|
|
| I T |
Andrea Orcagna, Crocifissione e ultima cena, Fondazione Salvatore Romano, Santo Spirito (1365) (1)
|
![Toacana ] Galleria di immagini](../../titels/albump.gif){kind=small}
Andrea Orcagna, Cenacolo, Crocifissione e ultima cena (1365), Santo Spirito, Firenze |
| Het fresco van Andrea Orcagna in het klooster van Santo Spirito dateert uit 1365. Het laatste Avondmaal is deel van een wandvullend fresco, met een prachtige kruisiging als centrale onderwerp. In het oude stadscentrum kan je een achttal fresco's bezoeken die het cenacolo als onderwerp hebben. In Santa Croce is de voormalige refter van het Franciscaner klooster beschilderd met de grote Levensboom van Taddeo Gaddi's 14e-eeuwse Laatste Avondmaal. Dit fresco heeft eenzelfde compositie als het fresco in Santo Spirito.
Fondazione Salvatore Romano
Salvatore Romano was een Italiaanse kunst- en antiekhandelaar. Hij liet op eigen kosten de 14e-eeuwse Cenacolo di Santo Spirito restaureren en in 1946 schonk hij zijn kunstcollectie aan de stad Firenze, die het als een stichting, de Fondazione Salvatore Romano binnen haar musea liet functioneren. Romano had zich in het bijzonder op middeleeuwse en renaissancistische beeldhouwkunst toegelegd, en zijn verzameling bevatte o.a. werk van Tino di Camaino, Jacopo della Quercia en Donatello.
|
 |
Andrea Orcagna, Crocifissione (particolare), Fondazione Salvatore Romano, Santo Spirito (1365) (1)
|
Het is de oude refter van het Augustijner klooster, bestaande uit een grote zaal bedekt met een mooi spanten plafond. Het is een van de weinige overblijfselen van het middeleeuwse klooster dat in de vijftiende eeuw gerenoveerd werd door Filippo Brunelleschi. Maar de waarde van deze bijzondere ruimte werd pas relatief recent erkend. Aan het einde van de negentiende eeuw werd het cenacolo nog gebruikt als tramremise. De toegangspoort voor deze remise vernietigde het laatste avondmaal van Andrea Orcagna. Rechts zien we nog twee figuren, en een toekijkende augustijn. Boven het fragmentarische Laatste Avondmaal blijft echter een grote kruisiging over, die ook dateert uit dezelfde periode (tussen 1360 en 1365). Damien Wigny noemde dit intuïtief het beste werk van Orcagna.
|
|
Andrea Orcagna, Crocifissione (particolari), Fondazione Salvatore Romano, Santo Spirito (1365) (2) |
Het zeer beschadigde fresco van de kruisiging op de dwarse muur, werd geschilderd door Andrea Orcagna en zijn leerlingen (1360). Sommige auteurs schrijven dit werk toe aan Nardo di Cione, broer van Andrea. Vermoedelijk werkten ze samen aan het fresco. De engelen geven de scene hier iets onwerkelijks, en herinneren aan De kruisiging van Giotto di Bondone (1304-1306) in de Scrovegni kapel in Padua. Links de Maagd en de vrouwelijke heiligen, rechts de Romeinse soldaten. |
|
Andrea Orcagna, Crocifissione (particolari), Fondazione Salvatore Romano, Santo Spirito (1365) (2)
|
Aan het einde van de negentiende eeuw werd het cenacolo nog gebruikt als tramremise. De toegangspoort voor deze remise vernietigde het grootste deel van het Laatste avondmaal van Andrea Orcagna. Links zien we nog fragmenten van een monnik in een nis, waarschijnlijk sant'Agostino, centraal nog het fragment van het hoofd van een apostel. Rechts zien we Thomas, met een welsprekend gebaar van twijfel en ongeloof, en nog een andere apostel, en in een nis een toekijkende monnik.
|
 |
Andrea Orcagna, Ultima cena, particolare due apostoli (san Tommaso, con un eloquente gesto di dubbio, e un altro, Santo Spirito) e un santo agostiniano, separato in una nicchia (Fondazione Salvatore Romano), 1360-65 ca. (2)
|
De ingang van de Fondazione Salvatore Romano bevindt zich in het gebouw links van de Santo Spirito-kerk.
|
|
Het is interessant om het cenacolo van Orcagna te bekijken in de context van de iconografie van het Laatste Avondmaal in Firenze in de 14e en 15e eeuw. De beeldtaal van Orcagna vertoont opvallende gelijkenissen met het cenacolo van Taddeo Gaddi in het Refettorio van Santa Croce (Museo dell'Opera di Santa Croce) dat tien jaar eerder werd geschilderd. De compositie is heel duidelijk vergelijkbaar. Het patroon van de versiering van de refter is het oudst bekende en werd typerend voor de kloosterlijke cenacoli. Georganiseerd als een enorm drieluik met een soort predella, toont het een grote kruisiging in het midden bovenaan, (hier voorgesteld als de Levensboom, een iconografie die ontleend is aan de Lignum Vitae van San Bonaventura). De Levensboom wordt omringd door twee paar scènes aan de zijkanten en daaronder het Laatste Avondmaal. Deze Ultima cena is het eerste prototype van de Florentijnse cenacles die de refters van de meest prestigieuze kloosters in de stad zullen versieren. Taddeo Gaddi was ook vertrouwd met de Albero della Vita van Pacino di Buonaguida die bewaard wordt in de Galleria dell'Accademia in Firenze, en ontleende vele elementen aan zijn compositie. Het kruis is in christelijke kunst sterk verbonden met de levensboom. De bijbelse iconografie van het kruishout werd in de twaalfde eeuw ontwikkeld, het is een geschiedenis waarin Seth, Salomon en de koningin van Saba een bijzondere rol speelden. De fresco's in het koor van de Santa Croce in Firenze zijn gewijd aan de Legende van het Ware Kruis en werden geschilderd door Agnolo Gaddi, een zoon van Taddeo Gaddi.
|
 |
| Taddeo Gaddi, Albero della Vita, Ultima cena e storie sacre, 1355 circa, affresco, Firenze, Refettorio della basilica di Santa Croce, Firenze (Museo dell'Opera di Santa Croce) (2) |
 |
||||
Comune di Firenze |
 Andrea Orcagna, Cenacolo, Santo Spirito (Fondazione Salvatore Romano) |
|||
Bibliografie
|
||||
 |
||||
|
||||
