Bartolo di Fredi, Il trionfo della morte (1360 ca.)

Il soggetto del trionfo della morte diviene frequente nella seconda metà del ‘300, in particolare dopo le grandi epidemie di peste. L'esempio più famoso è l'affresco di Buffalmacco nel Cimitero di Pisa.
In alto, a sinistra, è raffigurato il Cristo che ammonisce l’osservatore e lo invita a meditare sul dramma che si sta svolgendo davanti ai suoi occhi: “O TU CHE LEGGI PONCHURA AI COLPI DI// CHOSTEI CHOCISE ME CHESO SIGNIOR DI LEI”. Più in basso, sulla sinistra sono visibili quattro figure di anziani e indigenti, nei loro abiti dimessi, che anelano la morte sospirando: “ POI CHE PROSPERITA’//CIA LASCIATI OMORTE // MEDICINA AOGNI PENA VIE(N) // CI ADARE OMAI LUTIMA CENA”. Sulla destra sono raffigurati due giovani ignari dediti all’attività di caccia. Al centro dell’affresco campeggia la figura della Morte sul suo cavallo nero, armata di arco, di frecce e di una lunga falce fienaia che volge le spalle agli anziani che la bramano, mentre è in procinto di scagliare una freccia contro i giovani.[2].

Santuario del Sacro Speco, trionfo della morte

Het klooster Sacro Speco in Subiaco ontwikkelde zich rond de grot (speco) waar de heilige Benedictus, rond 500, de eerste jaren van zijn monastieke leven doorbracht. Op de muur van de heilige trap vinden we de voorstelling van de triomf van de dood. De iconografie is verwant aan die van het fresco in Lucignano. Een skelet met het haar in de wind en diepzwarte pupillen berijdt een prachtig wit paard. Het paard vertrapt een paar dode lichamen, waaronder we een religieus en een edelman herkennen. De ouderen die naar de dood verlangen worden genegeerd, de pijlen zijn gericht op de onschuldige jonge mannen.

De triomf van de dood is ook een schilderij van Pieter Bruegel de Oude. Het schilderij is een eigen verwerking van het populaire motief van de dodendans, en stelt een panorama voor waarop een leger van geraamtes door een verwoest landschap trekt.