Niki de Saint Phalle, L'Imperatrice, Giardino dei Tarocchi, Capalbio [1]
Capalbio, Giardino dei Tarocchi | Niki de Saint Phalle, De Keizerin (L'Imperatrice)
De Giardino dei Tarocchi is een monumentale beeldentuin die aangelegd werd door de beeldhouwster Nikki de Saint Phalle vlakbij Capalbio is een klein stadje in het zuiden van de Toscane. Voor de aanleg van het park liet Niki de Saint Phalle zich inspireren door het park Güell van Gaudi in Barcelona en het Parco dei mostri in Bomarzo. Niki de Saint Phall begon in 1979 aan het park te werken samen met haar echtgenoot Jean Tingely en ze werkte er bijna 20 jaar aan. Op 15 mei 1998 werd de Giardino officieel voor het publiek geopend.
Niki de Saint Phalle, Il Mago, La Papessa, Giardino dei Tarocchi, Capalbio [2]
De Imperatrice-Sfing of Keizerin in de Giardino dei Tarocchi
Het beeldenpark Giardino dei Tarocchi is het magnum opus van Niki de Saint Phalle. Op fraaie en speelse wijze heeft de in 1930 geboren, Franse kunstenares 22 sculpturen gerealiseerd die los gebaseerd zijn op de 22 figuren van het tarot-spel. De beelden, die allen verschillend zijn in grootte, zijn gedecoreerd met mozaïeken, met stukjes keramiek en glas en spiegels. Sommige beelden zijn zo groot dat je er kan binnengaan en kinderen kunnen enkele beelden beklimmen.
De beelden zijn geplaatst in een schitterend decor met waterpartijen en planten. Als je het park binnenwandelt kom je aan een fontein, en twee majestueuze beelden, Il Mago en La Papessa. In het waterbassin treffen we één van de typische, mechanische kunstwerken aan van Jean Tinguely, La Ruota della Fortuna (het Rad van Fortuin).
Links van de fontein staat L’Imperatrice-Sfing.
“L’imperatrice è la grande dea. É la regina del cielo. Al tempo stesso madre, puttana, emozione, magia sacra e civiltà. All’imperatrice ho dato la forma di una sfinge. Ho vissuto per anni all’interno di questa madre protettiva. Mi serviva anche come luogo d’incontro con coloro che lavoravano a questo progetto. É qui dentro che ci riunivamo a prendere il caffè. E su tutti voi la sfinge ha esercitato il suo fascino fatale"[7].
Niki de Saint Phalle
De ‘Imperatrice of Keizerin, een monumentaal beeld van een vrouw met zwart gezicht, blauw haar en rode kroon op het hoofd, istaat links achter De Magiër. Het beeld is binnenin uitgerust met een keuken, een badkamer en een slaapkamer. Het is een klein appartement waarin Niki de Saint Phalle een tijdlang zou wonen.
Suggestieve beelden van de Imperatrice in de Giardino dei Tarocchi, Capalbio [2]
Een kleine geschiedenis
In 1955 begon haar samenwerking met de Zwitserse kunstenaar Jean Tinguely, met wie ze op 13 juni 1971 trouwde. In hetzelfde jaar bezoeken ze het Parc Güell in Barcelona. Het werk van Antoni Gaudí zal van grote invloed zijn bij haar beslissing om haar eigen beeldentuin te bouwen. In 1960 stelde Tinguely haar voor aan Pontus Hultén, de directeur van het Moderna Museet in Stockholm, Zweden. In de komende jaren zou hij haar uitnodigen om deel te nemen aan belangrijke tentoonstellingen en haar kunstwerken voor het museum verwerven. Later zou hij de eerste directeur worden van het Centre Georges Pompidou in Parijs (1974-1981).
In het midden van de jaren zestig presenteerde Niki de Saint Phalle haar versie van de oervrouw, de Nana's. Haar Nanafiguren, expressieve in felle kleuren beschilderde metershoge vrouwenbeelden in polyester en staal, maakten haar wereldberoemd en veroorzaakten ophef in de moderne kunstwereld.
