| |
|
Ambrogio Lorenzetti was een schilder van de Sienese school die actief was van ongeveer 1317 tot 1348.
Hij werd vooral bekend door de fresco's die hij in opdracht van de Raad van Negen maakte in het Palazzo Pubblico in Siena. De fresco’s in de Sala dei Nove vormen een van de omvangrijkste en belangrijkste profane muurschilderingen uit de Middeleeuwen. Lorenzetti schilderde de Allegorie en de Effecten van goed en slecht bestuur in 1338-1339.
De cyclus begint op de achterwand met de Allegorie van de Goede Overheid die gedomineerd wordt door de figuren van Justitie, (Giustizia, met Concordia aan de voeten) en centraal de Vegliardo die zowel een symbool is van het algemeen welzijn als van Siena.
La Giustizia
|
De deugd die algemeen ten grondslag ligt aan deze complexe representatie van goed bestuur en de verzen die ermee gepaard gaan, is de Gerechtigheid. Het is geen toeval dat Iustitia in beide allegorieën voorkomt.
|
|
Ambrogio Lorenzetti, Allegoria del Buon Governo, la Giustizia (Allegorie van Goed Bestuur, Gerechtigheid),
Sala dei Nove, Palazzo Pubblico, Siena [3]
|
La Giustizia wordt zittend op de troon, links in het fresco afgebeeld. Kijkend naar de hemel wordt zij geïnspireerd door Sapientia, de Wijsheid. Tussen de twee loopt een titulus die het eerste vers van de Liber Sapientiae verwoordt (1,1): "Diligite iustitiam qui iudicatis terram", een verwijzing naar hetzelfde vers dat ook geschilderd werd op het perkament dat het kind Jesus vasthoudt in de Maestà van Simone Martini [5].
De grote weegschaal van Sapientia bestaat uit twee schalen [6] die de delen van rechtvaardigheid vertegenwoordigen die Aristoteles behandeld heeft in zijn Etica nicomachea (V, 5): links staat een roodgeklede engel voor verdelende rechtvaardigheid, terwijl de corrigerende rechtvaardigheid rechts in het wit gekleed is [4].
Rechtvaardigheid als sluitstuk van de vier kardinale deugden
In de 13e eeuw werden de werken van Aristoteles herontdekt. Zijn vier kardinale deugden werden samen met de christelijke drie goddelijke deugden samengevoegd tot de zeven deugden. Door Thomas van Aquino werd dit alles in de katholieke filosofie opgenomen, waarmee de leer van Aristoteles de belangrijkste filosofische basis van de katholieke moraalleer en de middeleeuwse politieke theorie werd.
Ieder het zijne geven wil zeggen dat je zodanig dient te handelen dat je daarmee de andere precies dat geeft of laat wat hem of haar toekomt. Dat vereist echter dat je eerst weet wat die ander toekomt. Daarvoor is de deugd van de wijsheid nodig. Om te zorgen dat je ook daadwerkelijk precies het goede geeft, moet je de deugden van moed en matigheid bezitten: de durf om het te doen en de beheersing om de juiste maat te houden. Op deze wijze is rechtvaardigheid het sluitstuk van de vier kardinale deugden: je handelt rechtvaardig als je dat doet op basis van wijsheid, moed en matigheid.[5]
Concordia zit aan de voet van de troon van Iustitia, met een schaaf op haar knieën, verwijzend naar gelijkheid onder de burgers [6].
|
| |
|
Ambrogio Lorenzetti, particolari dell'Allegoria del Buon Governo (la Sapienza incoronata) [1]
|
Zeer prominent komt de deugd Justitia in beeld. Op de schalen van haar balans worden de verdelende en de vereffende rechtvaardigheid afgebeeld. Opvallend zijn de koorden die van de schalen afhangen en bij elkaar komen in de hand van een andere deugd: Concordia. Concordia maakt van de beide koorden een enkel koord dat ze in handen geeft van de burgers die allen, keurig in de rij, met 'de neuzen dezelfde kant op' staan. Kennelijk is bedoeld aan te geven dat rechtvaardig bestuur de samenleving ordent en tussen de burgers een band schept, hen verbindt. Op haar schoot heeft Concordia een blokschaaf om te benadrukken dat in een rechtvaardige staat de burgers als gelijken worden behandeld. Een blokschaaf wordt immers gebruikt om oneffenheden weg te werken [7].
