Arte in Toscana | Stefano di Giovanni detto il Sassetta, Madonna dell’umiltà col Bambino (1423 circa)

Stefano di Giovanni detto il Sassetta, Madonna dell’umiltà col Bambino (1423 circa)

Stefano di Giovanni di Consolo da Cortona, bekend als Sassetta, was een I van de belangrijkste figuren van de Sienese School in het tweede kwart van de 15e eeuw.

Hoewel hij binnen de Sienese traditie werkte, vernieuwde hij de stijl door elementen te introduceren die waren afgeleid van de decoratieve gotische stijl en het realisme van eigentijdse Florentijnse vernieuwers. Hij bereikte een hoog niveau van technische verfijning en volgde de artistieke innovaties van schilders als Gentile da Fabriano, Masaccio en Masolino.

Dit vroege schilderij moet worden geïnterpreteerd als een resultaat van “Sassetta's ontmoeting met Masaccio” (Paolo Dal Poggetto). De krachtige figuur van het kindje Jezus uit het paneel van Masaccio en Masolino, dat zich nu in het Uffizi bevindt, wordt door Sassetta vertaald en opnieuw bekeken in concrete maar elegante vormen die uitdrukking geven aan degrote traditie van de Siënese school. Alles is uiterst delicaat geschilderd, zowel in de uitdrukking van de gezichten als in de miniatuurbehandeling van het haar dat één voor één geschilderd lijkt te zijn. De Madonna heinnert aab de grootste meesters uit het begin van de 14e eeuw, zoals Simone Martini en Ambrogio Lorenzetti, aan de spits toelopende vingers, de filamenteuze streken van de temperaverf, de delicate stijging van het licht in de definitie van de lippen. Voor de verkorting van de vloer zijn de regels van het geometrisch perspectief van de renaissance nog niet toegepast, maar het doeltreffend effect van ruimtelijke diepte wordt bereikt door de praktijk van het intuïtief 'perspectief' te volgen, waarvan Ambrogio Lorenzetti de onovertroffen meester was. Dit paneel, oorspronkelijk bedoeld voor familiedevotie, werd later in een antieke architecturale tabernakelomlijsting geplaatst [2].

Stefano di Giovanni detto il Sassetta, Madonna dell’umiltà col Bambino (1423 circa), dettaglio, Museo dell’Opera del Duomo, Siena

Uit de gelaatstrekken van Maria spreekt een zachte, dromerige melancholie, de huidtint is groenachtig met een rode blos op de wangen. Het onderschilderen van huidtinten met een koude groenachtige mengkleur is een oude schilderkunstige traditie. In de strakke methodiek van de Byzantijnse iconen- en muurschilders speelde de groene onderschildering, het proplasma, een belangrijke optische rol, namelijk die vaneen wijkende kleur, die meer levendige kleuren sterker naar voren doet komen. De Italiaanse schilders uit de middeleeuwen zouden dit spel met kleurcontrasten van de Byzantijnen overnemen. In Sienna omschreven de kunstenaars de groene onderschildering met de term bazzéo, maar in andere delen van Italië stond dit schilderstadium bekend onder de benaming verdaccio. De praktijk van het onderschilderen was ook gangbaar in de Nederlanden en in de rest van Noord-Europa. In het Middelnederlands omschreef men de grauwe onderschildering voor huidtinten met het woord doodverf. [3] De Madonna dell’umiltà col Bambino maakt deel uit van een belangrijke tentoonstelling die gewijd is aan Sassetta en enkele tijdgenoten. Van 14 maart tot 14 juli 2024 loopt in het Museo di San Pietro all'Orto in Massa Marittima de tentoonstelling 'Sassetta e il suo tempo. Een blik op de Sienese kunst van het begin van de 15de eeuw', samengesteld door Alessandro Bagnoli. Na de tentoonstelling gewijd aan Ambrogio Lorenzetti in 2018, gaat alle aandacht van een nieuwe tentoonstelling in het Museo di San Pietro all'Orto naar Stefano di Giovanni, beter bekend als il Sassetta (actief in Siena van 1423 tot 1450). De tentoonstelling opent met de Madonna dell’umiltà col Bambino (1423 circa) en laat de bezoekers verder een vijftigtal werken te zien, waarvan zesentwintig van de hand van de Sienese meester, en andere gemaakt door kunstenaars die in dezelfde jaren en context actief waren, waaronder de Maestro dell'Osservanza, Sano di Pietro, Giovanni di Paolo, Pietro Giovanni Ambrosi en Domenico di Niccolò dei Cori.

Allestimenti della mostra a cura di Alessandro Bagnoli, Il Sassetta e il suo tempo. Uno sguardo all’arte senese del primo Quattrocento, Massa Marittima, Museo di San Pietro all'Orto [1]
Mostra Il Sassetta e il suo tempo - Uno sguardo all'arte Senese del primo quattrocento Il Sassetta e il suo tempo - Uno sguardo all'arte Senese del primo quattrocento 15/03-15/09/24 Mostra a cura di Alessandro Bagnoli Massa Marittima Museo di San Pietro all'Orto Corso Diaz 36 – Massa Marittima Tel. 0566/906525 Mail: accoglienzamuseimassa@gmail.com www.museidimaremma.it Cartella Stampa completa e immagini: www.studioesseci.net Van 15 maart 2024 tot 15 september is er in het Museo di San Pietro all'Orto in Massa Marittima een buitengewone tentoonstelling te zien die gewijd is aan Stefano di Giovanni, il Sassetta, de belangrijkste Sienese schilder uit het begin van de 15e eeuw en een originele vertolker van de Siënese schilderkunst tussen de gotiek en de renaissance. In de tentoonstelling zijn veel andere werken van de schilder te bewonderen, zoals de kleine figuren van heiligen en enkele fascinerende panelen uit de Pinacoteca Nazionale di Siena en de Chigi Saracini collectie. Een van de hoogtepunten van de tentoonstelling is een andere Madonna met kind uit het Museo dell'Opera di Siena, waarin Sasetta een gratie en verfijnde elegantie uitdrukt. Het paneel werd recent ontdekt door historicus Alessandro Bagnoli onder een zware overschildering van een paneel uit de parochiekerk van San Giovanni Battista in Molli di Sovicille (Siena). Werken van andere schilders en beeldhouwers uit de omgeving van Sassetta worden ook tentoongesteld om de artistieke context van Siena uit die tijd te reconstrueren.				Il Sassetta e il suo tempo - Uno sguardo all'arte Senese del primo quattrocento. Museo di San Pietro all'Orto, Massa Marittima


Stefano di Giovanni detto il Sassetta, Madonna dell’umiltà col Bambino (1423 circa), dettaglio, Museo dell’Opera del Duomo, Siena [1]
Mostra \| Il Sassetta e il suo tempo - Uno sguardo all'arte Senese del primo quattrocento Traveling in Tuscany \| Sassetta (Stefano di Giovanni) [1] Foto Rein Ergo Copyright © Traveling in Tuscany, all rights reserved. [2] Il Sassetta e il suo tempo - Uno sguardo all'arte Senese del primo quattrocento. Mostra a cura di Alessandro Bagnoli, Massa Marittima, Museo di San Pietro all'Orto [3] Nico Van Hout, Functies van Doodverf, doctoraatsthesis, Katholieke Universiteit Leuven 2005, p. 205-206