In maart neemt Niki deel aan een tentoonstelling, Bewogen Beweging, georganiseerd door Ponthus Hultén in het Stedelijk Museum in Amsterdam. De tentoonstelling wordt later ook getoond door het Moderna Museet in Stockholm en het Louisiana Museum in Humlebaek, Denemarken.
In 1966 maakte ze in Stockholm een 27 meter lange liggende Nana, die je via de vagina kon binnenwandelen, HON – en katedral. Een rood-groen verkeerslicht regelde de toegang via de vagina. Bij de ingang rammelde een molen van Tinguely op muziek van Bach. Er was een bioscoop met 12 zitplaatsen waar een film met Greta Garbo vertoond werd. Er was een planetarium in de linkerborst en een melkbar aan de rechterkant. Er was ook een kleine tentoonstelling van kleine schilderijen, een telefooncel, een knuffelhoek op de linkerknie, en een dakterras bij de navel.
Niki de Saint Phalle, Hon, – en katedral(1966), op de ladder Niki de Saint Phalle, recht Jean Tinguely en links Pontus Hultén
[Hon - en Katedral', 1966, Moderna Museet, Collection Moderna Museet Stockholm. Foto Hans Hammarskiöld]
In augustus organiseert het Stedelijk Museum in Amsterdam haar eerste overzichtstentoonstelling met de titel Les Nanas au pouvoir. Voor die gelegenheid creëert Niki haar eerste Nana Dream House en Nana Fountain. De nieuwe werken zijn gemaakt van polyesterhars, een materiaal waarmee Niki net begon te experimenteren.
Niki drukt er voor het eerst de wens uit ooit in een van haar beelden te willen wonen, een droom die ze in haar Toscaanse beeldentuin zou realiseren.
L'Imperatrice
Van 1983 tot 1988 woonde Saint Phalle in de Giardino bij Capalbio, in een klein appartement dat ze had gebouwd in L'Imperatrice. Op de tweede verdieping was in de ene borst haar slaapkamer en in de andere haar keuken. Elk van deze twee kamers had een verzonken cirkelvormig raam, dat van buitenaf bekeken een omgekeerde tepel leek. In 2000 zou ze zich herinneren: "Eindelijk zou mijn levenslange wens om in een sculptuur te leven worden vervuld: een ruimte die volledig uit golvende rondingen bestaat ... Ik wilde een nieuwe moeder uitvinden, een moedergodin, en herboren worden in zijn vorm ... Ik zou in de ene borst slapen. In de andere zou ik mijn keuken zetten ". [8]
In de spiegelende ruimte staat ook ‘Il Carro of de Wagen met een zegevierende koningin.
Suggestieve beelden van het interieur van l'Imperatrice in de Giardino dei Tarocchi, Capalbio [2]
Op de begane grond bevond zich een grote gespiegelde ruimte met een gespiegelde eettafel waar ze de lunch zou serveren aan arbeiders en kunstenaars, onder een kroonluchter die Tinguely had gemaakt met een koeienschedel.[8] Ze gebruikte deze moederrol om haar autoriteit te versterken bij het leiden van het team van mannen dat ze nodig had om haar project uit te bouwen. Uiteindelijk zou ze de krappe ruimte "in de baarmoeder van haar moeder" beu worden en na 1988 zou ze verhuizen naar een studio die ze op de locatie ondergronds had gebouwd. Haar assistent Ricardo Menon zou ter plaatse in de toren van Babel wonen, nauw samenwerken met Saint Phalle en voor haar zorgen tijdens verlammende opflakkeringen van artritis.[8]
1 - Il Mago
2 - La Papess
3 - L’Imperatrice-Sfing
4 -
Imperatore
5 - La Torre di Babele
6 - Il Papa
7 - Il Sole
8 - L’Impiccato
9 - La Giustizia
10 - L’Eremita
11 - La Stella
12 - La Scelta
13 - Il Carro
14 -
Il Giudizio
15 - La Temperanza
16 - La Luna
17 - Il Gatto
18 - L’Oracolo
19 - Il Profeta
20 - La Morte
21 - Il Diavolo
22 - Il Mondo
La Ruota della Fortuna
La Forza
Visit the interacted map to learn more about the sculptures of the Tarot Garden [5]
Il Carro
Sinds 1996 zijn er in de Keizerin of Imperatrice ook andere kleine tarotfiguren ondergebracht: il giudizio, le stelle en il carro (het oordeel, de sterren en de strijdwagen). Il Carro bestaat uit en echte kar die wordt getrokken door een gouden paard, waarvan de zwarte schaduw op de voorkant van het beeld gschilderd is. De vrouw die deze strijdwagen bestuurt is een teken van triomf [9].