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
 |
|
 |
|
 |
| Ambrogio Lorenzetti, Allegoria del Buon Governo (dettaglio, parte sinistra), Palazzo Pubblico, Siena. a sinistra: la Pace, la Fortezza e la Prudenza |
|
Ambrogio Lorenzetti, Allegoria del Buon Governo (dettaglio), Palazzo Pubblico, Siena. In alto sono rappresentate le tre virtù teologali (da sinistra Fede, Carità e Speranza). Subito sotto il Comune / Bene Comune. Sotto ancora la Lupa romana che allatta i gemelli
|
|
Ambrogio Lorenzetti, Allegoria del Buon Governo (dettaglio), Palazzo Pubblico, Siena. Van links naar rechs:: la Magnanimità, la Temperanza e la Giustizia |
 |
|
 |
|
 |
| Ambrogio Lorenzetti, Allegoria del Buon Governo, 1338-1339, Sala della Pace, Palazzo Pubblico, Siena |
|
Ambrogio Lorenzetti, Effetti del Buon Governo in città, 1338-1339, Sala della Pace, Palazzo Pubblico, Siena |
|
Ambrogio Lorenzetti, Effetti del Buon Governo in campagna, 1338-1339, Sala della Pace, Palazzo Pubblico, Siena
|
 |
|
 |
|
 |
Ambrogio Lorenzetti, Allegoria del Buon Governo, (particolare della Giustizia, e il titulus 'Diligite iustitiam qui iudicatis terram'), Palazzo Pubblico, Siena
|
|
La Sapienza incoronata
|
|
Il gruppo della "Giustizia retributiva" |
 |
|
 |
|
 |
Il gruppo della "Giustizia commutativa"
|
|
La Concordia |
|
Dalla vita dei due angeli della giustizia partono due corde che, nella mano della Concordia, si riuniscono in una corda sola...
|
|
|
|
|
|
Arte in Toscana | Ambrogio Lorenzetti | Allegoria ed Effetti del Buono e del Cattivo Governo
Travel Guide Tuscany | Palazzo Pubblico in Siena
Photo QAlbum | Il ciclo del Buono e del Cattivo Governo | Het albumarchief van Google (Picasa)
Comune Siena | www.comune.siena.it
R. Bartalini, La 'Maestà' della loggia del Palazzo Pubblico di Siena, in Ambrogio Lorenzetti, a cura di A. Bagnoli, R. Bartalini e M. Seidel, catalogo della mostra (Siena, 22 ottobre 2017-21 gennaio 2018), Silvana, 2017 | www.academia.edu
Bibliografia
Chiara Frugoni , Una lontana cittą: Sentimenti e immagini nel Medioevo, G. Einaudi (Saggi), 1983
Chiara Frugoni, Pietro and Ambrogio Lorenzetti, 1988
Chiara Frugoni, Paradiso vista Inferno. Buon Governo e Tirannide nel Medioevo di Ambrogio Lorenzetti, Bologna, Il Mulino, 2019
Quentin Skinner, Ambrogio Lorenzetti: The artist as political philosopher. In Proceedings of the British Academy, Volume 72: 1986. pp. 1-56 (1987)
Ambrogio Lorenzetti. Il Buon Governo, ed. Enrico Castelnuovo, contributi di Maria Monica Donato; Furio Brugnolo, Milano 1995
R. Starn and L. Partridge, Arts of Power: Three Halls of State in Italy, 1300–1600, Berkeley/ Los Angeles/Oxford, 1992
A. Bagnoli (a cura di), R. Bartalini (a cura di), Ambrogio Lorenzetti. Catalogo della mostra (Siena, 22 ottobre 2017-21 gennaio 2018), Silvana, 2017
M. Civai, Il palazzo pubblico e il museo civico di Siena, Editore Betti, Siena, 1999
Toscana. Guida d'Italia (Guida rossa), Touring Club Italiano, Milano 2003, p. 536.
[1] Foto lasciato nel dominio pubblico. Fonte Picasa Web Albums | Il ciclo del Buono e del Cattivo Governo
[2] LORENZETTI, Ambrogio di Michela Becchis - Dizionario Biografico degli Italiani - Volume 65 (2005) | www.treccani.it
[3] Foto tratta di www.aiwaz.net, lasciato nel dominio pubblico.
[4] Aristoteles verdeelt de specifieke rechtvaardigheid weer in distributieve rechtvaardigheid en commutatieve rechtvaardigheid. Deze vorm van rechtvaardigheid draait om gelijkheid. Aristoteles verdeelt de specifieke rechtvaardigheid weer in distributieve rechtvaardigheid en corrigerende rechtvaardigheid. In het geval van distributieve rechtvaardigheid gaat het erom dat een ieder het deel krijgt dat gelijk is aan de door hem geleverde inspanning. In het geval van corrigerende rechtvaardigheid gaat het erom dat iemand die door een ander benadeeld is een compensatie ontvangt die gelijk is aan het geleden nadeel. [Uit Ethica Nicomachea, gepublicerd onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen, Wikipedia]
[5] Gelicht uit het Wikipedia artikel Rechtvaardigheid - Wikipedia, gepublicerd onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen,
[6] Over de vernieuwende voorstelling van Concordia cfr. Frugoni 1983, pp. 146-147.[10]
[7] [Tineke Cleiren, Antoine Hol, Strafrecht, Amsterdam University Press, 2018 ]
[10] Marco M. Mascolo, Alessandra Caffio, «Al servizio dei Nove: Ambrogio Lorenzetti 'pittore civico'» (con un paragrafo di A. Caffio), in «Ambrogio Lorenzetti», catalogo della mostra (Siena, 22-ottobre 2017-21 gennaio 2018), a cura di A. Bagnoli, R. Bartalini, M. Seidel, Silvana Editoriale, Cinisello Balsamo 2017, pp. 391-425. Le note p. 423.
|
|
| |
|
|
![Toacana ] Galleria di immagini](/titels/albump.gif){kind=small}
