|
|
La Sagra is een verloren gegaan fresco van Masaccio, dat zich ooit op een lunet boven een deur bevond in de kloostergang van de Sanrta del Carmine in Firenze [1]
|
|
![Toacana ] Galleria di immagini](/titels/albump.gif){kind=small}
Masaccio (1457-1504), La Sagra, een verloren gegaan fresco in de kloostergang van de Sanrta del Carmine in Firenze |
Tommasso Masaccio (1401-1428) was een belangrijke Italiaanse renaissance schilder uit de 15e eeuw. Hij wordt vaak beschouwd als een van de grondleggers van de moderne schilderkunst en werd beïnvloed door de humanistische en vernieuwende ideeën van de renaissance. De jonge Masaccio, die vanaf 1422 als pictor was ingeschreven bij de Arte dei Medici e Speziali, schilderde in dezelfde periode ook de Sagra of Saga voor het klooster van Santa Maria del Carmine: een fresco in groene aarde in de kloostergang van het klooster, bedoeld om de gebeurtenis van de inwijding van de kerk te herdenken, die plaatsvond op zondag 19 april 1422, meer dan honderdvijftig jaar na het leggen van de eerste steen in 1268, toen de eerste broeders Karmelieten zich in Firenze hadden gevestigd. Masaccio's originele fresco bevond zich in het lunet achter de toegangsdeur van het klooster van de kerk. Het werd door de kunstenaar geschilderd in 1426 of 1427 en vernietigd in de 17e eeuw toen het klooster werd verbouwd [6].
En gelukkig bleven er van de Sagra enkele tekeningen over, waaronder die van Michelangelo, een jeugdwerk uit het einde van de 15e eeuw, en van andere 16e-eeuwse kunstenaars, die ons, zij het gedeeltelijk, een meer dan voldoende indicatie geven van de schoonheid van het origineel [2].
|
|
Florentijnse kunstenaar uit de tweede helft van de 16e eeuw, tekening van Masaccio's Sagra. Firenze, Uffizi, Gabinetto dei Disegni [4]
|
Feit is dat de weinige tekeningen, allemaal gedeeltelijk, van de Sagra, die sinds het begin van de 17e eeuw zijn vernietigd of aan het oog onttrokken, mede door toedoen van Michelangelo, een verslag geven van een plechtige gebeurtenis van grote religieuze en burgerlijke waarde, waarbij krachtig gedrapeerde figuren over het plein naar de kerk of naar een hypothetisch altaar dat mogelijk in de buurt van het parvis is opgericht, marcheren. De schaduw die de ochtendzon achter de figuren werpt, geeft duidelijk de richting van de processie aan. Uit de fragmenten van de scène die uit andere tekeningen kunnen worden gereconstrueerd, blijkt echter dat zich aan de overkant andere mensen bevonden, met de kerk achter zich, en zij liepen naar wat het centrum van de gebeurtenis moet zijn geweest, waarschijnlijk een openluchtaltaar [2].
|
|
Disegnatore tardo cinquecentesco, copia parziale della Sagra del Carmine di Masaccio, disegno a penna su carta preparata con lumeggiature a biacca. Collezione privata [5]
|
 |
| Michelangelo, copia parziale della Sagra del Carmine, perduto affresco di Masaccio, penna e gesso rosso su carta, Vienna, Albertina |
De Brancacci-kapel
De kapel heef tin 1990 been eerste uitstekende restauratie ondergaan waarbij de zwarte roetlaag van kaarsvet en de beschermende "film" van ei en caseïne, die in de 18e eeuw werd gebruikt om de kleuren op te lichten, die de fresco's inmiddels zwart hadden gemaakt, verwijderd werden. De fresco's hebben een uitzonderlijke helderheid en levendigheid, waardoor de verschillen tussen Masolino's en Masaccio's werk duidelijk te onderscheiden zijn (vergelijk Masolino's sereniteit en kalmte in de Verzoeking van Adam en Eva met de getormenteerde en uitgesproken kwelling van Masaccio's Verdrijving uit het Aards Paradijs).
|
||||
 |
||||
Affreschi di Masaccio e Filippino Lippi sulla parete sinistra della Cappella Brancacci, Santa Maria del Carmine, Firenze [3]
|
||||
De zorgvuldige restauratie bracht de sinopiatekeningen van twee scènes op de muur achter het altaar aan het licht en onthulde Masaccio's onvergelijkbare beheersing van de clair-obscur techniek, die samen met een interessant en vernieuwend perspectiefschema voor veel verwondering en bewondering zorgde onder 15e-eeuwse Florentijnse schilders. Ook Michelangelo maakte bijvoorbeeld enkele kopieën van fresco's van Masaccio. Masaccio's voorstelling van de met zijn schaduw genezende Petrus (links van het altaar in het onderste register) toont bedelaars en kreupelen met een revolutionair realisme, en waarvan het perspectief oorspronkelike en snijpunt had in de Kruisiging die zich centraal op de achterwand bevond.
|
||||
|
||||
 |
 |
 |
||
La Cappella Brancacci, Santa Maria del Carmine, Firenze
|
La Cappella Brancacci, visione della parete sinistra, Santa Maria del Carmine, Firenze
|
La Cappella Brancacci, visione della parete destra, Santa Maria del Carmine, Firenze
|
||
Masaccio kan enige kennis hebben gehad van de reliëfs van de Ara Pacis in Rome met de keizerlijke processie van Augustus, toen hij in 1423 mogelijk naar Rome reisde voor het Giubileo of Jubeljaar, hoewel het er ook op lijkt dat de reliëfs toen nog bedekt waren door de superfetaties die door eeuwenlange verwaarlozing waren achtergelaten [2]. De Ara Pacis, een meesterwerk van de Romeinse beeldhouwkuns, stond oorsprnkelijk buiten de stadsmuren op het Marsveld (Campus Martius), destijds een open vlakte ten noorden van de stad.
|
 |
Processional scene (south side), Ara Pacis Augustae (Altar of Augustan Peace) 9 B.C.E. (Ara Pacis Museum, Rome) [7] Ara Pacis Augustae (Altaar van de Vrede van Augustus). 4 juli 13 v.o.t. stemt de Romeinse Senaat (in een constitutio) voor de triomfantelijke terugkeer van Augustus uit Gallië en Hispania (Frankrijk en Spanje). 30 januari 9 v.o.t. wordt het monument ingewijd. (Museo dell'Ara Pacis, Rome)
|
De reliëfs zijn buitengewoon precies gehouwen. De deelnemers aan de processie zijn geen geïdealiseerde figuren zoals vaak bij Griekse beeldhouwkunst het geval is, maar herkenbare portretten van individuele mensen. Augustus en zijn directe opvolgers werden meestal afgebeeld in een 'magistratelijke' rol, vaak in toga, om een al te vorstelijke indruk te vermijden. Maar die toga's hadden onder het bewind van Augustus wel een nieuw ontwerp gekregen: ze waren dubbelgelaagd, als priestergewaden. Deze nieuwe kledingstijl was stevig ingebed in de bestaande kledingtraditie. Op het reliëf van het Ara Pacis zijn Augustus en zijn familieleden gehuld in de nieuwe weelderig gedrapeerde toga's, terwijl alle figuren die niet tot de keizerlijke familie behoren de veel eenvoudiger oude toga dragen. De keizerlijke familie wordt dus afgebeeld als een traditionele Romeinse familie, maar het is wel een nieuw soort traditionele Romeinse familie [8].
|
[1] Deze foto behoort tot het Publiek domein. Ontleend aan Traveling in Tuscany.
|
|
|
|
