La Vergine e il Figlio — particolare (Archivio fotografico Ferper)][Copyright © La Fondazione Federico Zeri]

Dietisalvi di Speme, Madonna di San Bernardino, 142 × 100 cm, tempera e oro su tavola, Pinacoteca nazionale, Siena [Anderson — Siena - La Vergine col Bambino - Guido da Siena (?) - Accademia | Catalogo Anderson "Siena e dintorni" 1913, p. 2] [2]

Het is een tussenvorm tussen de Madonna del Bordone van Coppo di Marcovaldo (1261) en de Maestà di San Domenico van Guido da Siena (ca. 1270). Net als de eerstgenoemde is het kind nog steeds gekleed als een kleine zegenende filosoof, met een boekrol in Griekse stijl in zijn hand. Ook verwant aan dit model is de voorliefde voor verblindende kleuren, gekozen in intense tinten, en de opzichtige, overvloedige decoratie, hier waarneembaar in de bergkristallen en geëmailleerde inserts in de aureolen, Maria's diadeem en de rand van de troon. Het heldere rood van het gewaad steekt af tegen het sombere blauw van de mantel en in het wit van de sluier en het kleed waarmee Jezus wordt vastgehouden. Alles wordt levendig door de gouden strepen. De kleine, dikke krullen van het kind doen denken aan het voorbeeld van Coppo, net als de neiging in de gezichten om de volumes te vereenvoudigen tot geometrische figuren doorkruist door penseelstreken van licht en schaduw naast elkaar, maar niet wazig.


Coppo di Marcovaldo, Madonna del Bordone,Siena, Chiesa dei Servi, 1261	Guido da Siena, Maestà di San Domenico, c. 1270, tempera e oro su tavola, 283 x 194 cm, Chiesa di San Domenico, Siena	Guido da Siena, Maestà di San Domenico, 1270 circa, tempera e oro su tavola, 283 x 194 cm, Siena, Basilica di San Domenico) [Brogi — Siena - Palazzo Comunale - Madonna col Figlio; Guido da Siena. — insieme)]

Dietisalvi di Speme, Madonna Galli-Dunn, 1265 circa, tempera e oro su tavola, 120×70 cm, Pinacoteca nazionale, Siena	Dietisalvi di Speme, Madonna di San Bernardino, 142 × 100 cm, tempera e oro su tavola, Pinacoteca nazionale, Siena	Dietisalvi di Speme, Madonna col Bambino in trono, 1270-80 ca. (da san francesco, Arezzo), Museo Nazionale d'Arte Medievale e Moderna, Arezzo


Arte in Toscana \| Dietisalvi di Speme e Guido da Siena, Dossale di Badia Ardenga Duccio. Alle origini della pittura senese, catalogo della mostra (Siena 2003-2004), Silvana, Milano 2003. [1] Photo Traveling in Tuscany © Copyright All rights reserved [2] Fonte: © Copyright Università di Bologna \| La Fondazione Federico Zeri, foto licenziato in base ai termini della licenza Creative Commons Attribuzione-Condividi allo stesso modo 4.0 Internazionale.