Pietro Perugino (ca. 1450 – 1523) | Martirio di san Sebastiano, 1505, affresco,
Panicale, chiesa di San Sebastiano

Pietro Perugino, eigenlijke naam Pietro Vannucci (Città della Pieve, ca. 1450 – Fontignano, 1523) werd geboren in 1446 bij Perugia. Hij stierf in Umbrië in 1523. Perugino was een typisch vertegenwoordiger van de Umbrische school. Van zijn vele leerlingen is Rafaël de bekendste.

Tijdens de renaissance was het verhaal van Sint Sebastiaan een veel voorkomend onderwerp. Toscane en Umbrië werden in de veertiende en vijftiende eeuw getroffen door zware pestepidemiën. San Sebastiano is de beschermer van epidemieën, en afbeeldingen van de heilige zijn vaak een votiefbeeld. 
Vooral de compositie van Andrea Mantegna, die meerdere versies van Sint Sebastiaan schilderde, was een bekend schilderij en Perugino gebruikte een gelijkaardige compositie.

Thema

Het thema dat wordt weergegeven is volgens de christelijke iconografie het martelaarschap van Sint-Sebastiaan, een Romeinse heilige, die tijdens de vervolgingen van Diocletianus aan het begin van de 4e eeuw zou zijn omgekomen. Hij is vaak vertegenwoordigd in de kunsten, vastgemaakt aan een paal, zijn lichaam doorboord met pijlen. Dit thema is vaak behandeld door Perugino en andere schilders.

In 1478 bleef Perugino in Umbrië werken en schilderde hij de fresco's in de Maddalena-kapel in de chiesa di Santa Maria Assunta in Cerqueto, bij Perugia. Van deze fresco's zijn alleen fragmenten bewaard. Zo is er een fragment van San Sebastiano tussen de heiligen Rocco en Pietro, het eerste bekende voorbeeld van de door pijlen doorboorde heilige die een van de meest gewaardeerde thema's van Perugino zou worden.

Martirio di san Sebastiano, 1505, affresco, Panicale, chiesa di San Sebastiano

Sint-Sebastiaan is de beschermheilige van onder andere de boogschutters, soldaten, jagers, steenhouwers, tuiniers, kleermakers en brandweerlieden. Verder was hij een van de zes pestheiligen.

Het Martelaarschap van Sint-Sebastiaan wordt in Panicale verbeeld op een soort portiekplein, met een reeks ouderwetse bogen op de achtergrond en een tegelvloer in lineair perspectief. In het midden van het plein staat een grote sokkel waarop Sebastiano aan een zuil is vastgebonden. Verspreid over het plein, in een evenwichtige en symmetrische verhouding, het lijkt wel een ingestudeerde dans, staan vier boogschutters opgesteld, klaar om de heilige met pijlen te doorboren. Boven Sebastiano, onder een timpaan versierd met geschilderde bas-reliëfs, wordt de Eeuwige Vader omringd door twee engelen, door cherubijnen en serafijnen in een lichtgevende nimbus. Hij zegent de heilige die naar hem opkijkt.