Niki de Saint Phalle, Il Carro, het interieur van l'Imperatrice in de Giardino dei Tarocchi, Capalbio [2]
Niki de Saint Phalle, Giardino dei Tarocchi
De Giardino dei Tarocchi is gelegen in Garavicchio, een frazione van Capalbio, enkele kilometers ten zuiden van de stad.
Il Giardino dei Tarocchi | Niki de Saint Phalle
Adres | Garavicchio - Capalbio (GR)
Open | Van 1 april to 15 oktober: 14.30 – 19.30 www.nikidesaintphalle.org
Helaas is de Tarottuin niet het hele jaar geopend. De tuin is ook enkel 's middags geopend van 14.30 tot 19.30 uur. Dit betekent natuurlijk dat je, zeker tijdens de vakanties (op feestdagen enin augustus), echt veel mensen in het park kan verwachten die een ontspannen bezoek onmogelijk maken.Toch is de Giardino ook tijdens de winter enkele dagen geopend. Naar de wens van de kunstenaar Niki de Saint Phalle is het park elke eerste zaterdag van de maand, van 9.00 tot 13.00 uur, gratis toegangkelijk. Als de eerste zaterdag van de maand valt op een feestdag, wordt de opening uitgesteld tot de volgende zaterdag.
Toscane is een van de meest spectaculaire streken in Italië. Hier ligt is de bakermat van de Italiaanse Renaissance. In de prachtige heuvels van de Toscaanse Maremma, gelegen ten noorden van Capalbio, ligt de idyllische vakantiehuis Santa Pia, waar gasten van over de hele wereld kunnen meegenieten van het echte Italiaanse leven, la dolce vita Italiana. Op een dominante plek boven op een hoge heuvel kijkt het vakantiehuis uit over het omringende Toscaanse heuvellandschap.
Geheime plekken in het zuiden van Toscane | Podere Santa Pia
Numa Hambursin, Niki de Saint Phalle : L'ombre et la lumière / Shadow and light, Paris, In Fine éditions d'art, 2019
Élisabeth Reynaud, Niki de Saint Phalle : Il faut faire saigner la peinture !, Paris, Éditions Écriture, 17 septembre 2014
Eléonore Duchêne, Niki de Saint Phalle et Jean Tinguely. Les Bonnie & Clyde de l'art contemporain, 2014, Niki de Saint Phalle au Grand Palais, Paris | www.academia.edu
Beth Kearney, L'Art féministe de Niki de Saint Phalle, Dire, 2018 | www.academia.edu
Annika Öhrner, Niki de Saint Phalle Playing with the Feminine in the Male Factory: HON – en katedral | www.stedelijkstudies.com
Sinister plezier, hoe het labyrint ons voorbereidde op het postinternet tijdperk - Features - Metropolis M | www.metropolism.com
het symposium Lose Yourself! – A symposium on Labyrinthine Exhibitions as Curatorial Model plaats bij het Stedelijk Museum te Amsterdam. Centraal stonden de iconische tentoonstellingen Dylaby in het Stedelijk Museum Amsterdam (1962) en Hon, en katedral (She – a Cathedral) in het Moderna Museet Stockholm (1966).
Sya van 't Vlie, 'Dylaby'. Daniel Spoerri´s inbreng in de voorgeschiedenis en realisatie | www.syavantvlie.nl
Jack de Nijs, Nikki de Saint Phalle in Stedelijk Museum, 23 augustus 1967