Murlo, Il Cappellone, Museo Archeologico Antiquarium di Poggio Civitate, Palazzo Vescovile, Murlo

De Etruskische cultuur is de eerste grote beschaving op het Italisch schiereiland. In hun bloeitijd (7e - 6e eeuw v.o.t.) vormden de Etrusken een van de hoogst ontwikkelde volken van de oudheid.
We kennen de Etruskische architectuur best uit de dodensteden, meestal necropolis genoemd. Pas recent is in Murlo een belangrijk aristocratisch paleis opgegraven en wetenschappelijk onderzocht.[2]

Murlo

Murlo is een prachtig op een heuvel gelegen ommuurd dorp dat op zo'n dertig kilometer ten zuiden van Siena ligt.
Op het grondgebied van Murlo zijn talrijke Etruskische gebruiksvoorwerpen gevonden die bewaard worden in het plaatselijke Archeologisch museum, Antiquarium di Poggio Civitate. Het grootste deel van de tentoongestelde archeologische vondsten zijn afkomstig van Poggio Civitate, een Etruskisch archeologische site die zich op korte afstand ten oosten van Murlo bevindt en waar al tientallen jaren opgravingen plaatsvinden onder impuls van Amerikaanse universiteiten. De opgraving van het paleis vormde een fundamentele stap in de kennis van de Etruskische woonarchitectuur.

De opgravingslocatie van Poggio Civitate ligt ongeveer 25 km ten zuiden van Siena. Hier ontwikkelde zich een van de vroegste Etruskische proto-stedelijke omgevingen. Aan het einde van de 8e eeuw v.o.t. begonnen aristocraten op deze plaats een groot gebouwencomplex te bouwen, bestaande uit een grote woonstructuur, een monumentaal industrieel gebouw en een vroege tripartiete tempel. Het zijn de grootste gebouwen uit deze tijdsperiode die bekend zijn rond de Middellandse Zee.
Elk van deze drie gebouwen was weelderig versierd met terracotta sculpturen. De ontdekking van deze terracotta bekleding en decoratie-elementen van de daken heeft waardevolle informatie opgeleverd over de techniek en ideologie van de macht van die tijd [4]. Zo is Poggio Civitate een van de belangrijkste plaatsen voor de studie van de archaïsche Etruskische cultuur.

Het topstuk van deze interessante museumcollectie is de Cappellone, een terracotta beeld dat opvalt door het bijzondere hoofddeksel. De vreemde puntige en breedgerande hoofdtooi doet denken aan een Mexicaanse hoed, een sombrero. Met de fresco's in het graf van de helse Quadriga in Sarteano, is de Cappellone een van de belangrijkste Etruskische ontdekkingen van de afgelopen decennia. [8]

Poggio Civitate

De eerste vondsten op de archeologische site van Poggio Civitate dateren uit de jaren 1920 na opgravingen door Dario Neri en Ranuccio Bianchi Bandinelli. Een echte opgravingscampagne begon echter pas in de jaren 1970 na de ontdekking van een weelderige woonstructuur voor leden van de sociale elite van Poggio Civitate.

Op de tweede verdieping van het Antiquarium di Poggio Civitate die gewijd is aan de architecturale decoratie van deze prinselijke residentie, zien we de reconstructie van een deel van het dak, met daarbovenop de buitengewone terracotta beelden, daterend uit het begin van de zesde eeuw v.o.t., en versierd met een lange fries van kleitabletten. Tussen de beelden op de nok valt de beroemde Cappellone op, die het echte symbool van Murlo geworden is. De grote terracotta figuur werd lang geïnterpreteerd als de afbeelding van een prins of voorouder van de prinselijke familie van Poggio Civitate.

De site van Poggio Civitate beslaat twee Etruskische gebouwencomplexen, het eerste van de 7e eeuw v.o.t en het tweede van de 6e eeuw v.o.t.. Daarnaast werden er resten gevonden van nog oudere nederzettingen die teruggaan tot de IJzertijd, in de 10e eeuw v.o.t. De eerste opgravingen in Poggio Civitate dateren van 1966 [5] [6].
Een groot deel van de archeologische vondsten worden bewaard in het Etruskische museum Antiquarium di Poggio Civitate, dat sinds 1988 in het voormalige Palazzo Vescovile is gevestigd[3].

Gebouwen 7e eeuw v.o.t.

Traditioneel worden Etruskische gebouwen van de 7e eeuw v.o.t. omschreven als van een oriëntaliserende stijl. Het had te maken met de aansluiting van het Etruskische rijk met handelsroutes met Magna Graecia en met Klein-Azië. Talrijke Griekse vazen die in Poggio Civitate gevonden werden, wijzen op deze handelscontacten. In deze periode werden drie gebouwen neergezet in Poggio Civitate: 1° een landhuis met een grote keuken en een banketzaal, 2° een werkplaats die groter was dan het landhuis, bestemd voor ambachtslui, 3° een zuilengalerij.
Een toevallig ontstane brand heeft de drie gebouwen in de as gelegd. [6].

Gebouwen 6e eeuw v.o.t.

De Etruskische bewoners hoogden het terrein met de uitgebrande ruïnes op tot een gelijk niveau. Een reusachtig vierkant gebouw verrees op deze tallud. Deze Etruskische periode en stijl wordt Archaïsch genoemd. Elke zijde van de vleugel was ongeveer 60 m lang. Er was een grote binnenplaats met een gebouwtje dat leek op een tempeltje. Naast het complex stonden twee verdedigingstorens en een verdedigingsmuur.

Het gebouw uit de Archaïsche periode bestaat uit 4 vleugels, die elk ongeveer 60 meter lang zijn. Aan de westelijke zijde van het gebouw werd een verdedigingsmuur opgetrokken die aan deze zijde 30 m gevel aan het gebouw toevoegt. Zo ontstond ook een binnenplaats die de toegang tot de waterput beschermde[6].
De grootte en de hoge ligging van het gebouw op de heuvel zijn opmerkelijk. Ook de verdedigingsgracht in het noorden en de twee uitkijktorens wijzen op een aandacht voor de verdediging van het paleis.

Het gebouw was rijkelijk versierd met sfinxen, ruiterbeelden en andere terracotta beelden. Levensgrote menselijke figuren, zowel mannen als vrouwen, werden rechtstreeks op de nokpalen van het gebouw bevestigd. Velen droegen hoeden in sombrero-stijl, terwijl de positie en het beeldhouwwerk van hun handen erop wijzen dat ze ooit attributen vasthielden die nu verloren zijn gegaan[6].
Edilberto Formigli  heeft gesuggereerd dat Il Cappellone een genezer zou kunnen zijn, en het ontbrekende attrubuut dat hij in handen houdt een draak, naar analogie met een gelijkende gouden fibula uit Cumae, en de graftombe in Sarteano. [8]

Onder de daklijst was een lange fries van bas-relïefs op de balken genageld. Ze stelden ruiters voor, banketten, jachtpartijen en wagenrennen.

Het is onbekend hoe en waarom dit bijzondere gebouwencomplex ten onder ging in de 2e helft van de 6e eeuw, en door wie. Misschien is de uiteindelijke vernietiging van de vestiging een van de grote raadsels van deze Etruskische periode. Onderzoek van het meest recente aardewerk van de site toonde aan dat het gebouw ontmanteld werd kort na het midden van de zesde eeuw v.o.t.. De terracotta beelden werd van het dak verwijderd en vernield, de fragmenten werden gescheiden en vervolgens begraven in kuilen in de omgeving van het gebouw. De muren werden omvergeworpen en de site werd nooit opnieuw bezet [5].